کتاب تاملات قرآنی در پرتو معارف اهل بیت (ع)؛ جلد اول

کتاب تاملات قرآنی در پرتو معارف اهل بیت (ع)؛ جلد اول نوشتهٔ سیدمحمد‌مهدی میرباقری است و انتشارات تمدن نوین اسلامی آن را منتشر کرده است. موضوع این جلد مقام بسم‌الله و سورهٔ کافرون است.

درباره کتاب تاملات قرآنی در پرتو معارف اهل بیت (ع)

مجموعه تأملات قرآنی شامل سلسله مباحث تفسیر ترتیبی استاد سید محمدمهدی میرباقری است که می‌تواند گامی رو به پیش در رویکردهای تفسیری مبتنی بر معارف اهل‌بیت شمرده شود.

استاد ارجمند در گفتارهای تفسیری خود، بعد از تبیین چارچوب سوره‌ها مبتنی بر نگاه علامه طباطبایی و بزرگان دیگر، تلاش می‌کنند تا بر اساس معارف اهل بیت و روایات تفسیری، طرح باطنی‌تر و کلان‌تری از پیوستار و سیر سوره و فرازهای آن ارائه کنند. در این رویکرد تلاش می‌شود تا سوره‌ها بر اساس مبانی توحید و ولایت معصومین معنا شود و اغراض فردی و اجتماعی سوره‌ها و معانی تاریخی آن تبیین گردد.

اولین مجلد از تأملات قرآنی به تفسیر آیه کریمه بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیم و سوره کافرون اختصاص دارد که به ترتیب در تاریخ ۹۲/۱۲/۱۰، ۹۲/۱۲/۱۷، ۹۳/۱/۲۳، ۹۳/۲/۶، ۹۳/۲/۲۰، ۹۳/۳/۳، ۹۳/۳/۱۰، ۹۳/۳/۱۷ و ۹۳/۳/۳۱ ارائه شده است.

بخش اول کتاب به تبیین حقیقتِ مقام و معنای بِسْمِ اللهِ اختصاص دارد. در این بخش توضیح داده می‌شود که مقام بِسْمِ اللهِ مقام بی‌نیازی از غیر، مقام عبور از اسباب و مقام توحید در استعانت است، و تکیه به اسباب و تعلق به غیر، مهم‌ترین مانع دست‌یابی به این مقام و مشاهده فقرِ مخلوقات و اضطرار به اسماء الهی، مسیر بهره‌مندی از این مقام است. در پایان این بخش توضیح داده می‌شود که معصومین باطن اسماء حسنای الهی و طریق وصول به این مقام توحیدی هستند.

بخش دوم کتاب به تفسیر سوره کافرون اختصاص دارد. در این بخش، درگیری نبی‌اکرم و جبهه کفار در این سوره تبیین می‌شود. عبودیت و دینْ (سرپرستی الهی)، اصلی‌ترین موضوع درگیری جبهه ایمان و کفر است. این درگیری در مقیاس تاریخ و همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی جریان دارد و با استقامت رسول و نفوذناپذیری ایشان، موفقیت جبهه ایمان رقم می‌خورد.

خواندن کتاب تاملات قرآنی در پرتو معارف اهل بیت (ع) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران قرآن پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تاملات قرآنی در پرتو معارف اهل بیت (ع)

«متعلّق «باء» در <بِسْمِ الله>

اما درباره لایه بعدی معنا آیه؛ می‌دانید که در ادبیات می‌گویند این «باء» یک متعلَّق می‌خواهد. <بِسْمِ الله> یعنی چه؟ یعنی «أستعین بسم الله»، «ابتدأ بسم الله»، «اقرأ بسم الله»؟ با اسم خدا استعانت می‌جویم، با اسم خدا شروع می‌کنم، با اسم خدا می‌خوانم؟

گفته‌اند که در آغاز هر کاری، چه کار بزرگ و چه کار کوچک، <بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیٖم> را بگویید؛ در این مقام باشید؛ حتی اگر می‌خواهید یک قدم بردارید یا یک نگاه کنید یا یک حرف بزنید.

در روایت، <بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیٖم> این‌طور معنا شده: «أَی أَسْتَعِینُ عَلَی أُمُورِی کلِّهَا بِاللَّهِ». این روایت در توحید صدوق آمده است. پس <بِسْمِ الله> متعلَّقش چیست؟ «أَستعینُ»؛ یعنی «أَستعینُ بالله»؛ استعانت می‌جویم «بالله».

«اسم» در روایت توحید صدوق این‌طور معنا شده: <بِسْمِ اللَّهِ>، یعنی «أَسْتَعِینُ عَلَی أُمُورِی کلِّهَا بِاللَّهِ»؛ کأنه این اسم وقتی به حضرت حق اضافه می‌شود، اضافه بیانیه است؛ «اسم الله»، یعنی اسمی که همان «الله» است؛ <بِسْمِ اللَّهِ> یعنی استعانت می‌جویم به اسمی که «الله» است. یک احتمال در آیه این است؛ یعنی هر کاری می‌خواهید بکنید، در آن کار از اسم الله، از الله تبارک و تعالی استعانت بجویید.»