روبرت وسنو در کتاب جامعه‌ شناسی فرهنگ، نظریه‌ای درباره رابطه اندیشه و ساختار اجتماعی بیان می‌کند. جامعه‌ شناسی فرهنگ به بررسی جنبش‌های ایدئولوژیک، روشنگری و سوسیالیسم می‌پردازد و عوامل ایجاد یک فضای اجتماعی برای گفتمان‌های فرهنگی را بررسی می‌کند. این اثر را با ترجمه مصطفی مهرآیین در دست دارید.

درباره کتاب جامعه ‌شناسی فرهنگ

روبرت وسنو در کتاب جامعه شناسی فرهنگ، نظریه‌ای درباره رابطه اندیشه و ساختار اجتماعی ارائه می‌کند. به نظر می‌رسد تلاش نویسنده بر این بوده است تا به سه پرسش مهم درباره موضوعات جنبش‌های ایدئولوژیک اصلاح دینی، روشنگری و سوسیالیسم پاسخ بدهد. این کتاب شامل مقاله‌ای است که به بررسی جهت‌گیری‌های جدید در مطالعه فرهنگ می‌پردازد. سپس به اکتشافاتی اشاره می‌کند که در تحلیل فرهنگی نظام اخلاقی و معنی ساختار اجتماعی و ایدئولوژی شکل گرفته است.

در نهایت هم به بخشی از عوامل و منابعی می‌پردازد که فضای لازم برای گفتمان جوامع درباره سوسیالیسم اروپایی، روشنگری و اصلاحات دینی را در اروپا و در بستر تاریخ تحول نظام سرمایه داری به وجود آورده‌اند.

کتاب جامعه ‌شناسی فرهنگ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن کتاب جامعه شناسی فرهنگ را به علاقه‌مندان به مطالعات جامعه شناسی و فرهنگ پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب جامعه‌ شناسی فرهنگ

نخستین دسته از مفاهیمی که وسنو آنها را برای تبیین تغییر ایدئولوژیک مطرح می‌کند عبارت‌اند از «شرایط محیطی»، «بافت‌ها و زمینه‌های نهادی» و «زنجیره‌های کنش». در نظریه وسنو، مفهوم «شرایط محیطی» اشاره به «شرایط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی عام هر یک از دوره‌های تغییر فرهنگی» دارد.‌ به اعتقاد وسنو، «شناخت مسائلی از این قبیل که آیا یک جامعه در یک دوره معین دستخوش افزایش یا کاهش جمعیت بوده است یا خیر، آیا اقتصاد آن رونق داشته یا دچار رکود بوده است، آیا فضای سیاسی کلی آن آرام بوده یا دستخوش جنگ بوده است، آیا جامعه موردنظر به‌لحاظ مذهبی واحد و یکدست بوده یا اینکه جامعه‌ای متنوع و دارای مذاهب مختلف بوده است، نقطه آغاز مناسبی برای انجام تحقیقاتی از این نوع است»‌.

او معتقد است «پژوهش درباره مسئله چرایی و چگونگی ظهور نظام‌های ایدئولوژیک جدید نیازمند شناخت چگونگی تغییر شرایط محیطی کلانی است که این ایدئولوژی‌ها در آن ظهور یافته‌اند. تغییرات به‌وجود آمده در شرایط محیطی احتمالاً منابع لازم برای ظهور یک جنبش فرهنگی نوآورانه جدید را فراهم می‌آورند»‌. وسنو برای متمایز کردن نگاه متفاوت خود به شرایط اجتماعی از نگاه نظریه‌های کلاسیک در این مورد، در ابتدا، به شرح نظریه‌های کلاسیک درخصوص رابطه میان شرایط کلان اجتماعی با تغییر ایدئولوژیک می‌پردازد. به اعتقاد وسنو، «بررسی ویژگی‌ها و مؤلفه‌های کلانِ محیط اجتماعی نقطه آغاز تمامی نظریه‌های کلاسیک تغییر فرهنگی و بیشتر رویکردهای معاصر در مطالعه رابطه میان ساختار اجتماعی و ایدئولوژی است». او «سطح توسعه اقتصادی، شهرنشینی، میزان باسوادی، میزان ناآرامی‌ها و شورش‌های اجتماعی و شرایط سیاسی» را ازجمله ویژگی‌های کلان محیط اجتماعی می‌داند که در این مطالعات موردتوجه قرار گرفته‌اند. وسنو نظریه‌های کلاسیک درخصوص رابطه میان ساختار اجتماعی و ایدئولوژی را در دو دسته جای می‌دهد: رویکردهای جبرگرایانه و رویکردهای کمتر جبرگرایانه. او می‌نویسد: «در رویکردهای جبرگرایانه، در کل، فرض بر این است که عوامل مزبور بر فرم و محتوای ایدئولوژی‌ها نیز تأثیر می‌گذارد، درحالی‌که در رویکردهای کمتر جبرگرایانه تنها برای بافتمند کردن بحثْ اشاره‌هایی به شرایط اجتماعی مزبور می‌شود»‌.

وسنو «تلاش برای شناختن ویژگی‌ها و مؤلفه‌های شرایط کلان اجتماعی را که تغییر فرهنگی در آنها به وقوع می‌پیوندد» نشانه اهمیتی می‌داند که جامعه‌شناسی برای شرایط اجتماعی قائل است. به اعتقاد او، «فروض جامعه‌شناسی فرهنگ این است که اندیشه‌ها اساساً در جهان اجتماعی وجود دارد و به همین دلیل احتمالاً از برخی جهات تحت‌تأثیر شرایط اجتماعی قرار می‌گیرد. به‌علاوه، منطق پژوهش جامعه‌شناختی این نکته را به ما متذکر می‌شود که اگر در پی تبیین تغییر فرهنگی هستیم باید به تغییرات به‌وجودآمده در شرایط کلان اجتماعی به‌عنوان یک عامل مربوط مهم توجه کنیم»‌. وسنو، البته، معتقد است تأکید جامعه‌شناسی بر شرایط کلان اجتماعی، به هیچ عنوان، به‌معنای انکار اعتبار رویکردهای معرفت‌شناختی بدیلی که در آنها تأکید بیشتری بر تاریخ اندیشه، نوآوری‌های تصادفی یا آثار دوران‌ساز متفکران بزرگ می‌رود نیست.