بریده‌هایی از کتاب دایی وانیا: صحنه‌هایی از زندگی روستایی

استعداد دارم، باهوش و جسورم!... اگر به‌طور عادی زندگی می‌کردم، می‌توانستم شوپنهاور دیگری بشوم، یا داستایفسکی دیگری!

در وجود انسان همه‌چیز باید زیبا باشد: چهره‌اش، لباس‌هایش، روحش و اندیشه‌هایش.

دانستن راز کسی دیگر درحالی‌که آدم نمی‌تواند کمکش بکند، چه دردناک است.

وقتی زندگی واقعی از آدم می‌گریزد، به سراب‌ها پناه می‌برد

زندگی، کسالت‌بار، احمقانه و کثیف است.

دانستن راز کسی دیگر درحالی‌که آدم نمی‌تواند کمکش بکند، چه دردناک است.

انسان طوری خلق شده که با هوش و نیروی خلاقه‌اش، به دارایی‌های طبیعی‌اش بیفزاید، اما تاکنون چه چیزی آفریده؟ فقط نابود کرده. از تعداد جنگل‌ها روزبه‌روز کاسته می‌شود، رودها به خشکی می‌گرایند، شکار نایاب می‌شود، آب‌وهوا خشک و نامساعد می‌شود و زمین هرروز فقیرتر و زشت‌تر می‌شود.

تنبلی و بیکاری مسری است!

مغزم دست‌نخورده باقی مانده، عقلم هنوز سر جایش است، اما احساس‌هایم کُند شده و زنگار گرفته‌اند. هیچ آرزویی ندارم، احساس احتیاج به هیچ‌چیزی هم نمی‌کنم، به کسی هم علاقه‌مند نیستم... شاید فقط به تو.

گذشته‌ای برایم نمانده، به‌طرز احمقانه‌ای آن را با افکاری بیهوده به باد داده‌ام. حالا هم جز پوچی‌ای بیهوده چیز دیگری برایم نمانده.

پیرها آخرعمری مثل بچه‌ها می‌شوند، دل‌شان می‌خواهد برای‌شان دلسوزی کنند، ولی این روزها کی دلسوزی سرش می‌شود؟

گروهی آدم‌های بی‌شعور. وقتی آدم دو یا سه سال مدام با آن‌ها سروکار پیدا می‌کند، بی‌آن‌که متوجه باشد، خودش هم احمق می‌شود. این امر پرهیزناپذیر است.

شب و روز، این فکر که زندگی‌ام هدر رفته، مانند شبحی بدخواه آزارم می‌دهد.

کسانی که صد یا دویست سال پس از ما زندگی خواهند کرد و تحقیرمان می‌کنند که چرا زندگی‌مان را چنین احمقانه هدر داده‌ایم، شاید راز خوشبختی را دریابند. اما ما... برای‌مان فقط یک امید باقی می‌ماند. داشتن رویاهایی در سر، در تابوت‌مان، شاید آن موقع رویاهایی دلنشین به سراغ‌تان بیایند.

از خودم پرسیدم: آیا آن‌هایی که صد سال، دویست سال پس از ما به دنیا آمده و زندگی خواهند کرد، آن‌ها که ما راه را برای‌شان باز و هموار کرده‌ایم، به‌خوبی از ما یاد خواهند کرد؟ نه، دایه جان، فراموش‌مان می‌کنند.

خودم پرسیدم: آیا آن‌هایی که صد سال، دویست سال پس از ما به دنیا آمده و زندگی خواهند کرد، آن‌ها که ما راه را برای‌شان باز و هموار کرده‌ایم، به‌خوبی از ما یاد خواهند کرد؟ نه، دایه جان، فراموش‌مان می‌کنند. مارینا: آدم‌ها بله، اما خدا فراموش‌مان نمی‌کند. آسترف: متشکرم، دست‌کم تو حرف خوبی زدی.

او را روی میزی خواباندم که عملش کنم، اما تا بوی داروی بیهوش‌کننده به دماغش خود، جابه‌جا مرد. این لحظه‌ای است که احساس‌های آدم جان می‌گیرند و سر برمی‌دارند و انگار به‌عمد آدمی را کشته باشم، عذاب وجدان گرفتم. آن‌وقت نشستم و چشم‌هایم را بستم ــ این‌طوری ــ و از خودم پرسیدم: آیا آن‌هایی که صد سال، دویست سال پس از ما به دنیا آمده و زندگی خواهند کرد، آن‌ها که ما راه را برای‌شان باز و هموار کرده‌ایم، به‌خوبی از ما یاد خواهند کرد؟ نه، دایه جان، فراموش‌مان می‌کنند.

دوست دارم زندگی کنم، عاشق موفقیت، افتخار و هیاهو هستم، حال آن‌که این‌جا، انگار در تبعیدگاهم. مدام به گذشته‌ام تأسف می‌خورم، شاهد موفقیت‌های دیگران هستم و از مرگ وحشت دارم... نه، دیگر نمی‌خواهم، تحملش را ندارم!

دایی عزیزم، دایی نازنینم، وانیا، گریه نکن. می‌دانم که در زندگی لحظه‌ای شاد نبوده‌ای، اما حوصله به خرج بده دایی جان، حوصله... زمان استراحت ما هم فرا خواهد رسید... [دایی‌اش را در بغل می‌گیرد.] استراحت خواهیم کرد!

آدم‌ها به‌جای آفریدن و ساختن، جز نابود کردن آن‌چه طبیعت به آن‌ها عطا کرده، کار دیگری نمی‌کنند.

وقتی زندگی واقعی از آدم می‌گریزد، به سراب‌ها پناه می‌برد. به‌هرحال، از هیچی بهتر است.

گاهی پیش می‌آید که به‌طرز تحمل‌ناپذیری رنج ببرم. اما متأسفانه نوری در آن دوردست‌ها به چشم نمی‌خورد. دیگر هیچ انتظاری ندارم، از آدم‌ها هم خوشم نمی‌آید... خیلی وقت است که دیگر کسی را دوست ندارم.

راهزن‌ها و آتش‌سوزی‌ها نیستند که دنیا را نابود می‌کنند، بلکه کینه و نفرت‌ها، دشمنی‌ها و اختلاف‌عقیده‌های کوچک‌اند...

یک زن موقعی می‌تواند با مردی دوست شود که اول رفیقش و بعد هم معشوقه‌اش شده باشد.

حقیقت هرچه باشد، کم‌تر از بلاتکلیفی و بی‌خبری دردناک است.

در سرزمین‌هایی که آب‌وهوای مساعدی دارند، مردمان‌شان کم‌تر با طبیعت درگیر می‌شوند، خلق‌وخوی ملایم‌تر و رفتاری محبت‌آمیزتر دارند. همگی‌شان زیبا، ملایم و حساس‌اند، گفته‌هاشان با ظرافت همراه است و حرکات‌شان دلپذیر. هنرها و دانش‌ها در این سرزمین‌ها شکوفا می‌شوند، فیلسوف‌ها بدبین نیستند، مردها با نرم‌خویی و ظرافت زیادی با زن‌ها رفتار می‌کنند...

آدم وقتی کسی را که دوست دارد نبیند، کم‌تر رنج می‌برد.

در وجود انسان همه‌چیز باید زیبا باشد: چهره‌اش، لباس‌هایش، روحش و اندیشه‌هایش. نامادری‌تان زیباست، شکی نیست، اما... اما کارش فقط خوردن و خوابیدن، گردش کردن و با زیبایی‌اش از ما دلبری کردن است. هیچ وظیفه‌ای را به‌عهده نگرفته، بقیه برای او کار می‌کنند...

آسترف: به او وفادار هم مانده؟ وینی‌تسکی: متأسفانه بله. آسترف: چرا متأسفانه؟ وینی‌تسکی: چون این وفاداری به‌کل دروغ است، تظاهر و لفاظی است، اما از منطق در آن خبری نیست. خیانت‌کردن به شوهری پیر که آدم هیچ احساسی نسبت به او ندارد، غیراخلاقی است؛ اما خفه‌کردن جوانی و شادابی و هرگونه احساس واقعی، کاری خلاف اخلاق نیست.

وقتی زندگی واقعی از آدم می‌گریزد، به سراب‌ها پناه می‌برد.