بریده‌هایی از کتاب پیتر کامنزیند

اگر چه مرگ به اندازهٔ کافی سختگیر به نظر می‌رسد، لیکن در عین حال همچون پدری نیرومند و مهربان است که فرزند گمراهش را به خانه راهنمایی می‌کند. بار دیگر به ناگهان پی بردم که مرگ برادر اندیشمند و خوبی‌ست که زمان مناسب را می‌شناسد و با آسودگیِ خاطر می‌توانیم به آن متکی باشیم. این مسئله را درک کردم که اندوه، پریشانی و غم، برای آن نیست تا ما را پریشان و بی‌مایه و بی‌غرور کنند، بلکه بودن‌شان برای آن است که ما را به درجهٔ پختگی و روشن اندیشی برسانند.

بسیاری از مردم می‌گویند «به طبیعت عشق می‌ورزند» مرادشان اینست که مخالفتی ندارند تا گهگاه اجازه دهند طبیعت دلربایی‌اش را در جهت لذت آن‌ها به نمایش بگذارد. آنان از شهر بیرون می‌روند و از زیباییِ زمین خاکی لذت می‌برند، دشت سرسبز را لگدکوب می‌کنند، شاخ و برگ درختان را به اینسوی و آنسوی می‌پاشند و ساقهٔ گل‌ها را می‌شکنند، فقط به این منظور که آن‌ها را به زمین بیافکنند و یا توی خانه شاهد پژمردن‌شان باشند. اینگونه است عشق آنان به طبیعت. آنها این عشق را در روزهای یکشنبه که هوا خوب است به یاد می‌آورند و به دنبال احساسات‌شان کشیده می‌شوند. و این به راستی سخاوتمندانه است! مگر نه اینکه «انسان تاج افتخار طبیعت است»... افسوس، بله، تاج افتخار!

ابرها به سان جزایر پُر برکت، نگاهبانان فرشتگان و گاهی دست‌های تهدید کننده در می‌آیند و با حرکاتی سرآسیمه، پهنهٔ نیلگون آسمان را در می‌نوردند و در میان پروازشان به ملکوت سر می‌کشند. سفرشان به جانب خداوندگار افلاک و زمین بی‌مقدار ما با شکوه‌ترین چشم‌اندازی‌ست که هر انسانی در آرزوی تماشای آن است. این ابرها که به هر دو جهان تعلق دارند، رویاهای زمینی را که از درون سرشار کژی‌هاست به فردوس برین فراز سرمان پیوند می‌دهند. آنان نشانه‌های جاودانیِ تمامیِ سفرها، کاوش‌ها و آرزوها برای رسیدن به مقصوداند. این رهسپرانِ بین آسمان و زمین به غریبان دو دل و بی‌شهامت ماننده‌اند که می‌باید برای پاسداری از موجودیت‌شان مبارزه کنند، روح انسان نیز چنین احساسی دارد، آونگ وار بین زمان و ابدیت در نوسان است.

از تصور اینکه بیگانه‌ای بیش نیستم و تنها انسان تکامل یافته‌ای هستم که آلامم را نه کسی می‌دانست، نه درک می‌کرد و نه با آن شریک بود، احساس پریشانی می‌کردم. موضوع اهریمنیِ این حالت افسردگیِ آن است که نه تنها انسان را ناخوش می‌کند، بلکه او را خودپسند و کوته‌نظر می‌سازد و تا مرز خودخواهی نزول می‌دهد. انسان خود را نوعی شخصیت نمایشی می‌پندارد، یک اطلس‌ هاینه که تمام دردها و ابهام‌های دنیا را بر شانه‌هایش می‌کشد، گویی که هزاران کس دیگر نیستند که از همین اندوه در عذابند و در هزار توهای آن گمشده و سرگردان.

در سراسر این فراخنای گیتی، کسی را بیابید که بیش از من دربارهٔ ابرها بداند و یا بیشتر از من آن‌ها را دوست بدارد. چیزی را بیابید که از ابرها دل انگیزتر باشد. آنان نمایانگر روح زندگی، خشم فلک و نیروی مرگ‌اند. به چشم آرامش می‌بخشند و سعادت و هدیهٔ پروردگارند. به لطافت، پرباری و آرامش روح نوزادان ماننده‌اند. به دلپذیری، توانگری و شکوه فرشتگان برگزیدهٔ خداوندند. در تاریکی شباهت شگرفی به پیامبر بی‌رحم و گریزناپذیر مرگ دارند. چونان جادوی نقره فام در سپهر لایتناهی می‌گذرند و تودهٔ ابرهای سپید و لطیف را که رگه‌هایی زرین در آن‌ها می‌درخشند با خود به حرکت در می‌آورند و با متانت در آسمان معلق می‌مانند در حالی که اثر زرد، قرمز و آبی‌شان همچنان برجاست.