کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول)

معرفی کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول)

کتاب یوتوپیا و دیستوییا در ایران معاصر (جلد اول: نگاهی جامعه‌شناختی به ساخت قدرت، جنبش‌ها و جریانات سیاسی - اجتماعی) نوشته‌ی میترا زرگر و منتشرشده توسط نشر لوگوس، به بررسی مفاهیم آرمان‌شهر (یوتوپیا) و پادآرمان‌شهر (دیستوپیا) در بستر تحولات اجتماعی و سیاسی ایران معاصر می‌پردازد. این اثر با رویکردی جامعه‌شناختی، به تحلیل ساختار قدرت، جنبش‌ها و جریان‌های سیاسی و اجتماعی در دو دوره‌ی مهم تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول)

این کتاب به بررسی تحلیلی مفاهیم یوتوپیا و دیستوپیا و نقش آن‌ها در شکل‌گیری و تحول جنبش‌ها و جریان‌های سیاسی - اجتماعی ایران معاصر می‌پردازد. تمرکز اصلی کتاب بر دو برهه‌ی زمانی مهم است: دهه‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۰ و از دهه‌ی ۱۳۷۰ تا دوران معاصر. نویسنده با رویکردی تاریخی و جامعه‌شناختی، ابتدا به ریشه‌های جهانی و داخلی شکل‌گیری اندیشه‌های آرمان‌گرایانه و آرمان‌گریزانه می‌پردازد و سپس تفاوت‌های نسلی و گفتمانی را در این دو دوره بررسی می‌کند.

یوتوپیا و دیستوپیا دو روی یک سکه‌ی تخیلی و فلسفی هستند. این مفاهیم، لنزهایی هستند که نویسندگان، اندیشمندان و خالقان برای بررسی جامعه، طبیعت انسانی و احتمالات آینده از طریق آن‌ها جهان را می‌نگرند. یوتوپیا نمایانگر دنیای آرمانی است؛ جایی که همه چیز به‌خوبی کار می‌کند و عدالت، برابری و خوشبختی تنها آرزو نیستند بلکه واقعیت‌اند. خود واژه از کتاب «یوتوپیا» نوشته‌ی سر توماس مور در سال ۱۵۱۶ گرفته شده است، کتابی که جزیره‌ای خیالی را تصویر می‌کند که در آن جامعه بر پایه‌ی عقل، انصاف و رفاه جمعی سازماندهی شده است. داستان‌ها و اندیشه‌های یوتوپیایی اغلب به بررسی چگونگی حذف رنج، نابرابری و تعارض در جامعه می‌پردازند و تصویری از امید و ظرفیت‌های انسانی ارائه می‌دهند. در مقابل، دیستوپیا جهانِ وارونه و فاجعه‌بار را نشان می‌دهد. این جوامع معمولاً دچار سرکوب، نابرابری یا فروپاشی محیطی هستند، نسخه‌ای کابوس‌وار از آینده. آثار دیستوپیایی یا پادآرمان‌شهری درباره‌ی خطرات قدرت بی‌مهار، سوءاستفاده‌ی تکنولوژی، رژیم‌های تمامیت‌خواه یا فروپاشی اجتماعی هشدار می‌دهند. نمونه‌های مشهوری از این تصویر را می‌توان در آثاری داستانی شامل «۱۹۸۴» جورج اورول و «دنیای قشنگ نو» آلدوس هاکسلی هستند، جایی که آزادی، اخلاق و فردیت انسان تحت تهدید کنترل سیستماتیک قرار می‌گیرند. هر دو مفهوم ابزارهایی برای تفکر هستند. یوتوپیا به ما اجازه می‌دهد  که درباره‌ی اینکه چه چیزی ممکن است رویاپردازی کنیم، در حالی که دیستوپیا ما را مجبور می‌کند با آنچه ممکن است در صورت انتخاب‌های نادرست رخ دهد روبرو شویم. این دو با هم، تخیل ما را فعال می‌کنند، فرضیات ما را به چالش می‌کشند و یک پرسش ساده اما بنیادین مطرح می‌کنند: ما چه نوع جهانی می‌خواهیم بسازیم یا از آن اجتناب کنیم؟

این کتاب، ضمن واکاوی تحولات جهانی مانند مدرنیته، جنگ‌های جهانی و ظهور ایدئولوژی‌های سوسیالیستی و فاشیستی، به تأثیر این جریان‌ها بر ساختار قدرت و جنبش‌های اجتماعی ایران می‌پردازد. همچنین، نقش بنیادگرایی مذهبی و زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری آن در ایران و منطقه مورد توجه قرار گرفته است. اثر حاضر، تصویری کلی از روند گذار جامعه‌ی ایرانی از آرمان‌گرایی جمعی به واقع‌گرایی و مطالبه‌گری فردی ارائه می‌دهد و به مقایسه‌ی نگرش‌ها و کنش‌های دو نسل عمده در ایران معاصر می‌پردازد.

خلاصه کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول)

کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر با بررسی مفاهیم آرمان‌شهر و پادآرمان‌شهر، به تحلیل ریشه‌های تاریخی و فلسفی آرمان‌گرایی در جوامع انسانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این مفاهیم از دوران باستان تا عصر مدرن، در قالب جنبش‌ها و ایدئولوژی‌های مختلف ظهور یافته‌اند. نویسنده ابتدا به تعریف و تبیین یوتوپیا و دیستوپیا از منظر اندیشمندان مختلف می‌پردازد و تفاوت میان آرمان‌شهرهای ذهنی و تحقق‌یافته را شرح می‌دهد. سپس، با تمرکز بر قرن بیستم، به بررسی ظهور جنبش‌های آرمان‌گرایانه سوسیالیستی و فاشیستی و نقش آن‌ها در تحولات سیاسی و اجتماعی جهان می‌پردازد.

در ادامه، کتاب به تأثیر این جریان‌ها بر ایران معاصر می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ساختار قدرت، احزاب و جنبش‌های سیاسی و اجتماعی ایران در دو برهه‌ی تاریخی، تحت تأثیر گفتمان‌های آرمان‌گرایانه و آرمان‌گریزانه قرار گرفته‌اند. نویسنده با تحلیل تفاوت‌های نسلی، به بررسی علل تغییر نگرش از آرمان‌گرایی جمعی به واقع‌گرایی فردی در جامعه ایرانی می‌پردازد و نقش عوامل جهانی و داخلی را در این تحولات برجسته می‌کند. همچنین، کتاب به ظهور و گسترش بنیادگرایی مذهبی و زمینه‌های تاریخی و اجتماعی آن در ایران و منطقه اشاره دارد و تأثیر آن را بر جنبش‌های اجتماعی و سیاسی معاصر بررسی می‌کند.

چرا باید کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول) را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تاریخی، امکان درک عمیق‌تری از ریشه‌ها و پیامدهای آرمان‌گرایی و پادآرمان‌گرایی در ایران معاصر را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، با سیر تحول اندیشه‌های جمعی، نقش ایدئولوژی‌ها و جنبش‌ها در شکل‌گیری ساختار قدرت و تغییرات اجتماعی آشنا می‌شود. همچنین، کتاب به مقایسه‌ی دو نسل عمده در ایران و تفاوت نگرش‌ها و کنش‌های آن‌ها می‌پردازد و تصویری روشن از تأثیر تحولات جهانی و داخلی بر جامعه ایرانی ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، تاریخ معاصر ایران و مطالعات فرهنگی مناسب است. همچنین، پژوهشگران و دانشجویانی که به دنبال تحلیل ریشه‌های تحولات اجتماعی و سیاسی ایران و نقش ایدئولوژی‌ها و جنبش‌ها در این فرآیند هستند، می‌توانند از محتوای این اثر بهره‌مند شوند.

فهرست کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول)

- بخش یک: یوتوپیا به مثابه یک مفهوم به تعریف و تبیین آرمان‌شهر و پادآرمان‌شهر، ریشه‌های تاریخی و فلسفی آن‌ها و تفاوت میان انواع یوتوپیاها می‌پردازد. - فصل ۱: نیمه نخست قرن بیستم: یوتوپیا از مفهومی نظری به دکترینی برای مبارزه بررسی سیر تحول یوتوپیا از اندیشه‌ای ذهنی به برنامه‌ای عملی برای تغییر اجتماعی و سیاسی. - فصل ۲: ظهور تعیین‌کننده یوتوپیانیسم سوسیالیستی و فاشیستی تحلیل نقش جنبش‌های سوسیالیستی و فاشیستی در شکل‌گیری تحولات قرن بیستم و تأثیر آن‌ها بر جوامع مختلف. - فصل ۳: رشد و رواج بنیادگرایی مذهبی طی دو قرن اخیر بررسی زمینه‌های تاریخی و اجتماعی ظهور بنیادگرایی مذهبی و نقش آن در تحولات سیاسی و اجتماعی. - فصل ۴: زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری جنبش‌های بنیادگرایانه تحلیل عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر شکل‌گیری جنبش‌های بنیادگرا در ایران و منطقه. - بخش دوم: تحولات نظام اقتصادی-اجتماعی ایران بررسی تغییرات ساختاری اقتصاد ایران و تأثیر آن بر گفتمان‌های فرهنگی و سیاسی. - بخش سه: ساختار قدرت سیاسی و احزاب و جریانات سیاسی اپوزیسیون ایران تحلیل ساختار قدرت، احزاب و جنبش‌های سیاسی ایران در دو برههٔ تاریخی و مقایسهٔ نگرش‌های نسلی و گفتمانی.

بخشی از کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد اول)

«صرف نظر از دیدگاه‌های مختلف و نیز جنبه‌ها و ابعاد مختلف مفهوم یوتوپیاء نارضایتی از وضع موجود و احساس نیاز به «تغییر» وضع موجود در جهت «آینده‌ای بهتر» که بر مبنای «طرحی اندیشیده شده» قرار دارد، بن‌مایة همه اندیشه‌های یوتوپیایی را تشکیل می‌دهد. آنچه کرین برینتون در توصیف یوتوپیانیسم می‌آورد، به خوبی روشنگر وجود چنین مبانی مشترکی، در میان صاحب‌نظران گوناگون ارمان گرا می‌باشد. وی در «یوتوپیا و دموکراسیی» چنین می‌آورد: تمد ان آرمان گرا با این فرض آغاز می‌کنند که همه چیز (در اینجا هیچ واه دقیق دیگری، کارآمد نمی‌باشد) بد است؛ و بنابراین همه چیز باید بهتر شود... (و این بهتر شدن نیز) باید در همین جا، روی زمین و به زودی انجام شود؛ چرا که چیزها به خودی خود، با رشد یا توسعهُ طبیعی- آن‌گونه که هستند- به میزان لازم اصلاح نمی‌شوند؛ بنابراین، باید یک طرح را تدوین و به اجرا گذارد»