بریده‌هایی از کتاب امامت و رهبری

به هرحال طرفداری از تز «اتحاد اسلامی» ایجاب نمی‌کند که در گفتن حقایق کوتاهی شود. آنچه نباید صورت گیرد کارهایی است که احساسات و تعصبات و کینه‌های مخالف را برمی‌انگیزد، اما بحث علمی سروکارش با عقل و منطق است نه عواطف و احساسات.

علی (ع) از اظهار و مطالبه حق خود و شکایت از ربایندگان آن خودداری نکرد، با کمال صراحت ابراز داشت و علاقه به اتحاد اسلامی را مانع آن قرار نداد. خطبه‌های فراوانی در نهج‌البلاغه شاهد این مدّعاست. در عین حال، این تظلّمها موجب نشد که از صف جماعت مسلمین در مقابل بیگانگان خارج شود. در جمعه و جماعت شرکت می‌کرد، سهم خویش را از غنائم جنگی آن زمان دریافت می‌کرد، از ارشاد خلفا دریغ نمی‌نمود، طرف شور قرار می‌گرفت و ناصحانه نظر می‌داد.

ای زنان پیغمبر! شما با زنان دیگر فرق دارید (البته نمی‌خواهد بگوید امتیاز دارید)، گناه شما دو برابر است زیرا اگر گناهی بکنید اولا آن گناه را مرتکب شده‌اید و ثانیآ هتک حیثیت شوهرتان را کرده‌اید، دو گناه است؛ کار خیر شما هم دو برابر اجر دارد چون هر کار خیر شما دو کار است؛ همچنان که اینکه می‌گویند ثواب کار خیر سادات و گناه کار شرشان مضاعف است نه از باب این است که مثلا یک گناه درباره اینها با دیگران فرق دارد، بلکه بدین جهت است که یک گناه آنها می‌شود دو گناه. به عنوان مثال اگر یک سید ـ العیاذ بالله ـ مشروب بخورد، غیر از اینکه شراب خورده یک کار دیگر هم کرده و آن این است که چون منسوب به پیغمبر و ذرّیه پیغمبر است، هتکی هم از پیغمبر کرده است.

هر قومی و اساسآ تاریخ بشریت مجموعه‌ای است از زشتیها و زیباییها و جز این نمی‌تواند باشد. خداوند هیچ قوم و ملتی را به سیرت فرشتگان منزّه از گناه نیافریده است. تفاوت تاریخ ملل و اقوام و کیشها و آیینها از نظر زیبایی و زشتی در این نیست که یکی سراسر زیبایی است و دیگری سراسر زشتی، بلکه در نسبت میان زیباییها و زشتیهاست.

چرا دیگران همواره در صدد کتمان زشتیهای تاریخ خویش می‌باشند و ما مسلمانان برعکس همه سعیمان این است که آنها را بازگو کنیم و احیانآ بزرگتر از آنچه بوده جلوه دهیم؟!

علی (ع) از اظهار و مطالبه حق خود و شکایت از ربایندگان آن خودداری نکرد، با کمال صراحت ابراز داشت و علاقه به اتحاد اسلامی را مانع آن قرار نداد. خطبه‌های فراوانی در نهج‌البلاغه شاهد این مدّعاست. در عین حال، این تظلّمها موجب نشد که از صف جماعت مسلمین در مقابل بیگانگان خارج شود. در جمعه و جماعت شرکت می‌کرد، سهم خویش را از غنائم جنگی آن زمان دریافت می‌کرد، از ارشاد خلفا دریغ نمی‌نمود، طرف شور قرار می‌گرفت و ناصحانه نظر می‌داد.

اختلاف تشیع و تسنن در آن دو مسئله اول است؛ یکی مسئله‌ای که ما اسمش را امامت در بیان احکام دین می‌گذاریم، و دیگر امامت به معنی زعامت مسلمین.

استعمار، چه کهنه‌اش و چه نو، بهترین ابزارش شعله‌ور ساختن این کینه‌های کهنه است. در تمام کشورهای اسلامی بلااستثناء دست‌افزارهای استعمار به نام دین و به نام دلسوزی برای اسلام دست‌اندرکار تفرقه میان مسلمین‌اند.

در اصطلاحات معمولی عرف، فرق است میان حزب واحد و جبهه واحد. وحدت حزبی ایجاب می‌کند که افراد از نظر فکر و ایدئولوژی و راه و روش و بالاخره همه خصوصیات فکری به استثناء مسائل شخصی یکرنگ و یک جهت باشند. اما معنی وحدت جبهه این است که احزاب و دسته‌جات مختلف در عین اختلاف در مسلک و ایدئولوژی و راه و روش، به واسطه مشترکاتی که میان آنها هست، در مقابل دشمن مشترک در یک صف جبهه‌بندی کنند. و بدیهی است که صف واحد در برابر دشمن تشکیل دادن، با اصرار در دفاع از مسلک خود و انتقاد از مسلکهای برادر و دعوت سایر برادران هم‌جبهه به مسلک خود به هیچ وجه منافات ندارد. آنچه مخصوصآ مرحوم آیت‌الله العظمی

انتظار دارند که مسئله خلافت و امامت به صورت یک «سرگرمی» درآید، به این صورت که همیشه سخن از این موضوع باشد و هیچ وقت هم سخن از این موضوع در میان نباشد؛ یعنی همیشه به صورت شعار و تکرار مکررات طرح شود و هیچ وقت به صورت محققانه و آموزنده و مستند طرح نشود! احساسات را تیز و بُرَنده نگه دارد اما عقلها را سیراب نکند و نیرومند نسازد، و این همان چیزی است که دشمن آرزو می‌کند و الّا اگر بحثی به صورت محققانه مطرح شود دلیل ندارد که به صورت سرگرمی دائم درآید.

شما اسلام را که از جانب خدا به مردم رسیده، چگونه چیزی تلقی می‌کنید؟ آیا آن را به سادگی پارچه تلقی می‌کنید که وقتی از کشوری به کشور دیگر صادر می‌شود نیازی به همراهی متخصص و پارچه‌شناس با آن نیست؟ یا آن را به پیچیدگی یک ابزار فنی تلقی می‌کنید که هنگام صدور آن، کارشناسی هم باید همراهش باشد که تا مدتی مردم را با آن آشنا کند؟

پابند کردن مردمی به یک اصل مذهبی و یا دلسرد کردن آنها از آن، راههای دیگر دارد و طبیعی‌ترین آنها منطق و برهان است. با خواهش و تمنا و به نام مصلحت، نه می‌توان قومی را به اصلی مؤمن ساخت و نه می‌توان ایمان آنها را از آنها گرفت.

طراحان فکر عالی اتحاد اسلامی که در عصر ما مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی (قدّس الله سرّه) در شیعه و علامه شیخ عبدالمجید سلیم و علامه شیخ محمود شلتوت در اهل تسنن در رأس آن قرار داشتند، چنان طرحی را در نظر نداشتند. آنچه آن بزرگان در نظر داشتند این بود که فرقه‌های اسلامی در عین اختلافاتی که در کلام و فقه و غیره با هم دارند، به واسطه مشترکات بیشتری که در میان آنها هست می‌توانند در مقابل دشمنان خطرناک اسلام دست برادری بدهند و جبهه واحدی تشکیل دهند. این بزرگان هرگز در صدد طرح وحدت مذهبی تحت عنوان وحدت اسلامی ـ که هیچ گاه عملی نیست ـ نبودند.

مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ میتَةً جاهِلِیةً هرکس بمیرد و پیشوای زمان خود را نشناسد، مرده است از نوع مردن زمان جاهلیت.