کتاب مثمر

کتاب مثمر نوشته سرج‌الدین علی‌خان آرزو است که با همت سید محمد راستگو در نشر میراث مکتوب به چاپ رسیده است. این کتاب نخستین کتاب فارسی درباره زبان‌شناسی و علم‌اللغه است. 

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در سال ۱۳۷۲ ش به قصد حمایت از کوشش‌های محققان و مصححان و احیا و انتشار مهمترین آثار مکتوب فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی با نام «دفتر نشر میراث مکتوب» و با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شد. پس از یک دهه فعالیت، مؤسسه نخست به «مرکز نشر میراث مکتوب» و سپس در سال ۱۳۸۴ ش با دریافت مجوز چهار گروه پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به «مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب» تغییر نام داد و علاوه بر کار نشر به کار پژوهشی نیز رو آورد.

فعالیت‌های موسسه میراث مکتوب بر تصحیح نسخه‌های خطی فارسی و عربی و تحقیق در متون، پژوهشهای متن شناسی، نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی، میراث‌های مشترک ایران و حوزة ایران فرهنگی، و تاریخ علم متمرکز است.

میراث مکتوب آثار خود را در چند عنوان اصلی و بر اساس موضوع منتشر می کند. در حوزه متون کهن، منشورات مؤسسه به ۱۶ موضوع اصلی تقسیم می شود، از جمله زبان و ادبیات فارسی، علوم و معارف اسلامی، علوم و فنون، تاریخ و جغرافیا، متن‌شناسی، فهرست نسخه‌های خطی، نسخه‌برگردان، رسائل، ارج نامه‌ها، همایش ها و نکوداشت ها و ....

بخش اصلی این آثار به متون فارسی اختصاص دارد. بسیاری از این متون که در سلسله­ ای غیر از زبان و ادبیات فارسی نیز منتشر شده اند، به عنوان یک متن کهن فارسی نیز دارای اهمیت بسیارند.

جدای از این آثار ، میراث مکتوب مجموعه‌ای با عنوان «کارنامۀ دانشوران اسلام و ایران» به چاپ می‌رساند. در این مجموعه متون کهن به قصد استفادۀ جوانان یا کسانی که دانش استفاده از اصل متون کهن را ندارند، تلخیص، ساده‌نویسی و بازنویسی می شود

میراث مکتوب همچنین سه نشریه منتشر می‌کند:

«آینه میراث» که دوفصلنامه است و هر شش ماه یکبار منتشر می شود و «ویژه کتابشناسی، نقد کتاب و اطلاع رسانی در حوزۀ متون» است. «گزارش میراث» که فصلنامه است و به پژوهشهای «حوزۀ نقد و تصحیح متون نسخه شناسی و ایران شناسی» اختصاص دارد و میراث علمی ایران و اسلام که دوفصلنامه است و به «تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی» اختصاص دارد

افزون بر این، موسسه میراث مکتوب تا کنون نشست‌های نقد و بررسی متعددی دربارۀ مباحث متن پژوهی و متون کهنِ منتشر شده در مؤسسه با حضور استادان و صاحب نظران برگزار کرده است. همچنین همایش‌هایی را در حوزه ‌های مختلف ادبی و فرهنگی و پژوهشی برگزار یا در برگزاری آنها مشارکت کرده است.

درباره کتاب مثمر

سراج الدین علی‌خانِ آرزو (۱۰۹۹ ـ ۱۱۶۹ق)، شاعر، نویسنده، ادیب و دانشمندِ بسیار برجسته و بزرگ سدۀ دوازدهم است. که در میان نوشته‌های او کتاب مثمر جایگاهی ویژه دارد؛ چرا که این کتاب نخستین کتابی است که در فارسی، در زمینۀ زبان‌شناسی (علم اللغة) نوشته شده است. آرزو در این کتاب که بر بنیاد کتابِ المزهرِ سیوطی (۸۴۹ -۹۱۱  ق) ساخت و سامان یافته است، در ۴۲ بخش، مسائل گوناگونی چون ترادف، اشتراک، تباین، توافق، حقیقت و مجاز، اتباع، ابدال، و... را در زمینۀ زبان فارسی بررسی کرده است، در لابه‌لای بررسی‌هایش چه بسا به ریشه‌یابی برخی واژه‌ها پرداخته، چنان‌که پیوند و هم‌ریشگی بسی از واژگان فارسی با زبان هندی را نشان داده است. به شیوۀ همیشگی‌اش نقد دیدگاه‌های دیگران را از یاد نبرده، و در همۀ این زمینه‌ها نکته‌سنجی‌ها کرده، و گاه به خطا نیز رفته است.

خواندن کتاب مثمر را به چه کسانی پیشهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان و پژوهشگران زبان فارسی پیشنهاد می‌کنیم.