کتاب الاسم فی رحاب الصرف

کتاب الاسم فی رحاب الصرف نوشته فرشته فرضی شوب و مهدی محمدی‌نژاد است. این کتاب به آموزش زبان عربی به  دانشجویان زبان و ادبیات فارسی پرداخته است. 

درباره کتاب الاسم فی رحاب الصرف

زبان عربی به عنوان زبان مشترک جهان اسلام، یکی از پرکاربردترین زبان‌‌های دنیاست که مرزهای جغرافیایی جهان عرب را پشت سر گذاشته و به عنوان زبان دینی میلیون‌‌ها مسلمان در دانشگاه‌‌ها و پژوهشگاه‌‌های معتبر دنیا تدریس و پژوهش می‌‌شود؛ در کشور ما نیز از یک سو ارتباط قوی و تاریخی زبان فارسی با زبان عربی و از سویی ارتباط این زبان با دین غالب مردم، موجب پرداختن به این زبان به طور خاص شده است؛ از این رو، تلاش برای دست یافتن به راه‌‌هایی که فهم متون، خاصه متون دینی نگاشته شده به زبان عربی را برای دانشجویان آسان گرداند، همواره از موارد چالش برانگیز جامعه علمی و دانشگاهی بوده است؛ در راستای این هدف، کتاب‌‌های بسیاری در خصوص آموزش صَرف و قرائت متون ادبیات عرب نگاشته شده که در اغلب موارد به صورت جداگانه به آموزش قواعد و یا ترجمه متون می‌‌پردازند. با توجه اینکه چند سالی است به دستور وزارت علوم، مباحث قرائت و ترجمه‌‌ متون و قواعد عربی در رشته زبان و ادبیات فارسی به صورت تلفیقی تدریس می‌‌شود؛ ساختار کتاب حاضر به‌‌گونه‌‌ای است که در آن تلاش می‌‌شود این مهم را به صورتی بدیع برآورد. نویسندگان این کتاب کوشیده‌‌اند با استفاده از متون جذاب دینی و ادبی، ارائه راه‌‌کارهایی برای فهم و ترجمه متون، پرهیز از ارائه تمرین‌‌های خارج از متن، استفاده از آیات قرآن کریم و داستان‌‌های کوتاه در تمرین‌‌ها، موجبات علاقه‌‌مندی و جلب نظر دانشجو را فراهم بیاورند و قواعد را به صورت عملی و با تکیه بر متون- و نه مفردات- به وی بیاموزند و قدرت او را درک و فهم متون و تشخیص کاربرد درست از غلط افزایش دهند. به منظور دست‌‌یابی به این هدف، نکاتی چند مد نظر بوده که از قرار زیر است:

- توجه به سرفصل وزارت علوم، برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی که در آن بر قرائت متون دینی تاکیده شده است، نویسندگان با نگاه به تفاسیر متعدد به نگارش داستان‌‌‌‌های دینی قرآن به زبان ساده پرداختند تا علاوه بر آموزش تعالیم قرآنی به صورتی دلنشین، بر دامنه‌‌ دانش لغوی دانشجویان نیز بیافزایند و میل و رغبت به فهم و ترجمه‌‌ متون را در آنان برانگیزند. شایان ذکر است داستان‌‌های قرآنی باقلم خود نویسندگان بازنویسی شده است، به همین دلیل، در ذیل متن این داستانها منبعی ذکر نشده است.

- معنای مفردات و نکاتی که برای ترجمه و فهم متن توسط دانشجویان لازم است، در کتاب ذکر شده است.

- مباحثی همچون جدول کامل انواع ضمیر، اسم‌‌های شرط، استفهام و.. نیز در کتاب ذکر شده است تا دانشجویان در صورت نیاز بدان دسترسی داشته باشند

- برای دانشجویانی که تمایل به مطالعه‌‌ی‌‌ بیشتر دارند، نکات و توضیحاتی در خصوص قواعد درس‌‌ها به صورت زیر نویس آمده است.

- تمرین‌‌ها، بر پایه‌‌ی‌‌ جمله و متن طراحی شده است تا دانشجویان به مفهوم کلمه در جمله توجه بیشتری نشان دهند.

- در هر درس، داستانی کوتاه به منظور تمرین ترجمه‌‌ گنجانده شده است. در انتخاب داستان‌‌ها تلاش بر آن بوده که هر داستان شامل نکته‌‌ای خوندانی و جذاب باشد و دانشجو را برای فهم متن و ترجمه‌‌ آن کنجکاو سازد.

در جدول مفردات نیز نکاتی رعایت شده که از قرار زیر است:

- وزن تمامی فعل‌‌های مضارع از ثلاثی مجرد با علامت‌‌های –َ ، -ِ، -ُ به ترتیب به نشانه‌‌ وزن یفعَلُ، یفعِلُ و یفعُلُ آمده است. برای مثال: ذهَب –َ . بدین معنا که وزن فعل در مضارع یفعَل است.

- در مورد فعل‌‌های مزید نیز ریشه‌‌ و باب اَفعال ذکر شده است؛ برای مثال: أخرَج : از ماده‌‌« خرج» ثلاثی مزید از باب افعال.

- در خصوص فعل‌‌های معتل نیز ریشه‌‌‌‌‌‌ی اصلی فعل و اعلال‌‌هایی که در هر فعل رخ داده، تا حد امکان مطرح شده است. برای مثال: ثارَ _ ُ : فعل ماضی از ماده‌‌« ثور»که در آن اعلال قلب رخ داده است.

- برای اسم‌‌های جمع مکسر نیز مفرد هر اسم نوشته شده است. برای مثال: الألباب: جمع لُبّ.

- اسم‌‌های مشتق با ذکر وزن و نوع در جدول ذکر شده است. برای مثال: الشهید: مشتق ( صفت مشبهه)

- در انتهای کتاب نیز جدول‌‌هایی برای آموزش تجزیه و تحلیل صرفی آمده است که سعی شده در آن، نکات مربوط به صرف اسم‌‌ بیان شود و هر جدول نکته یا نکات‌‌ خاصی را دنبال می‌‌کند. برای مثال، یک جدول به منظور آموزش تجزیه‌‌ اسم مثنی نگاشته شده، هر چند می‌‌تواند نکات مرتبط با تجزیه‌‌ اسم موصول را نیز در خود داشته باشد. در این جدول‌‌ها اعراب کلمات نیز به منظور آشنایی دانشجو( در صورت علاقه‌‌مندی) گنجانده شده است.

خواندن کتاب الاسم فی رحاب الصرف را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به زبان و ادبیات عرب و دانشجویان رشته‌های عربی و زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌کنیم.