کتاب تعدیل قرارداد در آیینه فقه و حقوق ایران

کتاب تعدیل قرارداد در آیینه فقه و حقوق ایران نوشتهٔ میثم محمدی و مرتضی چیت سازیان است و انتشارات چتر دانش آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب تعدیل قرارداد در آیینه فقه و حقوق ایران

قرارداد به‌عنوان قانون طرفین آن محسوب می‌شود، ولی امروزه پیشرفت و تکامل بشری در زمینه‌های تکنولوژی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، روابط حقوقی حاکم بر روابط انسان‌ها را متحول ساخته است و در این زمینه نهادهای حقوقی جدیدی به وجود آمده‌اند معاملات و تجارت الکترونیکی پا به عرصه وجود گذاشته و انسان‌ها از این طریق ازیک‌طرف دنیا با طرف دیگر قرارداد، با همدیگر مبادرت به انعقاد قرارداد می‌‌کنند و روزانه میلیاردها دلار سرمایه و ثروت به همین ترتیب در جهان مبادله می‌شود.

در این زمینه علم حقوق نیز نباید از قافله پیشرفت‌های مادی بشری عقب بماند بلکه باید با سایر پیشرفت‌های انسان حرکت نموده و با ارائه راه‌حل‌های نو، نیازها و مشکلات حقوقی جامعه بشری را مرتفع سازد.

اصولاً بحث از تعدیل قرارداد زمانی معنا دارد که تعادل و توازن میان تعهدات مقابل مخدوش شده باشد. طبیعی است که تصور چنین وضعیتی در قرارداد که میان انعقاد و تکمیل اثر آن فاصله‌ای نباشد، یا فاصلهٔ زمانی اندکی باشد، بسیار بعید است، درحالی‌که قراردادهای مستمر، همیشه آبستن رویارویی با حوادثی هستند که می‌توانند تعادل تعهدات طرفین را مختل سازند. پس طبیعی است که هرگاه تعداد قراردادهای با اجرای طولانی‌مدت افزایش یابد، ضرورت بررسی تعدیل قرارداد نیز بیشتر شود. این در حالی است که امروزه بسیاری از قراردادهای مهم بین‌المللی یا ملّی، همچون پروژه‌های بزرگ عمرانی و صنعتی و کشاورزی از این عقود هستند و هرچه زمان می‌گذرد بر تعداد این قراردادها افزوده می‌شود. از سوی دیگر، هر چه عوامل خارجی تأثیرگذار بر قراردادهای مستمر بیشتر باشد، قراردادهای موضوع بحث آسیب‌پذیرتر بوده، درنتیجه، نیاز به بحث از بازبینی آن‌ها بیشتر احساس خواهد شد. نگاهی به وضعیت موجود نشان می‌دهد که هیچ‌گاه درگذشته عوامل خارجی تا این حد در قراردادهای خصوصی اشخاص تأثیر نداشته است. به‌علاوه، تأثیرات عمیق تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی و... دولتمردان کشورها بر قراردادهای خصوصی نیز غیرقابل‌انکار بوده و روزبه‌روز در حال افزایش است.

آنچه بیان شد حکایت از اهمیت بحث تعدیل قرارداد دارد. لذا کتاب تعدیل قرارداد در آیینه فقه و حقوق ایران به بررسی تطبیقی و مقارن تعدیل قراردادها در فقه مذاهب اسلامی اعم از شیعه و اهل سنت و حقوق ایران می‌پردازد. 

خواندن کتاب تعدیل قرارداد در آیینه فقه و حقوق ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب می‌تواند منبع فرعی و کمکی حقوق مدنی برای رشته فقه و حقوق و حقوق مدنی برای رشته حقوق باشد.

بخشی از کتاب تعدیل قرارداد در آیینه فقه و حقوق ایران

«تعدیل مصدر باب تفعیل و از ریشه «عدل» می‌باشد. تعدیل در لغت به معنی برابری و صحت و عدالت است. برخی از علمای لغت آن را به معنی برابر کردن و سامان دادن و هم‌وزن کردن دو چیز با یکدیگر نیز می‌دانند.

«تعدیل در لغت به معنای برابر کردن چیزی با چیزی و راست کردن آن است». «تعدیل در لغت از ریشه عدل بوده و به معنای راست کردن، صاف و راست بودن، برابر کردن، هم‌وزن کردن، دو چیز را باهم مساوی کردن، دادگری کردن و برپا کردن عدالت می‌باشد». «تعدیل در معنایی دیگر، برابر کردن و از روی عدالت چیزی را تقسیم کردن به‌کاررفته است. در فارسی امروزی، کاستن از شدّت و حدّتِ چیزی یا عملی را گویند، مثلاً فلان کس نظر خود را تعدیل کرد یا اینکه فلان کس رفتار خود را اصلاح کرد. هم‌چنین تعدیل به یک معنا هم برای تعدیل در ارکان است و در اصطلاح فقه، به آهستگی، راست و درست ادا کردن رکوع و سجود و ... می‌باشد». «وعده‌ای آن را معتدل و تقسیم کردن از روی عدالت معنی نموده‌اند.

«تعدیل در لغت از ریشه عدل و به معنای انصاف دادن و قضاوت عادلانه کردن، میزان کردن، تعدیل کردن و مناسب گردانیدن به‌کاررفته است، و هم‌چنین در معنایی دیگر به تخفیف جرائم نیز به‌کاررفته است، و پیامبر اکرم (ص) در حدیثی فرموده‌اند: وَ بَالعَدلِ قامَتِ السَّمواتُ وَ الاَرضُ: با موازنه و برابری، اجزاء عالم آسمان‌ها و زمین ایستاده‌اند». «تعدیل در لغت به یک معنا به عدالت و انصاف و مساوات، و در یک معنا هم به استواری و استقامت و در معنایی دیگر به تعدیل کردن و مورد تجدیدنظر قرار دادن، و در یک معنا هم به منصف ببودن و منصفانه قضاوت کردن به‌کاررفته است». «تعدیل از ریشه عدل و به معنای اصلاح کردن، تغییر دادن، تعدیل کردن، تعویض کردن و تبدیل کردن به کار می‌رود».

«ازنظر عده‌ای واژه تعدیل دارای مفهومی مخالف با ستم است و آن را امری میان افراط‌وتفریط می‌دانند.» بنابراین تعدیل معنایی موافق برابری و مساوات دارد زیرا برابری و مساوات امری است که هرگونه افراط‌وتفریط را نفی کرده و فرد را به میانه رهنمون می‌سازد، ازاین‌رو ستم را به شکلی مستقیم نفی کرده و آنچه را که مقتضی برابری واقعی میان طرفین است را حاکم می‌سازد.»