کتاب پرونده کاریکاتور؛ جلد اول اثری از محمد رفیع ضیایی است که در دو جلد در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. این کتاب به بررسی سیر هنر کاریکاتور در جهان می‌پردازد و آن را از آغاز تا امروز بررسی می‌کند.

درباره مجموعه پرونده کاریکاتور

مجموعه پرونده کاریکاتور که در دو جلد منتشر شده است، اثری پژوهشی و جامع در باب بررسی تاریخچه و روند سیر کاریکاتور در جهان است.

جلد اول این کتاب هشت فصل و جلد دوم نه فصل دارد. در کتاب اول واژه کاریکاتور و ریشه آن، کلیات و عملکرد کاریکاتور، کاریکاتور در انگلستان، فرانسه، آلمان، روسیه، اروپای شرقی و ایتالیا بررسی می‌شود.

جلد دوم نیز شامل بررسی کاریکاتور در امریکا، ژاپن، کشورهای آمریکای مرکزی، جنوبی و ... (کاریکاتور در آرژانتین ، مولینا کامپوس، لیمورا، کاریکاتوریست های معاصر و ...)، هند، کشورهای عرب‌زبان است و مطالبی درباره نشریات طنز در منطقه قفقاز و کاریکاتور در ترکیه دارد. بخش‌های انتهایی کتاب هم به بررسی آغاز کمیک استریپ، کتاب و مجلات کمیک و کاریکاتوریست ها ومعرفی کاریکاتوریست های برنده جایزه پولیتزر می‌پردازد.

خواندن مجموعه پرونده کاریکاتور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به هنر کاریکاتور و همچنین پژوهشگران هنر را به خواندن کتاب پرونده کاریکاتور؛ جلد اول دعوت می‌کنیم.

بخشی از کتاب پرونده کاریکاتور؛ جلد اول

منشأ و اصل این واژه، مانند واژه کاریکاتور، ایتالیایی است که از کلمه Cartone ایتالیایی گرفته شده است. درگذشته این واژه بنا به کاربرد در مورد صفحه های کاغذ مقوا، کارت ویزیت و ورق بازی نیز به کار می رفته است. اما مهمترین کاربرد واژه کارتون اطلاق آن به طرحهای ابتدایی نقاشان برای انتقال روی دیوار، شیشه و موزاییک بوده است. این طرحها روی صفحه های بزرگ کاغذ طراحی میشد.

سپس پشت صفحه ها را با ماده سیاه، که معمولا گچ سیاه و یا ترکیبات سرب اندود بود، میپوشاندند و روی دیوار قرار میدادند که نقاش با وسیله ای فلزی قسمتهای طراحی شده را فشار میداد و با این روش طرح ابتدایی را به دیوار یا موزاییک منتقل میکرد. روش دیگر برای انتقال طرحهای کارتون روی دیوار به این صورت بود که روی خطهای طرح را با سوزن سوراخ میکردند وآن را روی دیوار قرار میدادند و سپسبا پاشیدن پودر زغال، طرحی نقطه چین از محلهای سوزن خورده را به دیوار انتقال میدادند. این روش در شیوه گچبری ایران هم به کار میرفته است.

ً معمولا روش انتقال طرح کارتون روی دیوار در مورد نقاشی فرسک Fresco استفاده میشده. مثلا در طراحی تابلوی فرسک ملاقات حضرت سلیمان با ملکه سبا توسط ،Piero dellafrancesca نقاش ایتالیایی پیرو دلافرانچسکا که در سال 1452 نقاشی شده، این روش به کار رفته است.

طرحهای کارتون در گذشته برای انتقال طرح اولیه روی موزاییکهای کف ساختمان و یا در شیشه سازیها و نیز برای طراحی نقش قالی استفاده میشد. اولین بار واژه کارتون با کاربرد جدید آن به عنوان طرحهای اغراق شده اجتماعی و یا هجویه های تصویری در سال 1863 توسط میس برادون Braddon Miss و در لغتنامه ای به نام «The New English Dictionary لغتنامه جدید انگلیسی» به کار برده شد.

محمدرفیع ضیایی