کتاب بررسی مبانی فقهی و حقوقی توارث مسلمان و کافر

کتاب بررسی مبانی فقهی و حقوقی توارث مسلمان و کافر نوشتهٔ آمنه نقدی پوربیرگانی است و نشر بید آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب بررسی مبانی فقهی و حقوقی توارث مسلمان و کافر

از مسائل مالی مطرح شده در روابط مالی بین مسلمان و کافر، توارث مسلمان و کافر است که در احکام ارث بیان می‌گردد. ارث، موجبات حواجب و موانع دارد. حجب حالت وارثی است که به واسطه‌ٔ بودن وارث دیگر از بردن ارث کلاً یا جزئاً محروم می‌شود که حجب بر دو قسم است. قسم اول آن است که وارث از اصل ارث محروم می‌گردد مثل برادرزاده که به واسطه‌ٔ بودن برادر یا خواهر متوفی از ارث محروم می‌شود یا برادر ابی که با بودن برادر ابوینی از ارث محروم می‌گردند.

قسم دوم آن است که فرض وارث از حد اعلی به حد ادنی نازل می‌گردد مثل تنزل حصه‌ٔ شوهر از نصف به ربع در صورتی که برای زوجه اولاد باشد و همچنین تنزل حصه‌ٔ زن از ربع به ثمن در صورتی که برای زوج اولاد باشد.

در ادوار تاریخ ارث در ملل گوناگون بر عادات متداول اجتماعی گذارده شده و در هر دوره تا آنجا که نظم اجتماعی را مختل نمی‌نموده اعتدال در آن رعایت گردیده است.

از این رو که بحث ارث آیاتی چند از کتاب عظیم الشأن قرآن و بیش از هزار حکم، قائده و مسائل بسیاری را به خود اختصاص داده است. به جرئت می‌توان از آن به عنوان مهم‌ترین و پیچیده‌ترین بخش در کتاب‌های فقهی یاد کرد. فقها و حقوق‌دانان با توجه به گستردگی و شمول و جامعیت آیات به دقت به فصل‌بندی ارث پرداخته، تحت عناوینی همچون موجبات و موانع و شرایط ارث به طور مفصل سخن گفته‌اند این پژوهش به بررسی یکی از موانع ارث می‌پردازد. در ماده ۸۸۱ مکرر الحاقی قانون مدنی آمده است کافر از مسلمان ارث نمی‌برد.

چون هر فردی از افراد بشر کم ‌و‌ بیش دارایی و خویشاوندانی از خود به ‌جا می‌گذارد و درجات قرب و بعد بازماندگان نسبت به متوفی متفاوت و تقدم و تأخر قرابت آنان موجب تمایز است و از طرف دیگر غالبی از افراد جامعه‌ٔ انسانی در جزر و مد زندگانی دچار بدهی می‌شوند و از نظر نیازمندی به مثوبات اخروی و وصایای مبراتی خواهند داشت و نیز در حادثه فوت هزینه تجهیز و تکفین و تدفین و سایر تشریفات شرعی و عرفی پیش می‌آید. شریعت عزاء که ضمانت مصالح بشر و کفالت قوام هر اجتماع و خانواده‌ای را در هر محیط و عصری به عهده گرفته قواعد کلی و دستورات جامع و مقرون به عدالت را برای این‌که هر صاحب حقی به حق خود برسد وضع نموده و به منظور صیانت نظم اجتماع و رفع هرگونه کدورت و نزاع و اجرای معنویات متوفی و حفظ حقوق شایسته هر یک از بازماندگان و تقدیم و تأخر انجام امور مربوط به متوفی و وارث، قوانین خاص، ترتیب و تکالیف خاصی مقدر فرموده که به آن‌ها قوانین ارث می‌گویند.

در قوانین ارث به موجبات، مواجب و موانع ارث هم پرداخته شده است که موانع ارث در کتب فقهی متعدد هستند بعضی از آن‌ها را ده مورد و بعضی سه مورد و بعضی پنج مورد شمرده‌اند و در قانون مدنی چهار مورد قتل، کفر، لعان و زنا را مانع دانسته است.

هدف کتاب بررسی مبانی فقهی و حقوقی توارث مسلمان و کافر اثبات دلایل توارث مسلمان و کافر است و پاسخ این سوال که اسلام دین مساوات و برابری است، چرا در ارث بین فرد مسلمان و کافر تبعیض قائل شده و آیا قوانین مربوط به مانعیت کفر برخلاف حقوق بشر و بین‌الملل است. ما در این تحقیق به بررسی یکی از موانع ارث که همان کفر است می‌پردازیم و به بررسی و مستندات این حکم می‌پردازیم دلایل و چرایی‌های ارث بردن مسلمان از کافر و دلایل ارث نبردن کافر از مسلمان را یکی یکی بررسی می‌کنیم.

همچنین به اشکالات و شبهات احتمالی مطرح شده در این رابطه می‌پردازیم که آیا ارث نبردن کافر از مسلمان خلاف حقوق بشر و قوانین بین‌المللی نیست و آیا این قانون جمهوری اسلامی ایران برخلاف معاهده‌هایی که بین‌المللی که عضو آن است، نیست و در نهایت مطالب ارائه شده جمع بندی شده و نتیجه‌گیری ارائه می‌شود.

روش این تحقیق توصیفی تحلیلی است. در انتهای پژوهش این نتیجه به‌دست آمده که مانعیت کفر بر اساس دلایل قطعی در فقه شیعه و اهل سنت آمده است و برای اثبات آن دلایل متعددی وجود دارد، اما در ارث بردن مسلمان و کافر بین آنها اختلاف وجود دارد که به آن مفصلاً اشاره خواهد شد و اینکه اسلام دین ارزش‌هاست و تنها ارزش در اسلام تقوا است و به همین دلیل امتیازاتی برای صاحب آن قائل است همچنانکه قائل است فرد مسلمان به دلیل ایمانش از کافر ارث می‌برد ولی کافر چون این ارزش را دارا نیست از مسلمان ارث نمی‌برد. 

خواندن کتاب بررسی مبانی فقهی و حقوقی توارث مسلمان و کافر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ حقوق و فقه پیشنهاد می‌کنیم.