بریده‌هایی از کتاب شیوه‌های دعوت به نماز

اما واقعیت این است که هیچ انسانی نباید به راه‌های رفته خود نگاه کند تا دچار غرور نشود؛ بلکه باید به راه‌های نرفته نگاه کرد تا احساس مسئولیت بیشتری در انسان پدید آید.

نزد امام صادق (ع) از کسی به خوبی یاد کردند، امام پرسید: نماز او چگونه است؟ یعنی امام (ع) محور خوبی‌ها را نماز می‌داند.

امام صادق (ع) نیز می‌فرماید: «أَحَبُّ إِخْوَانِی إِلَیَّ مَنْ أَهْدَی إِلَیَ عُیُوبِی»؛ بهترین دوست من کسی است که عیب مرا به من تذکر دهد. جالب اینکه حضرت نام این تذکر را هدیه گذاشته است؛ هدیه‌ای دوستانه.

امام رضا (ع) مشغول نوشتن بود؛ همین‌که صدای اذان بلند شد، قلم را به زمین گذاشت و حاضر نشد حتی با نوشتن چند کلمه، نامه را تمام کند!

شیطان به خدا گفت: «ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَعَنْ شَمائِلِهِمْ وَلاتَجِدُ أَکثَرَهُمْ شاکرِینَ»؛ سپس از روبرو و از پشت سر و از راست و چپشان بر آنان می‌تازم و بیشتر آنان را سپاسگزار نخواهی یافت. از این آیه معلوم می‌شود کسی که روحیه شکر ندارد، در دام شیطان قرار می‌گیرد و همچون درختی که آب ندارد و خشکیده است، به سرعت با کبریت آتش می‌گیرد. آری شکر انسان را از خطرات و وسوسه‌های شیطان بیمه می‌کند.

معنای ضایع کردن نماز، نخواندن آن نیست؛ بلکه تأخیر آن از اول وقت و غلط خواندن آن و انجام آن به شیوه نامناسب، با سرعت و بدون حضور قلب است.

بدان که تمام اعمال و کارهای تو تابع نماز است

شرکت در نماز از سوی مسئولان، استادان، مدیران و معلمان و هر کسی که به هر دلیلی جایگاه اجتماعی دارد، یک امر به معروف عملی است. البته برخی به اسم اینکه نگران ریاکاری و خودنمایی هستند، نمازشان را در جای خلوتی می‌خوانند؛ در حالی که باید بدانند این ریا نیست، بلکه امر به معروف عملی است و آنچه ناپسند است، خودنمایی است، نه خوب‌نمایی.

توجه هیئت امنا به برگزاری جلسات ختم و فاتحه و مراسم، بیش از انتخاب روحانی دانشمند و جذب دانش‌آموزان آن منطقه به مسجد است و این به این علت است که امام جماعت دانشمند و جذب نسل نو، وقت‌بر و هزینه‌بر است؛ ولی ایجاد جلسات فاتحه ساده و پر درآمد.

آنچه سبب دعوت به نماز می‌شود اخلاص، اتحاد، صفا، محبت، تفقد، تعلیم و تربیت و اخلاق خوب نمازگزاران است، نه مناره‌های بلند، محراب‌های مجلل و مساجد اشرافی.

نمازی که اولویت آن همیشه بر کارهای دیگر رعایت شود؛ حتی در میدان جنگ.

به راستی جای شرمندگی است که تمام هستی، همه وجود خود و تمام نعمت‌ها از خدا باشد و ما با زبان خود، با هر کس گفتگو کنیم، اما از گفتگو با خداوند متعال، آن هم چند دقیقه در نماز محروم باشیم!

اگر انسان نسبت به کاری آگاه باشد و روش انجام آن را یاد بگیرد، انجام آن برایش آسان است

اگر در شیشۀ آب‌لیمو را نتوانیم باز کنیم، نه از شیشه دست برمی‌داریم و نه از آب‌لیمو! بلکه آن را دست به‌دست می‌چرخانیم تا بالاخره یکی بتواند بازش کند! برخی پس از چندین بار تذکر تأثیر می‌پذیرند؛ همان‌گونه که خرما، پس از تابش‌های پی‌درپی و مکرر خورشید می‌رسد. در قرآن می‌خوانیم: «وَ کانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ». در این آیه، عبارت «کان یأمر» دلالت بر استمرار دارد. در جایی دیگر نیز می‌خوانیم که خداوند متعال سفارش می‌کند که اهل خود را به نماز سفارش کن و مقاومت داشته باش: «وَأْمُرْ أَهْلَک بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا»، اگر چند بار گفتی و گوش نکردند، خسته نشو!

امام رضا (ع) مشغول نوشتن بود؛ همین‌که صدای اذان بلند شد، قلم را به زمین گذاشت و حاضر نشد حتی با نوشتن چند کلمه، نامه را تمام کند!

بر هر مسلمانی واجب است که در هر نمازی، از خداوند متعال هدایت خود را درخواست کند: «اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقیمِ»

یاد نعمت‌های او، عامل شکر اوست؛ یاد قدرت او، سبب توکل بر اوست؛ یاد الطاف او، سبب محبّت اوست؛ یاد قهر و خشم او، علتی برای خوف از اوست؛ یاد عظمت و بزرگی او، سبب خشیت در مقابل اوست؛ یاد علم او به پنهان و آشکار، مایه حیا و پاکدامنی ماست؛ یاد عفو و کرم او، مایه امید و توبه است؛ یاد عدل او، عامل تقوا و پرهیزکاری است؛

باید مقایسه کنیم که انسان در مسجد چه می‌شنود و دیگران در جاهای دیگر چه می‌شنوند؟ در مسجد با چه افرادی رفیق می‌شود و در جای دیگر با چه افرادی؟ در مسجد پشت سر چه کسی می‌ایستد و در غیر مسجد پشت سر چه کسی؟ باید مقایسه کنیم میان کسانی که در تمام کارها قصد قربت دارند که چه سودی می‌برند، ولی آنان که با غیر خدا معامله می‌کنند، چه ضررهایی می‌بینند؟

اگر بین وضوی اسلام و دست و صورت شستن دیگران مقایسه کنیم، خواهیم دید که در وضوی اسلام افزون بر نشاط و نظافت، قرب به خدا نیز وجود دارد

چگونه است‌که دشمنان بشریت برای عیاشی، هرزگی و گناه، مستهجن‌ترین عکس‌ها را به‌وسیله ماهواره، سایت، اینترنت و مانند آن رایگان در اختیار نسل نو می‌گذارند، ولی ما مسلمانان برای دعوت به نماز، حتی به اندازه درصدی از آن تلاش نمی‌کنیم.

والدین باید بدانند که فرزندان رمز بقا و سرمایه‌گذاری در تاریخ هستند و هرچه از جان، مال و زمان برا تربیت آنها سرمایه‌گذاری کنند، در طول تاریخ بهره خواهند برد و در تمام کارهای خیر فرزندان شریکند.

ما به مطالعه، تعقل، مشورت، عبرت گرفتن از تاریخ مأمور هستیم. در حدیث آمده است: اگر کسی استبداد رأی داشته باشد و حاضر نباشد از افکار دیگران بهره بگیرد، هلاک می‌شود.

دعوت کننده باید در جامعه خوش‌سابقه و بدون حاشیه باشد: «فَقَدْ لَبِثْتُ فیکمْ عُمُراً مِنْ قَبْلِه»؛ در دعوت به نماز و هر کار خیر دیگر، محبوبیت فرد نقش مهمی دارد. در واقع یکی از علل تأثیر سخنان پیامبر در مردم آن روزگار نیز همین خوش‌نامی ایشان بود که مردم او را «محمد امین» نامیده بودند. قرآن می‌فرماید: از مردم زکات

در دعوت به نماز باید به آمادگی و نشاط مخاطب توجه کرد؛ زیرا حالت‌های انسان متفاوت است. بنابراین باید زمینه مناسب را فراهم کرد. دعوت کننده باید بداند که گاهی قلب آمادگی روی آوردن به حق را دارد و گاهی این چنین نیست. بنابراین باید از حالت اشتیاق و اقبال استفاده کرد؛ زیرا در برخی حالات که آمادگی روحی وجود ندارد، اگر سخنی بر قلب تحمیل شود، آن را کور خواهد کرد: «إن القلب اذا اکره عمی».

واقعاً اگر کسی همت کند و این‌گونه خاطرات مساجد را جمع‌آوری کند، کتاب‌های زیادی نوشته خواهد شد.

افراد مسجدی حتی اگر در محله‌ای غریب باشند، به دلیل حضور در مسجد احساس تنهایی ندارند.

نماز مکرر در قرآن آمده است؛ یک بار با تعبیر «حافظوا» و سه بار با تعبیر «یحافظون» آمده است.

سالمندانی که در روزهای برفی توان خارج شدن از منزل را ندارند، جوانان مسجد خرید خانه آنان را به عهده بگیرند، برف خانه آنان را بروبند و در جابه‌جایی وسایل آنان را کمک کنند.

نمازی که قرآن از ما می‌خواهد چنین است: ـ دائمی باشد: «الَّذینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ»

دعوت به خیر شامل چه مسائلی می‌شود، باید گفت که در برگیرندۀ مسائل زیادی است؛ از جمله: دعوت به تفسیر قرآن و نهج البلاغه، اخلاق، کمک به دیگران، گذشت از خطاهای مردم، تحصیل، حمایت از مظلوم، مبازره با ظالم، صرفه‌جویی، عزت‌خواهی، استقلال، توکل، خودباوری، یأس ستیزی، امید بخشی و همه آنچه مربوط به کمال انسانی است.