کتاب گفتار روی تصویر

کتاب گفتار روی تصویر (از محتوا تا ساختار) نوشته‌ی شیوا رستگار رامشه اثری پژوهشی درباره یکی از مهم‌ترین ابزارهای روایی در سینمای داستانی است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و نظام‌مند، به بررسی نقش و کارکرد گفتار روی تصویر (نریشن یا صدای راوی نامرئی) در فیلم‌های داستانی، به‌ویژه سینمای ایران می‌پردازد. نویسنده با تکیه بر نظریه‌های روایت‌شناسی و مطالعات سینمایی، تلاش کرده است تا ابعاد مختلف این تکنیک را از منظر ساختاری، محتوایی و زیبایی‌شناختی واکاوی کند. ساختار کتاب شامل دو بخش اصلی است: بخش نخست به مبانی نظری و مفاهیم بنیادین روایت و گفتار روی تصویر اختصاص دارد و بخش دوم با تحلیل نمونه‌هایی از فیلم‌های شاخص دهه‌ی ۹۰ ایران، کاربرد عملی این ابزار را به نمایش می‌گذارد. نشر پژوهش سرا آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب گفتار روی تصویر

کتاب گفتار روی تصویر با تمرکز بر تکنیک گفتار روی تصویر در سینمای داستانی، به‌ویژه سینمای ایران، نوشته شده است. شیوا رستگار رامشه در این کتاب، ابتدا به مبانی روایت‌شناسی و تاریخچه‌ی روایت در ادبیات و سینما می‌پردازد و سپس به‌طور تخصصی سراغ تعریف، دسته‌بندی و کارکردهای گفتار روی تصویر می‌رود. نویسنده با بهره‌گیری از نظریات ساختارگرایان و روایت‌شناسانی چون رولان بارت، تزوتان تودوروف، سیمور چتمن و دیگران، چارچوب نظری محکمی برای تحلیل این تکنیک ارائه داده است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم نظری و تعاریف کلیدی را شرح می‌دهد و سپس با تحلیل نمونه‌های مطالعاتی از فیلم‌های ایرانی دهه‌ی ۹۰ مانند «عصبانی نیستم»، «اعترافات ذهن خطرناک من»، «رخ دیوانه»، «رگ خواب»، «اژدها وارد می‌شود» و «نفس»، ابعاد عملی و کاربردی گفتار روی تصویر را بررسی می‌کند. هر فصل از بخش دوم، به معرفی داستان فیلم و سپس تحلیل ابعاد محتوایی و ساختاری گفتار روی تصویر در آن اثر اختصاص یافته است. در پایان، کتاب با جمع‌بندی یافته‌ها و ارائه‌ی تصویری جامع از نقش این تکنیک در روایت سینمایی معاصر ایران به پایان می‌رسد.

خلاصه کتاب گفتار روی تصویر

کتاب گفتار روی تصویر با هدف بررسی جامع و تحلیلی تکنیک گفتار روی تصویر در سینمای داستانی، به‌ویژه سینمای ایران، تدوین شده است. نویسنده در بخش نخست، مبانی نظری روایت و روایت‌شناسی را مرور می‌کند و مفاهیمی مانند پیرنگ، شخصیت‌پردازی، زمان، راوی و زاویه دید را با تکیه بر نظریات روایت‌شناسان برجسته شرح می‌دهد. در ادامه، به تعریف و دسته‌بندی گفتار روی تصویر می‌پردازد و تفاوت آن را با مفاهیمی مانند صدای خارج از قاب و تک‌گویی درونی روشن می‌سازد. همچنین، کارکردهای روایی و غیرروایی این تکنیک در فیلم‌های داستانی مورد بحث قرار می‌گیرد؛ از جمله نقش آن در شکستن زمان و مکان روایت، هدایت مخاطب به ذهنیت شخصیت‌ها و تأثیرگذاری بر ساختار روایی فیلم. در بخش دوم، کتاب با رویکردی کاربردی، نمونه‌هایی از فیلم‌های شاخص دهه‌ی ۹۰ سینمای ایران را انتخاب و تحلیل می‌کند. در هر فصل، ابتدا داستان فیلم به‌اختصار معرفی می‌شود و سپس ابعاد محتوایی و ساختاری گفتار روی تصویر در آن فیلم بررسی می‌شود. این تحلیل‌ها نشان می‌دهد که چگونه گفتار روی تصویر می‌تواند به پیشبرد پیرنگ، شکل‌دهی به زمان روایت و عمق‌بخشی به شخصیت‌ها کمک کند. در نهایت، نویسنده با جمع‌بندی یافته‌ها، تصویری روشن از جایگاه و اهمیت این تکنیک در سینمای معاصر ایران ارائه می‌دهد و بر ضرورت پژوهش‌های بیشتر در این حوزه تأکید می‌کند.

چرا باید کتاب گفتار روی تصویر را بخوانیم؟

کتاب گفتار روی تصویر اثری است که با رویکردی تحلیلی و پژوهشی، یکی از مهم‌ترین و در عین حال کمتر بررسی‌شده‌ترین ابزارهای روایی سینمای داستانی را واکاوی می‌کند. این کتاب با ارائه‌ی چارچوب نظری دقیق و تحلیل نمونه‌های عینی از فیلم‌های ایرانی، امکان شناخت عمیق‌تری از نقش گفتار روی تصویر در روایت سینمایی را فراهم می‌سازد. مخاطب با مطالعه‌ی این کتاب، نه‌تنها با مفاهیم بنیادین روایت و روایت‌شناسی آشنا می‌شود، بلکه می‌تواند کاربردهای عملی این تکنیک را در آثار معاصر ایران مشاهده کند. همچنین، کتاب به‌دلیل پرداختن به نمونه‌های متنوع و تحلیل ساختاری و محتوایی آن‌ها، برای علاقه‌مندان به نقد فیلم، فیلم‌نامه‌نویسی و کارگردانی، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید. این اثر به‌ویژه برای کسانی که به دنبال درک بهتر از ابزارهای بیانی و روایی سینما هستند، می‌تواند الهام‌بخش باشد و نگاه تازه‌ای به روایت در فیلم‌های داستانی ارائه دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های سینما، ادبیات نمایشی، ارتباطات و زیبایی‌شناسی پیشنهاد می‌شود. همچنین به فیلم‌نامه‌نویسان، کارگردانان و علاقه‌مندان به نقد و تحلیل فیلم که به دنبال شناخت عمیق‌تر ابزارهای روایی و ساختار روایت در سینمای داستانی هستند، توصیه می‌شود.