کتاب از خور و روزگاران

کتاب الکترونیکی از خور و روزگاران به قلم ابوالقاسم یغمایی از انتشارات آذرکلک است. موضوع کتاب دربارهٔ آداب و رسوم زندگی اجتماعی مردم خور و بیابانک و سرگذشت زندگی ابوالقاسم یغمایی معروف به طغرا است.

درباره کتاب از خور و روزگاران

کتاب از خور و روزگاران در‌باره آداب و رسوم زندگی اجتماعی مردم خور و بیابانک از زبان آقای ابوالقاسم یغمایی معروف به طغرا است. در ابتدای کتاب نویسنده سرگذشت زندگی خود را به رشته تحریر در‌آورده است. پدر و مادرش دختر‌زاده میرزا احمد صفایی فرزند ابوالحسن یغما جندقی شاعر معروف قرن سیزدهم بوده‌اند. پدر طغرا در کار تجارت و زراعت بوده و مادرش دوزنده‌‌ و اولین زنی بوده که در خور با چرخ خیاطی به کار پرداخته و همچنین پزشک سنتی خور بوده است. طغرا پس از پایان کلاس چهارم، به آهنگری و سپس به کشاورزی و‌دامپروری مشغول می‌شود، در دبستان خور به کار معلمی مشغول می‌شود، گواهی نامه ششم ابتدایی را که در آن روزگار جایگاهی داشت، می گیرد و در دبیرستان به تدریس ادبیات، فارسی و تاریخ و جغرافی می‌پردازد. طغرا در سمت‌های مدیر دبستان و دبیرستان، عضو خانه انصاف، معتمد درمانگاه، عضو هیئت امنای کتابخانه استاد حبیب یغمایی و عضو بنیاد نیکوکاری شادن یغمایی سالها خدمات شایانی بیش از توان و وظیفه خود به زادگاه خود نموده است. طغرا انسانی دل‌سوز، مهمان‌نواز و سفره‌دار بوده، از حقوق ناچیز معلمی‌اش به نیازمندان کمک می‌کرده، از وقت خود برای حل اختلافات خانوادگی مایه می‌گذاشته، امور مربوط به وصیت‌نامه‌ها و قباله‌های خرید و فروش آب و ملک مردم خور و کارهایی از این قبیل را بدون هیچ توقعی انجام می‌داده است. او به شعائر مذهبی پایبند بوده، به علما احترام می‌گذاشته، اما خرافات را نمی‌پذیرفته است. بسیاری از اشعارش در رثای و ثنای اهل بیت است.

او با تمام طبقات مردم از کشاورز، کاسب، کارگر، کارمند، اساتید دانشگاه، دانشمندان و ایران شناسان غربی می‌جوشید و همه از محضرش بهره‌های فراوان برده‌اند. از معروف‌ترین میهمانان او پروفسور «ژرژرُدار» استاد دانشگاه سویس بود که در سال ۱۳۳۹ با همسرش برای تحقیقات زبان‌شناسی و بررسی گویش خوری به خور آمدند. از همراهان ایشان دکتر بهرام فره‌وشی، اقبال یغمایی، علی بلوک‌باشی، و روح بخشیان بودند. همچنین «پروفسور داوسون» کارشناس درخت خرما، «برایان سوپرنر» همسرش صنوبر گنابادی از موسسه‌ٔ شرق‌شناسی بریتانیا از کسانی بودند که برای دیدن طغرا به خور رفته‌اند. ایشان در این کتاب همچنین یادداشت‌هایی مربوط به زادگاه‌شان راجع به آداب و رسوم محلی و شرح حال افراد برای شناخت تاریخ اجتماعی و شیوه زندگی مردم خور نوشته‌اند.

نویسنده شرح مفصلی از موقوفات یغما در خور، آسیاهای آبی خور، راهزنان منطقه جندق، نحوه سرباز گیری، انجمن مشروطه خواهان، حاکمان و بخشداران خور، قانون ثبت احوال، وقفنامه‌ها، آب انبارها، ترازو و وزن، قانون سنتی مالک و زارع، چگونگی اجاره دادن آب و ملک در نیم قرن اخیر، تأسیس اولین مدرسه و اولین بیمارستان، غذای مردمان خور، آثار تاریخی و بسیاری از عادات و رسم‌های مردم خور و بیابانک را نوشته شده است. طغرا اشعاری در قالب قطعه، غزل، رباعی، قصیده و گزیده‌هایی از نطم و‌ نثر از رودکی تا ملک الشعرای بهار و برخی شعرای معاصر، رویدادهای اجتماعی و تاریخی و شرح حال بزرگان دارد. یادداشت‌های او طی بیش از پنجاه سال فراهم آمده و از چند هزار صفحه در می‌گذرد.

نوشته‌های طغرا شامل: خور در آئینه‌ٔ زمان از انتشارات مگستان، با کاروان عشق از انتشارات مگستان با مضمون نوحه و مراثی، مثنوی نوبخت نامه، مثنوی عاشق بی‌وفا، دلبستگی معشوق به طغرای، و دو کتاب مثنوی مهری و مهران، مثنوی شهد شورستان که گم شده‌اند.

برخی از فصل‌های کتاب از خور و روزگاران از این قرار است:

فصل نخست: تاریخ

فصل دوم: جغرافیا

فصل سوم: فرهنگ مردم

فصل چهارم: چهره‌ها و گفته‌ها

فصل پنجم: گوناگون

خواندن کتاب از خور و روزگاران را به چه کسانی پیشهاد می‌کنیم

خواندن کتاب را به کسانی که در باره آداب و رسوم شهرهای مختلف ایران و سرگذشت‌ نامه‌ها تحقیق و پژوهش می‌کنند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب از خور و روزگاران

«هفتاد سال پیش زنان خانه‌دار کارهای دوزندگی را خودشان انجام می‌دادند و کارهای گلدوزی و هنری را به زنان با تجربه می‌سپردند. از خیّاطان زن، مادرم کبری خاور (یغمایی) بود وی هم لباس زنانه می‌دوخت و هم لباس مردانه. در گذشته لباس مردانه قبا و الخالق بود و لباس زنان یک پیراهن (نیم تنه) و شلیته و شلواری که زیر شلیته می‌پوشیدند. مادرم در دوختن عبا و قیطان دوزی زنی با سلیقه بود، او اولین زن خوری است که با چرخ خیاطی دوزندگی را آغاز کرد اما عبا و قبا را با دست می‌دوخت. او تا سن ۹۰ سالگی همچنان خیاطی می‌کرد و این هنر را به خواهرم ساره خاتون و دختر خواهرش سکینه غلامرضا یکی هم آموخت. ساره خاتون هنوز از خیاطان درجه اول زنانه دوزِ خور است هم مادرم و هم ساره خاتون نقش اساسی را در چرخانیدن چرخ زندگی خانواده داشته‌اند و رقص دست‌های آنان در زیر سوزن چرخ خیاطی زندگی فرزندانشان را ساخته است.»