بریده‌هایی از کتاب هنر بیان؛ حرف‌ بزن تا برنده شوی

مردم آنچه را گفته‌اید، فراموش می‌کنند؛ اما به‌یاد می‌آورند که چگونه آن‌ها را بیان کرده‌اید.

ارزش واقعی انسان را باید با اهدافی که وی دنبال می‌کند محک‌زد. مارکوس اورلیوس

خوب سخن گفتن آموختنی است

«مابین نکات و جملاتی که بیان می‌کنید آهسته تر صحبت کنید، مکث کنید و لبخند بزنید.»

همه ترس‌ها اکتسابی است

کلمات طبق اظهارات محرابیان، شگفت انگیز است اگر بدانید کلمات تنها ۷ درصد از پیامی را که منتقل می‌شود، را تشکیل می‌دهند. البته، کلماتی که انتخاب می‌کنید از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند و باید آن‌ها را با دقت برگزینید. کلمات باید به ترتیبی مناسب کنار هم چیده شوند و از نظر ساختار دستوری صحیح باشند. البته همه ما سخنان کسل کنندهٔ سخنران شخص تحصیل کرده‌ای را که کلامش برجسته، اما پیامش بی‌تأثیر است، را شنیده‌ایم. کلمات به تنهایی کافی نیست!

تنها مانع خود شما هستید همیشه بزرگترین دشمن ما، شک و تردید و ترس ما است. اما هیچ مانعی برای کاری که می‌خواهید انجام دهید، آنچه می‌خواهید باشید، یا آنچه می‌خواهید داشته باشید وجود ندارد مگر موانعی که شما خود سر راهتان ایجاد می‌کنید.

هدف از سرآغاز سخن جلب توجه مخاطبان، شکل دهی به توقعات آنها، و تمرکز مخاطبان بر سخنرانی است. اگرهیچ کس به سخنرانی گوش نسپرد و توجهی نکند، هیچ نکته‌ای برای گفتن وجود نخواهد داشت.

مطلب شگفت‌انگیزی که در مورد ایجاد ارتباط می‌توان گفت این است که با سعی و تلاش در این زمینه، مهارت و طرز برخورد شما از این‌که هست بدتر نمی‌شود.

در میان سخنرانان حرفه‌ای «مرگ با پاورپوینت» اصطلاح رایجی است؛ بسیاری از سخنرانان از ابتدا آنچنان به ارائه مطالب با استفاده از برنامه پاورپوینت تکیه می‌کنند که شخصیت و جوهر کلامشان لابه‌لای نکاتی که بر روی صفحه نمایش بیان می‌کنند، گم می‌شود.

بدون توجه به این مطلب که از چه تعداد نکته استفاده می‌کنید، هنگام توضیح دادن آنها، نکات را یک به یک عنوان کنید. این اشتباه را مرتکب نشوید و تمام اسلایدی را که مملو از اطلاعات است یک جا ارائه ندهید؛ زیرا شنونده سرگرم خواندن مطالب می‌شود و به سخنان شما هیچ توجهی نمی‌کند.

هنگام استفاده از پاورپوینت، بسیار حائز اهمیت است که چهره شما کاملاً روشن باشد. من دائماً نگران این موضوع هستم و به دفعات می‌بینم مدیران عالی‌رتبه به خود اجازه می‌دهند در تاریکی قرار گیرند تا مطمئن شوند پروژکتور و صفحه نمایش شفافیت و نور کافی دارد.

چهار نکته مهم برای خوب سخن گفتن ۱. علاقه و اشتیاق: در ابتدا باید اشتیاق بسیار زیادی به خوب سخن گفتن داشته باشید. اگر به اندازه کافی مشتاق و علاقه‌مند باشید و بخواهید مهارت سخنوری را در مدت زمان کافی بیاموزید، هیچ مانعی نمی‌تواند شما را در رسیدن به هدفتان متوقف سازد. ۲. تصمیم جدی: باید همین امروز تصمیم جدی بگیرید تا تمام تلاش خود را کرده و بر تمام موانع غلبه کنید و هر کاری که لازم باشد انجام دهید تا در کارتان به مدارج عالی برسید. ۳. نظم: باید همواره در ایراد سخنرانی برنامه ریزی، آمادگی و نظم و ترتیب داشته باشید تا بتوانید مهارت لازم را کسب کنید. در کسب مهارت لازم هیچ راه میانبری به جای کار و تلاش سخت وجود ندارد. ۴. عزم راسخ: در پایان باید عزم راسخ داشته باشید که با وجود هر شکست، مانع یا گرفتاری که در کوتاه مدت تجربه می‌کنید، مقاوم و پایدار باشید. تنها مانع خود شما هستید

هنگامی که بازوانتان در طرفین بدن آویزان بوده و کف دستانتان به سمت بیرون و به حالت باز قرار داشته باشد، در حالی که مستقیماً به مخاطبان می‌نگرید و در حین صحبت کردن لبخند می‌زنید، مخاطبان در آرامش، پیامتان را جذب می‌کنند

مردم به طور کلی نسبت به نظراتی که مثبت وسازنده نیست، بسیار حساسند.

پگی نونان، نویسنده متن سخنرانی‌های رونالد ریگان، روزی نوشت: «هر نطقی که ایراد می‌شود، وظیفه‌ای بر عهده دارد.» یکی از مهمترین کارهایی که قبل از سخنرانی باید انجام دهید این است که در ذهنتان پایان کار را مجسم کنید. مشخص کنید با این سخنرانی به چه نتیجه‌ای می‌خواهید برسید. از خود بپرسید: «چه سوال واقع بینانه‌ای را در نظر بگیرم؟»

به عبارت دیگر، مخالفت خود را از زبان شخص سومی که وجود واقعی ندارد بیان کنید. از آن شخص بخواهید از دیدگاهش در برابر شخصی که حضور ندارد دفاع کند.

شاید داستان دموستن، خطیب معروف یونانی و یکی از برجسته‌ترین سخنوران عهد باستان را بخاطر داشته باشید. هنگامی که وی سخنوری را آغاز کرد، هم عصبی، خجالتی و دست پاچه بود و هم لکنت زبان داشت. اما عزم خود را جزم کرده بود که سخنران قابلی شود. وی به منظور غلبه بر مشکلاتش، سنگریزه در دهان می‌گذاشت و هر روز ساعتها با صدای بلند با دریا سخن می‌گفت. به مروز زمان بر لکنت زبانش غلبه کرد و آن‌را از بین برد. صدایش رساتر و قوی‌تر شد و سرانجام به یکی از برجسته ترین سخنوران تاریخ تبدیل گشت!

ارسطو، نخستین فیلسوفی بود که به اهمیت بلاغت به عنوان ابزاری مهم جهت رهبری و راهنمایی پی برد. وی عناصر اصلی متقاعد سازی را به سه بخش تقسیم کرد: منطق (logos)، اخلاق (ethos)، و احساس (pathos). اجازه دهید به ترتیب به توضیح هر یک از آن‌ها بپردازیم.

هنگامی که تکلیفتان را انجام دادید، آماده شوید روش مؤثری برای آمادگی وجود دارد که من طی سال‌ها آن‌را مورد استفاده قرار داده‌ام. من با یک برگه سفید کاغذ کارم را شروع می‌کنم. موضوع سخنرانی را در بالای برگه یادداشت می‌کنم. سپس در حد یک جمله در مورد قصد یا هدف سخنرانی توضیح می‌دهم و مشخص می‌کنم که این سخنرانی چه «رسالتی» بر عهده دارد؟ سپس، خودم را موظف می‌کنم هر ایده، نظر، عبارت، آمار، نمونه، یا مثالی را که می‌توانم در سخنانم استفاده کنم، را بصورت پیش‌نویس تهیه نمایم. می‌نویسم و می‌نویسم و می‌نویسم و می‌نویسم.

گاهی اوقات، در پایان کار، دو یا سه صفحه یادداشت تهیه می‌کنم. سپس شروع می‌کنم به انتخاب بخش‌های خاصی از آن یادداشت‌ها و آن‌ها را به ترتیبی منطقی کنار هم قرار می‌دهم تا از ابتدا تا به انتها به متنی سلیس و روان تبدیل شود. شما هم می‌توانید این کار را انجام دهید. وقتی خود را مجبور می‌کنید ۲۰ یا ۳۰ یا ۵۰ نکته‌ای را یادداشت کنید که احساس می‌کنید می‌تواند برای سخنرانی مناسب باشد، از اینکه می‌بینید چه تعداد ایده خلق کرده‌اید، شگفت‌زده خواهید شد! هنگامی که تمام این نکات را تنظیم نمودید، آن را مرور کنید و با استفاده از خودکار قرمز، دور نکاتی که بیشترین تأثیر را در سخنرانی خواهد داشت خط بکشید. این نکات را به ترتیب، تنظیم کنید؛ سپس خواهید دید سخنان شما شکل طبیعی به خود خواهد گرفت.

فرمول د.د.م.د. هنگامی که نکته‌ها را یادداشت کردید، می‌توانید از فرمولی به‌نام «د.د.م.د.» برای بیان هر یک از نکاتی که تصمیم دارید در سخنرانی مطرح کنید، استفاده نمایید. د: دیدگاه افکار، ایده‌ها یا حقایق را در ابتدای سخنرانی بیان کنید. به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: «طی ده سال آینده مردم درآمد بیشتری نسبت به صد سال قبل خواهند داشت.» د: دلایل دلایل خود را برای داشتن چنین دیدگاه یا طرز فکری بیان کنید. به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: «تعداد میلیونرها و بیلیونرها، که بیشتر آن‌ها در یک نسل با تلاش خود بوجود می‌آیند، طی پنج سال اخیر به میزان ۶۰ درصد افزایش داشته است، و این روند با سرعت بیشتری رو به افزایش است.»

روش دایره‌ها روش دیگر برای سخنرانی، روش دایره‌هاست؛ در این روش به منظور طرح‌ریزی سخنرانی بر روی کاغذ می‌توانید از یک تصویر یا نمونه بصری استفاده کنید. روشی که من استفاده می‌کنم این است که در وسط کاغذ پنج دایره بزرگ رسم می‌کنم. هر دایره نشان‌دهنده یکی از عناصر سخنرانی من است. اولین دایره مقدمه و توضیحاتی خواهد بود که به منظور جلب توجه و زمینه‌چینی سخنانم استفاده خواهم کرد. دومین، سومین و چهارمین دایره‌ها نکات اصلی خواهند بود که قصد دارم به آن‌ها اشاره کنم. دایره پنجم جمع‌بندی و پایان کلام خواهد بود.

قدرتمندترین واژه‌هایی که می‌توانید به منظور آمادگی ذهنی جهت سخنرانی، یا هر رویداد دیگری، از آن‌ها بهره گیرید، این واژه‌ها هستند: من خودم را دوست دارم! قبل از اینکه جهت سخنرانی از جا برخیزید، بارها و بارها به خود بگویید «من خودم را دوست دارم! من خودم را دوست دارم! من خودم را دوست دارم!» این کلمات تأثیر شگفت‌انگیزی بر افزایش خودباوری و کاهش ترس در شما دارد. هر چقدر خود را بیشتر دوست داشته باشید، مطمئن‌تر خواهید بود. هر چقدر خود را بیشتر دوست داشته باشید، راحت‌تر خواهید بود. هر چقدر خود را بیشتر دوست داشته باشید، افرادی را که با آن‌ها صحبت می‌کنید، بیشتر دوست خواهید داشت. و هر چقدر خود را بیشتر دوست داشته باشید، هنگامی که جهت سخنرانی برمی‌خیزید عملکرد بهتری خواهید داشت.

هنگامی که به هر دلیلی احساس دستپاچگی یا ترس می‌کنید، می‌توانید با تکرار این جمله که «من می‌توانم آن را انجام دهم! من می‌توانم آن را انجام دهم! من می‌توانم آن را انجام دهم!» ترس خود را متوقف سازید. ترس از شکست و طرد شدن با این تصور که «من نمی‌توانم! من نمی‌توانم! من نمی‌توانم!» بروز می‌کند. هنگامی که این کلمات را می‌گویید که «من می‌توانم آن را انجام دهم» پیام‌های منفی را لغو می‌کنید و ترس خود را متوقف می‌سازید. هنگامی که شما این کار را برای نخستین بار تجربه می‌کنید، از اینکه احساس بهتری دارید و با اطمینان بیشتری سخن می‌گویید، شگفت‌زده خواهید شد!

با تصویرسازی بیرونی، خود را بر روی صحنه به گونه‌ای تصور می‌کنید که گویی شخص ثالث هستید یا یکی از مخاطبانی هستید که به شما می‌نگرد. خود را می‌بینید که با اطمینان و آرامش، قائم، کاملاً آسوده و فصیح ایستاده‌اید و سخنرانی می‌کنید. خود را همانند شخص دیگری می‌بینید که شما را در حال سخنرانی برای جمعی از مخاطبان مشاهده می‌کند. با تصویرسازی درونی، خود و مخاطبانتان را از طریق چشمان خود مشاهده می‌کنید. مخاطبان را در ذهنتان تصور می‌کنید که در اطراف شما نشسته‌اند و بصورت مثبت به شما واکنش نشان می‌دهند. می‌توانید به طور دائم به عقب و جلو بروید و یک بار خود را از درون و بار دیگر از بیرون و هر دو بار هم بگونه‌ای مثبت بنگرید. این کار، ذهن ناخودآگاهتان را با تصویری از شما که در حال انجام کارتان به بهترین وجه هستید، تحت تأثیر قرار می‌دهد. سپس ذهن ناخودآگاه شما با دادن افکار و احساساتی مطابق با این تصویر پاسخ می‌دهد.

بلافاصله قبل از سخنرانی می‌توانید چندین بار نفس عمیق بکشید تا خود را برای یک سخنرانی عالی و آرام مهیا کنید. بهترین فرمول برای تنفس عمیق روشی است که من آنرا «۷×۷×۷» می‌نامم. کاری که باید انجام دهید این است که تا آنجا که ممکن است نفس عمیق بکشید و به آرامی تا عدد هفت بشمارید. سپس نفس خود را حبس کنید و باز تا عدد هفت بشمارید و بعد به آرامی نفس‌تان را بیرون دهید و تا عدد هفت بشمارید.

انگشتان پایتان را تکان دهید یکی از راههای افزایش اطمینان و کاهش ترس این است که درست قبل از اینکه برای سخنرانی از جا برخیزید انگشتان پایتان را تکان دهید. وقتی که واقعاً شاد و هیجان‌زده هستید، مانند کودکان، انگشتان پایتان را تکان می‌دهید. هنگامی که قبل از سخنرانی انگشتان پایتان را تکان دهید، مطمئن‌تر، خوش‌بینانه‌تر و مشتاق‌تر می‌شوید. در حقیقت این کار باعث می‌شود لبخند بزنید و احساس شادمانی کنید. به خاطر داشته باشید، اعمال و حرکات انسان باعث ایجاد احساسات می‌شوند، درست همانطور که احساسات، اعمال را بوجود می‌آورند.

شانه‌هایتان را تکان دهید از آنجا که بخش اعظم تنشهایی که قبل از سخنرانی در فرد بروز می‌کند، در قسمت پشت و شانه‌ها متمرکز می‌شود، می‌توانید با چند مرتبه تکان دادن شانه‌ها، خود را آرام کنید. دستانتان را به آرامی تکان دهید، گویی تلاش می‌کنید آب را از لابه‌لای انگشتانتان عبور دهید. به نظر می‌رسد این کار باعث از بین رفتن تنش و استرس‌تان شود. وقتی که تمام این تمرینات را با هم ترکیب می‌کنید –نفس عمیق، تکان دادن شانه‌ها، دستها و انگشتان پا- احساس آرامش، شادمانی و آمادگی جهت سخنرانی به شما دست خواهد داد.

صاف بایستید هنگامی که برای سخنرانی از جایتان برمی‌خیزید، سرتان را بالا و صاف نگاه دارید. تصور کنید ریسمانی از بالای سرتان به سقف کشیده شده است و شما از آن ریسمان آویزان شده‌اید. اندیشیدن به ریسمانی که سرتان را صاف نگاه می‌دارد باعث می‌شود هنگام برخاستن سرتان را واقعاً صاف نگاه دارید و به قد و قامت خود نوعی اطمینان و قدرت بخشید.