بریده‌هایی از کتاب معنی هنر

ماتیس هم به مدل خود به عنوان یک انسان زنده توجهی ندارد؛ به کیفیات معماری صحنه و نقاشی هم توجهی ندارد؛ این عوامل نقشی را در نظر نقاش مجسم ساخته‌اند، و نقشی که بدین ترتیب حاصل شده نه تنها یک اثر هنری اصیل است، بلکه نوعی ادراک شهودی است از موضوع ـــــ که همان آدم باشد ـــــ بسیار زنده‌تر از آن که از روش تقلید طبیعت ساخته است.

ما انتظار داریم که هنرمند اگر دارای یک ذهن ممتاز نباشد، باری دارای یک حساسیت ممتاز باشد. انتظار داریم که هنرمند چیز تازه و اصیلی را بر ما آشکار کند ـــــ یعنی یک دید منحصر به فرد و خصوصی را به ما نشان دهد. و همین انتظار است که چشم ما را بر همهٔ ملاحظات دیگر می‌بندد و به یک اشتباه دربارهٔ ماهیت هنر منجر می‌شود. آدم ساده چنان توجهش به معنی یا پیام پردهٔ نقاشی جلب می‌شود که فراموش می‌کند حساسیت یک حالت انفعالی ذهن آدمیزاد است و اشیایی که وارد حساسیت انسان می‌شوند هر کدام وجود عینی خود را دارند. هنرمند بیشتر با همین وجود عینی کار دارد. هر اندازه که هنرمند از مرحلهٔ حساسیت بگذرد و درس اخلاق بدهد، یا به هر نوع احوال غیرحسی دیگری بپردازد، به همان اندازه اثر هنری خلوص خود را از دست می‌دهد.