بریده‌هایی از کتاب دنیای سوفی

«یک چیز را خوب می‌دانم، و آن این است که هیچ نمی‌دانم.»

اگر ندانیم که می‌میریم طعم زنده بودن را نمی‌توانیم بچشیم. و بدون دریافت شگفتی شگرف زندگی، تصور مرگ نیز ناممکن است.

دموکریتوس اعتقاد داشت روح انسان از «اتم‌های روح»، اتم‌های گرد و صاف و خاص درست شده است. وقتی آدم می میرد، اتم های روح به هر سو پرواز می‌کنند، و به احتمال جزئی از تکوین یک روح تازه می‌شوند. مفهوم این سخن آن است که انسان روح جاودان ندارد، اعتقادی که امروزه هم طرفدار فراوان دارد.

هر کس که بداند که نداند از همه داناتر است. بصیرت حقیقی از درون می‌جوشد. هر که بداند درست چیست دست به نادرست نمی‌زند.

حتما نوعی «عقل کل» وجود دارد که آنچه را در طبیعت روی می دهد هدایت می کند. این «عقل کل» یا «قانون کلی» وجه مشترک همهٔ ماست، رهنمای همه ماست. با این حال بیشتر مردم در زندگی از عقل فردی خویش بهره می گیرند

مگر نه هر چیزی که وجود دارد می باید روزی به وجود آمده باشد؟

امپدوکلس هم، وقتی ثابت کرد که جهان باید از بیش از یک ماده تشکیل شده باشد، خیلی زیرکی به خرج داد. این سخن دگرگونی طبیعت را ممکن ساخت بدون آن که لازم باشد چیزی در واقع تغییر کند.

سقراط فکر می کرد کسی که برخلاف تشخیص خود عمل کند نمی‌تواند نیکبخت باشد. و کسی که می‌داند نیک بختی چگونه به دست می‌آید حتماً چنین خواهد کرد. بنابراین، کسی که می‌داند درست چیست، نادرست رفتار نخواهد کرد. زیرا چرا باید کسی به دست خود، خود را بدبخت کند؟

به محض آن که به زنده بودن فکر می کرد فکر مردن نیز به ذهنش می آمد، و برعکس: زیرا زمانی که غرق فکر مرگ بود، به ارزش زندگی پی می‌برد. مرگ و زندگی دو روی یک سکه بودند که دائم در ذهن می‌چرخاند. و هرچه یک روی سکه بزرگتر و روشنتر می‌شد، روی دیگر هم بزرگ‌تر و روشن‌تر جلوه می نمود. فکر کرد، اگر ندانیم که می‌میریم طعم زنده بودن را نمی‌توانیم بچشیم

آناکساگوراس هم «نظم» را نیروی به وجود آورنده حیوانات، انسان‌ها، گل ها، درخت‌ها می‌شمرد. و این نیرو را ذهن یا شعور خواند.

افلاطون به این نتیجه رسید که در ورای جهان مادی» باید حقیقتی نهان باشد. این حقیقت را عالم مثال خواند، در این عالم، در پشت هر پدیده طبیعت، «الگو» یی جاودانی و تغییرناپذیر وجود دارد. این پندار شگرف نظریه مثل افلاطون نامیده شده است.

دریافت دقیق از چیزهایی که با حواس درک می کنیم ممکن نیست. ولی از چیزهایی که با عقل دریافت می‌شود می توان شناخت حقیقی داشت.