کتاب تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی

کتاب الکترونیکی «تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی» نوشتهٔ محمدیوسف کیانی اثری دانشگاهی و پژوهشی است که نشر سمت آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی سیر تحول معماری ایران از آغاز اسلام تا دوران معاصر می‌پردازد و به‌عنوان منبع اصلی درس «باستان‌شناسی و هنر اسلامی» برای دانشجویان رشتهٔ باستان‌شناسی در مقطع کارشناسی تدوین شده است. موضوعات اصلی کتاب شامل ویژگی‌های معماری اسلامی، کاربرد بناها، عناصر تشکیل‌دهنده، روش‌های ساخت و تزیین، و مصالح ساختمانی است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی

«تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی» اثری پژوهشی و دانشگاهی از محمدیوسف کیانی است که به‌صورت ناداستان و با ساختاری آموزشی تدوین شده است. این کتاب با هدف ارائهٔ تصویری جامع از روند شکل‌گیری و تحول معماری ایران پس از ورود اسلام، به بررسی عوامل مؤثر بر معماری اسلامی مانند مذهب، سیاست، اقتصاد و جغرافیا پرداخته است. ساختار کتاب شامل پنج فصل است که ابتدا به ویژگی‌های کلی معماری اسلامی و عناصر آن می‌پردازد و سپس سه دورهٔ تاریخی مهم معماری ایران (از صدر اسلام تا سلجوقیان، از سلجوقیان تا تیموریان، و از صفویان تا دوران معاصر) را بررسی می‌کند. فصل پایانی نیز به روند شکل‌گیری مجموعه‌های مذهبی و غیرمذهبی اختصاص یافته است. کتاب با ارائهٔ نمونه‌های متعدد از بناهای تاریخی، تلاش کرده است تا سیر تحول معماری ایران را در بستر تحولات اجتماعی و فرهنگی نشان دهد. این اثر نه‌تنها برای دانشجویان و پژوهشگران حوزهٔ باستان‌شناسی و هنر اسلامی، بلکه برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران نیز قابل استفاده است.

خلاصه کتاب تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی

کتاب «تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی» با نگاهی تحلیلی به سیر تحول معماری ایران پس از ورود اسلام، ابتدا به ویژگی‌های معماری اسلامی و عناصر تشکیل‌دهندهٔ آن می‌پردازد. در این بخش، کاربرد بناها، انواع بناهای مذهبی و غیرمذهبی، عناصر معماری مانند میانسرا، ایوان، گنبد، شبستان، مناره و مصالح ساختمانی مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، کتاب سه دورهٔ تاریخی معماری ایران را به تفکیک بررسی می‌کند: - دورهٔ نخست، از آغاز اسلام تا عصر سلجوقیان، که در آن معماری اسلامی با تأثیرپذیری از هنر ساسانی و بیزانسی شکل می‌گیرد و بناهایی مانند مساجد اولیه، آرامگاه‌ها و کاروان‌سراها ساخته می‌شوند. - دورهٔ دوم، از سلجوقیان تا پایان عصر تیموریان، که شاهد شکوفایی و ابداع در معماری اسلامی ایران هستیم. در این دوره، نقشه‌های چهار ایوانی، تزیینات آجری و گچ‌بری، و ساخت مدارس و آرامگاه‌های باشکوه رواج می‌یابد. - دورهٔ سوم، از صفویان تا دوران معاصر، که معماری ایران به اوج زیبایی و تنوع تزیینات می‌رسد. در این دوره، کاشی‌کاری معرق و هفت‌رنگ، ساخت کاخ‌ها و بازارهای بزرگ، و شکل‌گیری مجموعه‌های مذهبی و غیرمذهبی برجسته می‌شود. در فصل پایانی، روند شکل‌گیری مجموعه‌های معماری مذهبی و غیرمذهبی مانند حرم حضرت رضا (ع) و مجموعه گنجعلی‌خان بررسی شده است. کتاب همچنین به نقش عوامل اجتماعی، مذهبی و اقلیمی در شکل‌گیری معماری ایرانی پرداخته و نمونه‌های متعددی از بناهای تاریخی را معرفی کرده است. پیام اصلی کتاب، نمایش پیوستگی و تحول معماری ایران در بستر تاریخ و فرهنگ اسلامی است.

چرا باید کتاب تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی را بخوانیم؟

مطالعهٔ این کتاب فرصتی برای آشنایی عمیق با ریشه‌ها و سیر تحول معماری ایران در دورهٔ اسلامی فراهم می‌کند. «تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی» با ارائهٔ تحلیل‌های تاریخی و نمونه‌های عینی از بناهای مذهبی و غیرمذهبی، امکان شناخت بهتر تأثیر عوامل فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی بر معماری ایرانی را فراهم آورده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی، به بررسی عناصر معماری، روش‌های ساخت و تزیین، و مصالح مورد استفاده در دوره‌های مختلف پرداخته و تصویری جامع از پیوستگی و دگرگونی‌های معماری ایران ارائه داده است. برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از هنر و فرهنگ ایران هستند، این کتاب منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های باستان‌شناسی، معماری، تاریخ هنر و مطالعات اسلامی مناسب است. همچنین علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران و کسانی که به دنبال شناخت سیر تحول معماری اسلامی در ایران هستند، می‌توانند از محتوای این اثر بهره‌مند شوند. به‌ویژه برای افرادی که دغدغهٔ شناخت ریشه‌های معماری ایرانی و تأثیر عوامل اجتماعی و مذهبی بر آن را دارند، این کتاب توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی

«ظهور اسلام در آغاز قرن هفتم میلادی بنیاد بسیاری از کشورهای کهن و متمدن آن زمان را دگرگون ساخت و قدرت و نفوذ آن در ترکستان غربی و پنجاب از یک طرف و اسپانیا از طرف دیگر گسترش یافت. به این ترتیب با پیدایش تغییرات اساسی در سرزمین‌های مذکور هنر و تمدن کهن آسیا، شمال افریقا و حتی بخشی از اروپا دگرگون شد و شالوده هنرهای اسلامی که ترکیبی از هنر حکومت‌های مغلوب (مانند ساسانیان و حکومت بیزانس) با فرهنگ اسلامی بود شکل گرفت. تشکل هنر اسلامی تقریباً با روی کار آمدن سلسله اموی در سال ۴۱ هجری مصادف بود و این امر با انتقال مرکز خلافت از مدینه به دمشق بی‌ارتباط نبود. تغییر مرکز حکومت، مسلمانان را مستقیماً با هنر بیگانه یعنی هنر ایران و روم آشنا کرد و از همین زمان بود که هنر دوره بنی‌امیه، که التقاطی از هنر سرزمین‌های همجوار بود، راه تازه‌ای در پیش گرفت. در دوره امویان در زمینه احداث بناهای مذهبی و غیرمذهبی فعالیت قابل توجهی صورت گرفت؛ از جمله می‌توان به بناهای قبة‌الصخره، مسجد جامع دمشق، قصر العمره و بالاخره کاخ المشتی اشاره کرد که از شاهکارهای معماری اوایل اسلام به حساب می‌آیند. این بناها تزیینات بسیار زیبایی همچون نقاشی، حجاری، موزاییک و گچ‌بری دارند.»