بریده‌هایی از کتاب باورهای عامیانه‌ی مردم ایران

«بشر سه عیب بزرگ داشت: یکی این‌که می‌ترسید؛ دیگر این‌که زود خیره می‌شد و حیرت می‌کرد و سوّم آن‌که نادان بود. خوف، حیرت و جهل سه انگیزهٔ اساسی و مهم در افکار و خیالات خرافی است

براساس تعاریف پیش‌گفته و در نظر گرفتن فصل مشترک آن‌ها، خرافه به چیزی گفته می‌شود که علم و دین آن را تأیید نکند؛ روابط علِّی معلولی بین دو چیزی برقرار کند که هیچ‌گونه ربطی به‌هم ندارند و وحشت غیرمنطقی یا ترس از یک چیز ناشناخته، مرموز و خیالی باشد. با توجّه به این ملاک‌ها، می‌توان تشخیص داد کدام باور خرافی است و کدام غیرخرافی.

تسلط بر شوهر: اگر زنی ناخن سبابۀ پایش، بزرگ‌تر از ناخن شست پایش باشد، بعد از ازدواج بر شوهر خود مسلط است. (گلبافی، ۳۰۰؛ بیرجندی، ۶۴۰)

گزینش نام برای نوزاد همیشه نشان‌دهندهٔ فرهنگ عمومی حاکم بر خانوادهٔ آن نوزاد است.

اگر کوکوتی‌تی در باغ توت بخواند محصول ابریشم فراوان خواهد شد. امّا اگر در مزرعه بخواند علف هرز فراوان خواهد رویید و محصول مزرعه از بین می‌رود.

هرگاه سه‌پایه در آتش باشد باید چیزی را روی آن گذاشت تا خالی نماند در غیر این صورت اتّفاق بدی برای صاحب‌خانه می‌افتد

هرگاه سه‌پایه در آتش باشد باید چیزی را روی آن گذاشت تا خالی نماند در غیر این صورت اتّفاق بدی برای صاحب‌خانه می‌افتد

پری‌رخا چه کنم گر نخوانمت شب و روز چراکه چارۀ دیوانگان پَری‌خوانی است

در روایتی از پیامبر اسلام، نقل شده است که خرافه مردی از قبیلهٔ عذرهٔ یمن بود و مدّتی اجنّه او را ربوده و پس از مدّتی به قبیله‌اش بازگشت و هنگامی که رویدادهای عجیب از زندگی جنّیان را بیان می‌کرد، میان اعراب به شهرت رسید. هرگاه بخواهند سخنی را بی‌اساس بدانند، می‌گویند همچون داستان خرافه است.

ادوارد تیلر که تحقیقات مفصّلی در مقایسهٔ آداب‌ورسوم و خرافات ملّت‌های مختلف دارد، می‌گوید: «وقتی که ما عادات و اعتقادات چادرنشینان وحشی را با ممالک متمدّن بسنجیم، تعجّب خواهیم کرد که چه‌قدر از باورهای تمدّن‌های پست با تغییر جزئی در تمدّن عالی دیده و شناخته می‌شود و گاهی هم مشابهت نام دارند».

شب اوّل ماه به سبزی یا آب نگاه می‌کنند و آن ماه را به خوبی و خوشی می‌گذرانند