کتاب سقط جنین و امر مطلق کانت (تبیین و نقد)

کتاب الکترونیکی «سقط جنین و امر مطلق کانت (تبیین و نقد)» نوشتهٔ مهناز سلمانی در مرکز نشر هاجر چاپ شده است. نویسنده در این کتاب سقط جنین را بر اساس تقریرهای سه گانه امر مطلق کانت یعنی اصل تعمیم پذیری ، انسانیت و استقلال اراده تبیین و نقد نموده است تا روشن شود که آیا با توجه به تقریرات کانت، سقط جنین به لحاظ اخلاقی مجاز است یانه؟

درباره کتاب سقط جنین و امر مطلق کانت (تبیین و نقد)

در عصر حاضر پژوهش‌ها و تحقیقات متنوعی درباره اخلاق از سوی اندیشمندان و محققان علوم مختلف صورت می‌گیرد که در این راستا می‌توان سه حوزه پژوهشی و مطالعاتی را از هم باز شناخت:

«پژوهش توصیفی»، «پژوهش هنجاری»، «پژوهش تحلیلی یا فرا اخلاق» و به این اعتبار می‌توان اخلاق را بر سه نوع تقسیم کرد:

۱. اخلاق توصیفی؛ همان گونه که از اسمش پیداست مطالعه، توصیف و تبیین اخلاقی افراد، گروه‌ها، جوامع و ادیان مختلف را بر عهده دارد.

۲. اخلاق هنجاری؛ خوبی و بدی، درستی و نادرستی و بایستگی و نبایستگی افعال اختیاری انسان را بررسی نموده و در پی به دست آوردن ملاک و معیار آن‌هاست.

۳. فرااخلاق؛ گزاره‌های اخلاقی را از حیث معنا شناختی، معرفت شناختی، منطقی و هستی شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع فرا اخلاق به بررسی تحلیلی و فلسفی درباره مفاهیم و احکام اخلاقی می‌پردازد.

کتاب سقط جنین و امر مطلق کانت (تبیین و نقد) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفهٔ اخلاق پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب سقط جنین و امر مطلق کانت (تبیین و نقد)

فردی در خود استعدادی می‌یابد که در صورت پرورش آن می‌تواند در بسیاری زمینه‌ها فرد سودمندی برای جامعه خود باشد با این حال ترجیح می‌دهد به تن‌پروری بپردازد. اما او از خود می‌پرسد آیا این قاعده سهل‌انگاری، در قبال پرورش استعدادهای طبیعی، علاوه بر توافق با امیالم، با آنچه وظیفه خوانده می‌شود هم توافق دارد؟ و آیا این فعل می‌تواند قانون کلی در طبیعت باشد یا نه؟ چنین فردی با اینکه ضرورتاً خواهان دست یافتن به همه غایاتش است، اما دست یافتن به غایات بالاتر در تناقض با غایات پست‌تر وی است. اما چنین فردی بدون تناقض در اراده هرگز نمی‌تواند خواهان آن باشد که این [قاعده] یک قانون کلی طبیعت شود، زیرا به عنوان موجود عاقل ناگزیر خواستار آن خواهند بود که توانایی‌هایش پرورش یابد، زیرا که به سودش بوده و بیهوده بر او ارزانی نشده است

با توجه به مثال‌های بالا روشن می‌شود از نظر کانت، اعمالی که در صورت تعمیم پذیری با تناقض روبرو نباشند، از نظر اخلاقی، درست و پذیرفته شده خواهد بود، در غیر این صورت غیراخلاقی و غیرمجازند.

تعمیم پذیری به معنای کلی و سقط‌جنین

بنابر تقریر تعمیم پذیری کانت، عملی از نظر اخلاقی خوب است که بخواهی دیگران به همان شیوه عمل کند. طبق این اصل، کانت به زنانی که می‌خواهند سقط‌جنین کنند می‌گوید: «آیا راضی هستید که هر زن دیگری مثل شما سقط‌جنین کند؟» اگر آنها گفتند: «بله» سقط‌جنین اخلاقی خواهد بود و اگر بگویند: «خیر» سقط‌جنین نمی‌تواند اخلاقی باشد.

حال اگر زنان به عنوان عاملان اخلاقی به سقط‌جنین راضی شوند و این عمل را به همه زنان باردار تعمیم دهند، تناقض پیش خواهد آمد. به طوری که اگر همه زنان باردار سقط‌جنین کنند، دیگر مادری برای نسل بعدی نخواهد بود که بخواهد او نیز این عمل را انجام دهد. به نظر می‌رسد این استدلال کانت (اصل تعمیم‌پذیری به معنای عام)، با اصل بقای نسل در تناقض باشد. از این رو سقط‌جنین زنان باردار، غیراخلاقی خواهد بود.