بریده‌هایی از کتاب عصر استعمارگری

جورج سانتایانا، فیلسوف آمریکایی قرن بیستم، می‌نویسد: «کسانی که نمی‌توانند گذشته را به خاطر آورند محکوم به تکرار آنند.»

در اواخر سده پانزدهم که کریستف کلمب، دریانورد ایتالیایی در خدمت اسپانیا، به جزایر هند غربی رسید، دور تازه‌ای از امپراتوری‌سازی آغاز شد.

بمب‌افکن‌های آمریکایی در جریان تهاجم سال ۲۰۰۳ به عراق، بغداد را بمباران می‌کنند. بسیاری از مسلمانان این تهاجم را نمونه مدرن امپراتوری‌گری تلقی کردند.

بی‌شک یکی از انگیزه‌های اصلی توسعه‌طلبی استعماری اسپانیا، فرانسه، و دیگر کشورهای اروپایی بود. اما انگیزه‌های دیگر، دست‌کم در آغاز، اساسی‌تر و مؤثرتر بودند. اصطلاح سنتی و آشنایی که بیانگر این انگیزه‌هاست چنین بود: «خدا، افتخار، طلا.»

کشورهای استعمارگر اروپایی، برای کسب ثروت با حداکثر سرعت ممکن، در آغاز نظریه و نظام اقتصادی‌ای را به کار گرفتند که به سوداگری (mercantilism) مشهور شد.

سوداگران می‌پنداشتند که حجم ثروت و تجارت جهان نسبتاً ثابت است، در نتیجه سودِ یک کشور مستلزم زیان دیگری است.

پرتغالی‌ها مستعمرات و پایگاه‌های تجاری باارزشی در مجمع‌الجزایر آزور و در ساحل غربی آفریقا در نیمه اول سده پانزدهم برپا کردند.

شاه جیمز اول در سال ۱۶۱۵ یک دیپلمات طراز اول به نام سِر توماس رو را برای مذاکره با امپراتور جهانگیر، که در آن هنگام بر تقریباً هفتاد درصد هندوستان تسلط داشت، فرستاد. توماس رو، در عوض حق ایجاد مستعمره‌نشین‌ها و استفاده از بنادر هند، به جهانگیر وعده سرازیر شدن پیوسته کالاهای تجملی ساخت انگلستان را داد.

در نظام سوداگرانه، کشور استعمارگر از راه توزیع محصولات تولیدی ثروتمند می‌شد.

«بردگان پس از ساعت ده بعدازظهر باید در خانه باشند یا در شب فانوس حمل کنند. بنابراین، بردگان مجاز نیستند شب‌ها پس از ساعت ده بدون مشعل در خیابان باشند. بردگان نباید در خیابان‌ها سوار اسب یا واگن شوند. بردگان نباید در شب آواز بخوانند، سوت بزنند، یا هر صدای دیگری درآورند... .

مستعمره‌نشینان سفید بدون استثنا بر این اعتقاد بودند که آن‌ها به لحاظ نژادی، فکری، و اخلاقی بر بومیان برتری دارند. بنابراین، در نظر سفیدپوستان آواره کردن، به بردگی گرفتن، یا در غیر این صورت بهره‌کشی از جمعیت بومی حقی طبیعی تلقی می‌شد.

امپریالیست‌های بریتانیایی اوایل قرن نوزدهم دریافتند که چین بالقوه یکی از باارزش‌ترین این بازارهاست.

بسیاری از آمریکاییان برجسته با «نظریه سرزمین‌های مرزی» تاریخدان فردریک جکسون ترنر موافق بودند. این نظریه بر آن بود که بیش‌تر توان آمریکا از مطیع‌سازی سرزمین‌های مرزی توسعه نیافته ناشی شده و آمریکا اکنون باید در پی سرزمین‌های مرزی تازه‌ای برای بهره‌برداری باشد.

رابطه بریتانیایی‌ها با صهیونیست‌ها بدین ترتیب برقرار شد که وزارت جنگ بریتانیا از یک شیمیدان برجسته بریتانیایی به نام حییم وایزمن، که صهیونیست پرحرارتی نیز بود، خواست که راهی برای ساخت کوردیت ترکیبی (نوعی ماده منفجره بدون دود) پیدا کند. این ماده منفجره پرقدرت به بریتانیایی‌ها در جنگ برتری می‌داد.

این یکی از تناقض‌های فراوان امپریالیسم (و استعمارگری) است که در حالی که مردم را بیش از پیش از گونه‌گونی نژادی، مهارتی، و فرهنگی جهان آگاه ساخت، مقابله انسان‌ها را با یکدیگر در جهت غلبه، رقابت، و نفرت رواج داد.