کتاب گربه های باسواد

کتاب گربه‌های باسواد نوشته‌ی یارون لانیر و با ترجمه‌ی عباس احمدی، اثری غیرداستانی در حوزه‌ی نقد فناوری و رسانه‌های اجتماعی است که انتشارات راوشید آن را منتشر کرده است. این کتاب با زیرعنوان «ده برهان آگاهی‌بخش برای پاکسازی ذهن از آشوب رسانه‌های اجتماعی»، به بررسی تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر ذهن و رفتار انسان‌ها می‌پردازد. نویسنده که خود از پیشگامان فناوری و منتقدان جدی فضای دیجیتال است، تلاش کرده با زبانی روشن و مثال‌هایی ملموس، سازوکارهای پنهان و آشکار این رسانه‌ها را واکاوی کند. ساختار کتاب بر پایه‌ی ده استدلال اصلی بنا شده که هرکدام به یکی از جنبه‌های آسیب‌زای شبکه‌های اجتماعی اشاره دارند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب گربه های باسواد

کتاب گربه‌های باسواد نوشته‌ی یارون لانیر، اثری است که با نگاهی انتقادی و تحلیلی به شبکه‌های اجتماعی و تأثیرات آن‌ها بر زندگی فردی و جمعی انسان‌ها می‌پردازد. نویسنده که سابقه‌ی فعالیت در حوزه‌ی فناوری و واقعیت مجازی را دارد، در این کتاب از تجربه‌های شخصی و دانش تخصصی خود بهره گرفته تا نشان دهد چگونه رسانه‌های اجتماعی با طراحی‌های خاص و الگوریتم‌های پیچیده، رفتار و احساسات کاربران را هدف قرار می‌دهند. ساختار کتاب بر اساس ده برهان یا دلیل تنظیم شده که هرکدام به یکی از ابعاد پنهان یا آشکار شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد؛ از دست‌دادن اراده و اعتیاد رفتاری گرفته تا تضعیف همدلی، گسترش عواطف منفی، جعل هویت و حتی تأثیر بر حقیقت و معنویت. لانیر در این مسیر، با مثال‌هایی از زندگی روزمره و ارجاع به پژوهش‌های علمی، تلاش کرده تصویری جامع و قابل لمس از پیامدهای حضور بی‌وقفه در شبکه‌های اجتماعی ارائه دهد. کتاب گربه‌های باسواد نه‌تنها به نقد فناوری می‌پردازد، بلکه راه‌هایی برای بازپس‌گیری کنترل ذهن و زندگی از دست این رسانه‌ها پیشنهاد می‌کند.

خلاصه کتاب گربه های باسواد

کتاب گربه‌های باسواد با یک پیشگفتار متفاوت آغاز می‌شود؛ نویسنده با مقایسه‌ی رفتار گربه‌ها و سگ‌ها، گربه را نماد استقلال و مقاومت در برابر کنترل بیرونی معرفی کرده و این ویژگی را الگویی برای مواجهه با شبکه‌های اجتماعی می‌داند. سپس در ده فصل، هرکدام با عنوان «برهان»، به بررسی جنبه‌های مختلف آسیب‌های رسانه‌های اجتماعی می‌پردازد. برهان اول به این موضوع می‌پردازد که چگونه شبکه‌های اجتماعی با استفاده از الگوریتم‌های رفتاری و بازخوردهای تصادفی، قدرت اراده‌ی فرد را تضعیف و او را به موجودی وابسته و قابل پیش‌بینی تبدیل می‌کنند. نویسنده با اشاره به آزمایش‌های روانشناسی و رفتارگرایی، توضیح می‌دهد که کاربران به‌تدریج به حلقه‌های پاداش و تنبیه اعتیاد پیدا می‌کنند و رفتارشان توسط شرکت‌های بزرگ فناوری هدایت می‌شود. در برهان دوم، لانیر توضیح می‌دهد که ترک شبکه‌های اجتماعی یا پاکسازی ذهن از آن‌ها، اقدامی هدفمند برای مقابله با آشوب و دیوانگی روزمره است. او ساختاری به نام «دستگاه بداخلاق» را معرفی می‌کند که شش جزء دارد: تصاحب توجه کاربران، سرک کشیدن در زندگی خصوصی، چپاندن محتوا، جهت‌دهی به رفتار، پولسازی از طریق دستکاری و فراهم‌آوردن فضای رشد برای جعل هویت. هرکدام از این اجزا به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاربران را در چرخه‌ای از وابستگی و آسیب نگه دارند. در ادامه، نویسنده به موضوعاتی مانند تبدیل کاربران به افرادی با رفتارهای منفی، تضعیف حقیقت و معنای اجتماعی، پوچ‌شدن حرف‌ها و ارتباطات، گسترش عواطف منفی و حتی تأثیر بر معنویت و روح انسان می‌پردازد. او با مثال‌هایی از زندگی دیجیتال، نشان می‌دهد که چگونه شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها بر رفتار فردی، بلکه بر ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نیز اثرگذارند. در نهایت، کتاب با جمع‌بندی و ارائه‌ی راهکارهایی برای بازیابی استقلال ذهنی و رفتاری، مخاطب را به بازاندیشی در مورد حضور خود در فضای مجازی دعوت می‌کند.

چرا باید کتاب گربه های باسواد را بخوانیم؟

کتاب گربه‌های باسواد با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های عصر دیجیتال می‌پردازد: تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر ذهن و رفتار انسان. ویژگی شاخص این کتاب، ترکیب نگاه فنی و انسانی نویسنده است؛ لانیر هم تجربه‌ی زیسته در دنیای فناوری دارد و هم دغدغه‌ی سلامت روان و اجتماع را دنبال می‌کند. ساختار ده‌گانه‌ی کتاب، امکان بررسی موضوع از زوایای مختلف را فراهم کرده و هر فصل با مثال‌ها و تحلیل‌های تازه، ابعاد پنهان و کمتر دیده‌شده‌ی رسانه‌های اجتماعی را آشکار می‌سازد. خواندن این کتاب فرصتی است برای شناخت سازوکارهای پنهان شبکه‌های اجتماعی، افزایش آگاهی نسبت به دستکاری‌های رفتاری و یافتن راه‌هایی برای بازپس‌گیری کنترل ذهن و زمان. همچنین، کتاب با پرهیز از توصیه‌های کلیشه‌ای، مخاطب را به انتخاب آگاهانه و مسئولانه دعوت می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به کسانی پیشنهاد می‌شود که دغدغه‌ی سلامت روان، مدیریت زمان، یا نقد فرهنگ دیجیتال را دارند؛ همچنین برای علاقه‌مندان به فناوری، علوم اجتماعی، روانشناسی و افرادی که به دنبال درک عمیق‌تر از تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر زندگی فردی و جمعی هستند، مناسب است.