کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف

کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف نوشته‌ی مهدی حسین‌آبادی اثری پژوهشی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی کار و روابط صنعتی ایران است که موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بررسی وضعیت گفتگوی اجتماعی میان کارگران، کارفرمایان و دولت در ایران می‌پردازد و تلاش می‌کند با تکیه‌بر مطالعات میدانی و اسنادی، ابعاد مختلف تعامل و تقابل این گروه‌ها را در محیط‌های صنعتی و اقتصادی کشور روشن کند. نویسنده با بهره‌گیری از نظریه‌های جامعه‌شناسی و تحلیل تاریخی، به دنبال فهم چرایی شکل‌نگرفتن گفتگوی اجتماعی پایدار در روابط کار صنعتی ایران است و نقش عوامل فرهنگی، ساختاری و نهادی را در این زمینه بررسی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف

کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف با تمرکز بر روابط کار صنعتی در ایران، به تحلیل جامعه‌شناختی تعاملات و تضادهای میان کارگران، کارفرمایان و دولت می‌پردازد. مهدی حسین‌آبادی در این اثر، ضمن مرور سیر تاریخی روابط کار در ایران، از دوران پیش از صنعتی‌شدن تا دوره‌های معاصر، به بررسی چگونگی شکل‌گیری تشکل‌های کارگری و کارفرمایی و نقش آن‌ها در ایجاد یا جلوگیری از گفتگوی اجتماعی می‌پردازد. ساختار کتاب بر پایه‌ی مطالعات اسنادی، مصاحبه‌های میدانی و تحلیل نظریه‌های جامعه‌شناسی کار استوار است. نویسنده با استفاده از روش تحقیق کیفی، تلاش کرده است تا صدای نمایندگان کارگران و کارفرمایان را در بنگاه‌های اقتصادی مختلف، به‌ویژه در بخش خصوصی و معادن زغال‌سنگ، بازتاب دهد و موانع و فرصت‌های گفتگوی اجتماعی را از منظر فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بررسی کند. کتاب علاوه‌بر تحلیل نظری، به تجربه‌های تاریخی و میدانی گفتگوی اجتماعی در ایران می‌پردازد و نقش دولت، احزاب سیاسی و نیروهای خارجی را در فرازونشیب‌های این روابط برجسته می‌سازد. هدف اصلی کتاب، ارائه‌ی تصویری واقع‌گرایانه از وضعیت گفتگوی اجتماعی و تبیین دلایل ناکامی یا موفقیت آن در محیط کار ایرانی است.

خلاصه کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف

کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف با طرح این پرسش آغاز می‌شود که چرا گفتگوی اجتماعی میان کارگران و کارفرمایان در ایران به‌درستی شکل نگرفته و چه موانعی بر سر راه تعامل سازنده‌ی این گروه‌ها وجود دارد. نویسنده ابتدا به مرور تاریخی روابط کار در ایران می‌پردازد و نشان می‌دهد که با صنعتی‌شدن کشور، رابطه‌ی سنتی و نزدیک کارگر و کارفرما جای خود را به روابط پیچیده‌تر و گاه تنش‌آلود داده است. در این میان، تشکل‌های کارگری و کارفرمایی برای حفظ منافع اعضای خود شکل گرفته‌اند، اما ضعف هماهنگی و نبود دستور مشترک میان آن‌ها، مانع از شکل‌گیری گفتگوی اجتماعی مؤثر شده است. کتاب با بهره‌گیری از نظریه‌های مختلف جامعه‌شناسی، از جمله نظریه‌ی تضاد، پدرسالاری، گفتمان و نظریه‌های سازمانی، به تحلیل ریشه‌های تنش و اختلاف در محیط کار می‌پردازد. نویسنده تأکید کرده است که نگرش پدرسالارانه‌ی برخی کارفرمایان، منفعت‌طلبی و عدم تفویض اختیار به کارگران، و همچنین ناتوانی تشکل‌های کارگری در رسیدن به اجماع، از عوامل اصلی طرد گفتگوی اجتماعی هستند. علاوه‌براین، عوامل فرهنگی مانند تفاوت‌های قومی، زبانی و مذهبی و همچنین شرایط اقتصادی و سیاسی کشور، بر شدت و نوع این تضادها تأثیرگذارند. در بخش‌های میدانی، نویسنده با انجام مصاحبه‌های گروهی و فردی با نمایندگان کارگران و کارفرمایان در بنگاه‌های خصوصی و معادن زغال‌سنگ، تلاش کرده است تا تجربه‌های زیسته‌ی این گروه‌ها را در زمینه‌ی گفتگو، اختلاف و اعتصاب ثبت کند. نتایج این مصاحبه‌ها نشان می‌دهد که نبود اعتماد متقابل، ضعف تشکل‌یابی و مداخلات دولت یا نیروهای خارجی، فضای گفتگو را محدود کرده و اغلب اختلافات به مراجع حل اختلاف کشیده می‌شود. در مقابل، در برخی کشورها با وجود تشکل‌های قوی و فرهنگ گفتگو، بسیاری از اختلافات درون بنگاه و بدون نیاز به مراجع قضایی حل‌وفصل می‌شود. کتاب در نهایت به این نتیجه می‌رسد که برای شکل‌گیری گفتگوی اجتماعی پایدار، باید زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی لازم فراهم شود، تشکل‌های مستقل و قوی ایجاد گردد و دولت نقش تسهیل‌گر و بی‌طرف را ایفا کند. همچنین، نویسنده بر اهمیت آموزش، تبادل اطلاعات و مشارکت واقعی همه‌ی گروه‌ها در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و اجتماعی تأکید کرده است.

چرا باید کتاب گفتگوی اجتماعی، تضاد یا اختلاف را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مبتنی‌بر داده‌های میدانی، تصویری دقیق و چندلایه از وضعیت روابط کار در ایران ارائه می‌دهد. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، ترکیب تحلیل نظری با روایت‌های میدانی و تاریخی است که به فهم بهتر ریشه‌های تنش و اختلاف در محیط‌های صنعتی کمک می‌کند. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، با چالش‌های ساختاری و فرهنگی گفتگوی اجتماعی در ایران آشنا می‌شود و می‌تواند تفاوت‌های آن را با تجربه‌های جهانی مقایسه کند. همچنین، کتاب به‌جای ارائه‌ی راه‌حل‌های کلیشه‌ای، بر اهمیت شناخت زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی و نقش تشکل‌ها و دولت در بهبود روابط کار تأکید دارد. این اثر برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از مناسبات کارگری و کارفرمایی و موانع گفتگوی اجتماعی هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های جامعه‌شناسی، مدیریت منابع انسانی، روابط کار و مطالعات کارگری پیشنهاد می‌شود. همچنین برای فعالان صنفی، مدیران بنگاه‌های اقتصادی، سیاست‌گذاران حوزه کار و علاقه‌مندان به مسائل اجتماعی و اقتصادی ایران که دغدغه‌ی فهم ریشه‌های تنش و تعامل در محیط کار را دارند، مفید خواهد بود.