کتاب روش پژوهش و نگارش علمی

کتاب روش پژوهش و نگارش علمی (راهنمای عملی) نوشتهٔ علی‌اشرف نظری توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. این کتاب اثری آموزشی در حوزهٔ علوم انسانی است که به دانشجویان و پژوهشگران، اصول و مراحل انجام پژوهش علمی و نگارش آثار دانشگاهی را آموزش می‌دهد و با تمرکز بر روش‌شناسی، نگارش علمی و مهارت‌های پژوهشی، راهنمایی گام‌به‌گام برای تدوین مقاله، پایان‌نامه و رساله ارائه می‌کند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب روش پژوهش و نگارش علمی

کتاب روش پژوهش و نگارش علمی به‌عنوان یک راهنمای جامع برای پژوهشگران و دانشجویان علوم انسانی، به ویژه در رشته‌های علوم اجتماعی و سیاسی، طراحی شده است. کتاب روش پژوهش و نگارش علمی در دوره‌ای نوشته شده که نیاز به آموزش روش‌مند پژوهش و نگارش علمی در دانشگاه‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. نویسنده با تکیه بر تجربهٔ تدریس و کارگاه‌های آموزشی، تلاش کرده است تا علاوه بر ارائهٔ مباحث نظری، مثال‌ها و تمرین‌های عملی را نیز در هر فصل بگنجاند. کتاب روش پژوهش و نگارش علمی در قالب چهارده فصل تنظیم شده و از مفاهیم پایه‌ای پژوهش تا مهارت‌های پیشرفتهٔ نگارش و ارجاع‌دهی را پوشش می‌دهد. در مقدمه‌های مختلف کتاب روش پژوهش و نگارش علمی، به اهمیت آموزش گام‌به‌گام روش پژوهش، ضرورت تمرین مستمر و نقش خلاقیت و پشتکار در موفقیت پژوهشی اشاره شده است. کتاب روش پژوهش و نگارش علمی علاوه بر دانشجویان، برای استادان و پژوهشگران نیز قابل استفاده است و به دغدغه‌های رایج در مسیر انجام پژوهش و نگارش علمی پاسخ می‌دهد.

خلاصه کتاب روش پژوهش و نگارش علمی

کتاب روش پژوهش و نگارش علمی با هدف آموزش عملی روش پژوهش و نگارش علمی، از مفاهیم پایه‌ای پژوهش آغاز می‌کند و به تدریج به مباحث تخصصی‌تر می‌پردازد. نویسنده ابتدا به تعریف پژوهش، روش و روش‌شناسی می‌پردازد و تفاوت‌های آن‌ها را با مثال‌های ملموس توضیح می‌دهد. سپس سه راهبرد اصلی پژوهش (استقرایی، قیاسی و استفهامی-تفسیری) را معرفی می‌کند و ویژگی‌های هر یک را شرح می‌دهد. در ادامه، رویکردهای کمی، کیفی و ترکیبی در پژوهش بررسی می‌شوند و نقاط قوت و ضعف هر رویکرد مورد بحث قرار می‌گیرد. بخش مهمی از کتاب به فرایند پژوهش و مشکلات اولیه مانند دشواری شروع، کامل‌گرایی افراطی، عدم بررسی ادبیات پژوهشی و بی‌توجهی به اقتصاد مطالعه اختصاص یافته است. نویسنده راهکارهایی برای غلبه بر این مشکلات ارائه می‌دهد و بر اهمیت تعریف دقیق مسئلهٔ پژوهش، محدود کردن دامنهٔ موضوع و پرهیز از کلی‌گویی تأکید می‌کند. همچنین، شیوه‌های بررسی ادبیات علمی موجود، نحوهٔ نگارش ادبیات پژوهش، تدوین فرضیه، متغیرها و چارچوب نظری پژوهش به تفصیل شرح داده شده‌اند. کتاب در فصل‌های پایانی به ساختار مقاله علمی، شیوه‌های ارجاع‌دهی، تدوین فهرست منابع، نکات نهایی برای ارائهٔ پژوهش و جست‌وجوی علمی در اینترنت می‌پردازد. در سراسر کتاب روش پژوهش و نگارش علمی، مثال‌ها و تمرین‌های کاربردی برای تثبیت مفاهیم و مهارت‌ها گنجانده شده است.

چرا باید کتاب روش پژوهش و نگارش علمی را خواند؟

کتاب روش پژوهش و نگارش علمی با رویکردی آموزشی و کاربردی، به دغدغه‌های رایج دانشجویان و پژوهشگران دربارهٔ چگونگی انجام پژوهش علمی و نگارش آثار دانشگاهی پاسخ می‌دهد. از ویژگی‌های شاخص آن می‌توان به توضیح گام‌به‌گام فرایند پژوهش، ارائهٔ مثال‌های عملی، پرداختن به مشکلات واقعی پژوهشگران و ارائهٔ راهکارهای مشخص اشاره کرد. همچنین، کتاب روش پژوهش و نگارش علمی به مهارت‌هایی مانند انتخاب موضوع، صورت‌بندی مسئله، تدوین فرضیه، نگارش ادبیات پژوهش و ارجاع‌دهی می‌پردازد و ابزارهای لازم برای انجام پژوهش مستقل را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

خواندن کتاب روش پژوهش و نگارش علمی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب روش پژوهش و نگارش علمی برای دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی، به‌ویژه رشته‌های علوم اجتماعی و سیاسی، مناسب است. همچنین، برای کسانی که قصد نگارش مقاله، پایان‌نامه یا رساله دارند یا با مشکلاتی مانند انتخاب موضوع، تدوین فرضیه و ارجاع‌دهی مواجه‌اند، راهنمایی عملی ارائه می‌کند. استادان و مدرسان روش تحقیق نیز می‌توانند از این کتاب برای تدریس و کارگاه‌های آموزشی بهره ببرند.

فهرست کتاب روش پژوهش و نگارش علمی

فصل اول: آشنایی با مفاهیم و کلیات روش پژوهش به تعریف پژوهش، روش و روش‌شناسی و اهمیت روش‌مندی در پژوهش می‌پردازد و سه راهبرد اصلی پژوهش (استقرایی، قیاسی و استفهامی-تفسیری) را معرفی می‌کند.

فصل دوم: رویکردهای اصلی در پژوهش رویکردهای کمی، کیفی و ترکیبی را شرح می‌دهد و تفاوت‌ها و کاربردهای هر یک را بررسی می‌کند.

فصل سوم: فرایند پژوهش و برخی مشکلات اولیه مشکلات رایج در آغاز پژوهش مانند دشواری شروع، کامل‌گرایی، عدم بررسی ادبیات و مدیریت زمان را مطرح و راهکارهایی برای رفع آن‌ها ارائه می‌دهد.

فصل چهارم: شناسایی و طرح مسئله پژوهش به شیوه‌های انتخاب و صورت‌بندی مسئله پژوهش و اهمیت محدود کردن دامنه موضوع می‌پردازد.

فصل پنجم: بررسی ادبیات علمی موجود و فهم زمینه‌های پژوهش نحوهٔ جستجو، انتخاب و نگارش ادبیات پژوهش و اهمیت نقد منابع را توضیح می‌دهد.

فصل ششم: سنخ‌شناسی پژوهش: بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای انواع پژوهش را بر اساس هدف و کاربرد معرفی می‌کند.

فصل هفتم: طرح پرسش‌های پژوهش، فرضیه‌سازی و متغیرها به تدوین پرسش‌های پژوهش، فرضیه‌ها و انواع متغیرها می‌پردازد.- فصل هشتم: چارچوب نظری پژوهش تعریف نظریه، آشکارسازی طرح نظری و تبیین مفاهیم را شرح می‌دهد.

فصل نهم: ارائه مدل تحلیلی و عملیاتی کردن پژوهش مراحل ارائه مدل تحلیلی و عملیاتی پژوهش را بیان می‌کند.- فصل دهم: ساختار مقاله علمی و انواع مقاله ساختار مقاله پژوهشی، مروری، علمی-ترویجی و دیگر انواع مقاله را معرفی می‌کند.

فصل یازدهم: اجزای اصلی نوشتار علمی به اجزای مقاله مانند مقدمه، چکیده، متن اصلی و نتیجه‌گیری می‌پردازد.

فصل دوازدهم: نحوه ارجاع‌دهی و مستندسازی پژوهش شیوه‌های ارجاع‌دهی، تدوین فهرست منابع و ارجاع به انواع منابع را آموزش می‌دهد.

فصل سیزدهم: نکات مهم برای نهایی‌سازی پژوهش نکات شکلی و محتوایی برای ارائهٔ مطلوب پژوهش را بیان می‌کند.

فصل چهاردهم: نحوهٔ جست‌وجوی علمی در اینترنت روش‌های جستجوی علمی و استفاده از ابزارهای آنلاین را توضیح می‌دهد.

بخشی از کتاب روش پژوهش و نگارش علمی

«مفهوم پژوهش و روش پژوهش به عنوان مسئله‌ای به نسبت قدیمی و در رابطه با غریزهٔ جست‌وجوگری و میل به دانایی، همواره مورد بحث قرار گرفته است. همهٔ ما دارای غریزهٔ حیاتی جست‌وجوگری هستیم که در روبه‌رو شدن با امور ناشناخته، کنجکاوی ما را برمی‌انگیزد و ما را برای رسیدن به درک بهتر و کامل‌تر از ناشناخته‌ها ترغیب می‌کند. این کنجکاوی، مادر تمام دانش و روش‌هاست؛ انسان از آن برای به دست آوردن دانش دربارهٔ ناشناخته‌ها کمک می‌گیرد و شاید بهتر است سرآغاز پژوهش نامیده شود. البته، ممکن است این حس کنجکاوی و جست‌وجوگری که آغازی برای پژوهش و اندیشه‌ورزی است، در گذر ایام دچار قبض و بسط شود یا متأثر از واقعیت‌های آموزشی یا فرهنگی-اجتماعی تقویت یا تضعیف شود. چنانکه ممکن است در خانواده، مدرسه و یا دانشگاه پاسخ‌های دقیقی به پرسش‌های ما داده نشود و یا با دیدن احساسات و واکنش‌های دیگران که چندان پرسشگری را برنمی‌تابند، این باور در ما تقویت شود که روحیهٔ جست‌وجوگری و پرسشگری، محنت‌زا و سرآغازی برای ورود به وادی «آگاهی عذاب‌آور» است. متأسفانه شاهدیم که برخی افراد مانع پرسشگری دیگران در کلاس‌ها می‌شوند یا برخی از والدین از ارائهٔ پاسخ منطقی به پرسش‌های یک کودک کنجکاو مستأصل می‌شوند و او را با ابزارهایی نظیر بی‌اعتنایی یا پرخاش، به سمت بی‌پرسشی، اطاعت و سکوت سوق می‌دهند. در نتیجه، به واسطهٔ به تعویق افتادن پرسش‌ها و تضعیف روحیهٔ پرسشگری، در حوزهٔ نقادی و تحلیل علمی دچار ضعف مستمر شده و آرام آرام به فردی فاقد خلاقیت و نوآوری مبدل می‌شویم. در حالی که، روحیهٔ جست‌وجوگری، تضمین‌کنندهٔ پیشرفت فردی و جمعی است و راهی که به دانایی ختم می‌شود، از مسیر پرسشگری خلاقانه می‌گذرد. اما آنچه اهمیت دارد، این است که ضمن داشتن روحیهٔ نقادی و پرسشگری و حفظ آن در گذر زمان، این نکته را دریابیم که پژوهشی راهگشا خواهد بود که بر اساس اصول و موازین علمی صورت پذیرد.»