بریده‌هایی از کتاب نبوت

به قول فلاماریون کشیشهای مسیحی هشت قرن بعد از قرآن هنوز می‌گفتند فاصله چشم راست خدا تا چشم چپ خدا شش هزار فرسخ است، وقتی بخواهد خدا را به عظمت توصیف کند این گونه توصیف می‌کند؟! این، نمایش فکر بشر است. آنوقت این چگونه ممکن است که یک بشری از فکر خودش بتواند خدا را آن گونه توصیف کند که هر موحدی، هر مقدار عمیق باشد، بالاتر از قرآن نتواند یک کلمه حرف بزند و هرچه که معرفت خداشناسی بالاتر می‌رود خودش را با قرآن متجانس‌تر می‌یابد.

ایشان راجع به علت این که ریاضت این اثر را روی روح انسان می‌گذارد و این قدرت را به روح انسان می‌دهد که کار خارق‌العاده انجام بدهد، می‌گوید خیال نکنید که این عملها از آن جهت که عمل است، [به عبارت دیگر] پیکر این عمل این نتیجه را دارد، مثلا زجر و شکنجه دادن روح اثرش این است؛ بلکه خاصیتی که در عمل ارتیاض و این جور چیزها هست [این است که] در اثر منصرف شدن انسان از دنیای بیرون و متوجه شدن به دنیای درون، یک یقین و یک اراده برای انسان پیدا می‌شود؛ کأنّه انسان تدریجا خودش به خودش تلقین می‌کند که من باید چنین باشم، من باید چنان باشم، بعد علم و یقین پیدا می‌کند که همین طوری که می‌خواهد باشد هست؛ و ایشان معتقد بودند و هستند که بشر هر کاری را که به آن علم و ایمان پیدا کند و از روی علم و ایمان اراده می‌کند می‌تواند انجام دهد.

در روانشناسیهای امروز این مسأله مطرح است، در روانشناسی دیروز مطرح نبوده است؛ می‌گویند یکی از ابعاد روح بشر خداخواهی و حس تقدیس است؛ یعنی در غریزه بشر حس تعالی و اینکه در مقابل یک مقام متعالی خضوع کند و او را پرستش نماید، هست و اگر خدای یگانه را پیدا نکند موجود دیگری را به جای او می‌نشاند و پرستش می‌کند، که این را در کتابهای امروز زیاد دیده‌اید؛ نمی‌خواهم بگویم مطلبی است که از نظر روانشناسی مورد اتفاق است؛ مورد اتفاق‌نظر نیست ولی اکابری از روانشناسان و روانکاوان به این مسأله معتقدند. اما علم در گذشته چنین بُعدی برای روح انسان قائل نبود. ولی قرآن در نهایت صراحت این مطلب را گفت: «فَاَقِمْ وَجْهَک لِلدّینِ حَنیفاً فِطْرَةَ اللّه‌ِ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّه».

حتی شما می‌بینید که در قضاوتهایی که اروپاییها در عصر اخیر راجع به رسول اکرم می‌کنند، با اینکه پیغمبری‌اش را به معنایی که ما می‌گوییم نمی‌خواهند قبول کنند ولی می‌گویند پیغمبر اسلام فرد صادق القولی بود یعنی زندگی‌اش هیچ نشان نمی‌دهد که العیاذ باللّه مرد شیاد و دروغگویی بود و آنچه که می‌گفت از خودش اختراع و جعل می‌کرد؛ چنین نبوده، او برایش این تجسّمات پیدا می‌شد. او واقعا یک موجودی را در مقابل خودش می‌دید که این سخنان را دارد به او القاء می‌کند، ولی خیال می‌کرد که اینها از دنیای بیرون است اما همان انعکاس شعور باطن خودش بوده است نه چیز دیگری. پس می‌بینید حتی این افراد انکار نمی‌کنند که چنین حالاتی در پیغمبران وجود داشته است.