بریده‌هایی از کتاب اسطوره و نماد در ادبیات و هنر

ستاری: برای من، پازولینی از آن مقوله‌های سینمایی که می‌گویم نیست. تارکوفسکی یک چیز دیگر است. فیلم تارکوفسکی از جهت زیبایی‌شناسیِ فیلم، فیلم نیست، ابزاری است برای بیان آن مقصودِ رمزی. فیلم باید مستقل باشد. باید زبان خودش را پیدا کند، نباید بگیرد. در مملکت ما کسی که از عهدهٔ این کار برمی‌آید ناصر تقوایی یا کیمیاوی است.

پرویز کیمیاوی. آن‌که فیلم مغول‌ها و باغ سنگی را ساخت. آن‌ها زبان سینما را بلدند. موضوع را به خدمت زبان می‌گیرند، نه این‌که سینما بیاید به خدمت آن درآید. آن کاری که تارکوفسکی می‌کند بسیار زیباست، اما از مقولهٔ فیلم خارج است.

ستاری: بسیار خوب است. ژان کوکتو تفسیر اسطوره‌ای می‌کند. این مهم است. ژان کوکتو یک چیزی را می‌گیرد، مثلاً اُزیریس را می‌گیرد، می‌شود ماشین دوزخی. ولی اگر کسی نداند ماجرا چیست، اصلاً احتمال نمی‌دهد ماجرا این‌طور است. کوکتو بالکل همه‌چیز را منقلب می‌کند. این‌جا اُرفه و اُزیریس مغلوب حاکمان دوزخ نمی‌شوند، بلکه آن‌ها را مغلوب می‌کنند. کار بزرگ کوکتو تفسیر اسطوره است به زبان امروز.

نویسندهٔ رمان ما می‌خواهد رمان بنویسد، در کانون نویسندگان باشد، در دهان دولت بزند... نمی‌شود. یک کار باید کرد. نمی‌شود ده‌تا کار را باهم کرد. اولاد: الآن که دیگر خرج زندگی زیاد شده، باید کار هم بکنند. ستاری: مگر شوهرت خرج زندگی درآورد؟ چه‌طوری زندگی کرد؟ خانهٔ شخصی نداشت. در یک اتاق زندگی کرد. کدامِ این‌ها زندگی‌شان بد می‌گذرد؟ همه خانه و ماشین و ویلا در کردان دارند. دیگر این حرف را تکرار نکنید خانم!

اولاد: استاد، کتابی نوشته شد چند سال پیش به اسم کیمیاخاتون، خانم سعیده قدس نوشته. این کتاب خیلی سروصدا راه انداخت. شما تا چه حد مطالبش را تأیید می‌کنید؟ ستاری: خواندم این کتاب را. همان جا گفتم. اولاد: من چیزی پیدا نکردم. ستاری: چرا، در حاشیهٔ کتاب هست. اولاد: من متأسفانه نخواندم آن قسمت‌ها را. ستاری: شما نگاه کنید به حاشیهٔ آن کتاب، پاسخ‌تان را پیدا می‌کنید. این کتاب را نشر چشمه چاپ کرده. کتاب بیشتر رساله‌ای عرفانی است، نه رمان. اولاد: شما کوتاه می‌گویید، حداقل می‌خواهم در مصاحبه باشد.