کتاب مقامات معنوی

کتاب مقامات معنوی نوشته محمد حسین آیتی حاوی حدود هزار بیت بر سبک مثنوی در تفسیر آیات آفاق و انفس و مقامات سیر و سلوک و تهذیب اخلاق و موضوعات عرفانی است.

درباره کتاب مقامات معنوی

این کتاب در تفسیر آیه‌ی مبارکه «سَنُریهم آیاتِنا فی الآفاقِ و فی أنفسِهِم حَتّی یَتَبَیَّنَ لَهم أَنَّهُ الحقُ » و تهذیب اخلاق و آن‌چه بدان سالک الی الله نیازمند است در مقامات سیر و سلوک بوده و نامیده شده است، این رساله به «اشراق الآفاق» و حاوی نزدیک به یک هزار بیت است.

مباحث این کتاب شامل موارد زیر است:

• آیات آفاق و انفس و مقامات سیر و سلوک و تهذیب اخلاق
• در بیان خلقت انسان که اشرف کاینات است
• در معرفت نفس ناطقه
• در معنی «و حملها الانسان انه کان ظلوماً جهولا» و تفسیر امانت به کلید سعادت و شقاوت که در دست خودش گذاشته شده
• در بیان آنکه از برای نفس انسانی، کمال و نقصانی متصوّر است که در صورت کمال، ارفع از ملائکه و در صورت نقصان، اضلّ از بهائم است
• در بیان حسن و جمال مبادی عالیه و کریمه‌ «فَلا تَعلَمُ نَفسٌ ما اُخفِیَ لَهُم مِن قُرّهِ اَعیُن جَزاء بِما کانوا یَعملون»
• در بیان آن‌که نقائص جهان از قصور قدرت نیست؛ بلکه به اقتضای حکمت است، اشراق فی تهذیب‌الاخلاق
• در بیان آن‌که انسان به منزله‌ شجره‌ای است که اخلاق حسنه میوه آن است و عادات سوء به منزله‌ کِرم هستند که آن را فاسد نمایند و چون پیوند به حق پیدا کرد خواص ربوبیّت ظهور کند
• در بیان آن‌که بعد از مردن، عمل آدمی به صورت فرشته‌ای وجیه یا شیطانی کریه درآید و انیس او باشد

لازم به ذکر است که در این اثر، تهیه فهرست اعلام، اشخاص و اصطلاحات خاص کتاب، تحت عنوان «نمایه» در انتها، راهنمایی است که خواننده را به شماره صفحه‌ای که آن واژه مورد نظر قرار دارد، ارجاع می‌دهد.

سراسر کتاب مملوّ است از اشارات نغز به آیات و روایات و مستندات تاریخی، به نحوی که این اثر بی‌نظیر علاوه بر یک اثر جاودان و مهم تاریخی، یک گنجینه گران بهای علمی، ادبی و فرهنگی نیز به شمار می‌رود.

به علّت مقام فقهی و تحصیلات مفصّل و اقامت طولانی مرحوم مؤلّف (ره) در نجف اشرف، این کتاب در عین اینکه فارسی است، به نحو وسیعی ممزوج است با اصطلاحات، استعارات و واژه‌های عربی، به نحوی که درک همه مطالب آن برای اکثر خوانندگان فارسی زبان که با زبان عربی و متون اسلامی آشنایی عمیقی نداشته باشند چندان ساده نیست. بدین جهت گرداورندگان کتاب تصمیم گرفتند کتاب تقسیم‌بندی موضوعی شود و هر موضوعِ مستقل تحت یک عنوان خاص و با یک شماره فرازِ مخصوص به خود مشخص و شرح گردد. اشارات و استعارات متن به آیات قرآن و روایات و احادیث معصومین ، عمدتاً در پاورقی توضیح داده شود. معنا و معادل واژه‌ها و اصطلاحات تاریخی، ادبی و اسلامی در قسمت مستقلی تحت عنوان «واژه‌نامه» در پایان کتاب آورده شود. با توجه به این که شرح و تفسیر بسیاری از اشعار، مفصّل و گسترده بود برای این که با اصل متن کتاب فاصله نیفتد، این توضیحات مفصّل تحت عنوان «پیوست‌ها» به آخر کتاب برده شد، تا علاقه مندان به این پیوست‌های ارزشمند علمی مراجعه نمایند.

خواندن کتاب مقامات معنوی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات دینی و عرفانی پیشنهاد می‌کنیم.