بریده‌هایی از کتاب شیوه‌های تقویت حافظه

"زیباترین کلمه‌ای که یک فرد می‌تواند بشنود اسم خودش است که از زبان فردی دیگر صدا می‌شود."

به یاد داشته باشید که انسان ذاتا موجودی جاه‌طلب و پویاست. به هر آن‌چه که از ته دل آرزوی آن را داشته باشد خواهد رسید.

یاد بگیرید که هم با کلمات و هم با اشکال فکر کنید. برای مثال هنگام خواندن یک کتاب بهتر است مدتی توقف کرد و موضوعات ارائه شده در کتاب را در مغز خود بازسازی کرد. به این شکل شما احتمال این را بالا می‌برید که نه فقط داده‌های زبانی بلکه برخی از جنبه‌های ضروری شناختی فرآیند یادآوری را مثل بازسازی ادراک دریافتی یا تخیلی را نیز ثبت و ضبط کنید. بو و طعم بستنی، قرمزی توت فرنگی، یا غلیظ بودن یا دقیق بودن خون تشریح شده در یک رمان جنایی نه فقط هراس و هیجان کتاب را به شما منتقل می‌کند بلکه تجربه خواندن شما را فراموش نشدنی‌تر می‌کند.

بسیاری از مردم بر این عقیده هستند که حافظه‌شان با پیر شدن ضعیف‌تر می‌شود. این باور فقط برای افرادی مصداق دارد که از حافظه خود به شیوه مناسبی استفاده نمی‌کنند. حافظه مثل یک ماهیچه است؛ هرچه بیشتر از آن استفاده کنید، بیشتر تقویت می‌شود. هرچه بیشتر به آن بی‌توجهی کنید، بیشتر ضعیف می‌شود.

"وجود فراموشی هرگز ثابت نشده است فقط می‌دانیم که برخی چیزها را وقتی نیاز داریم، به ذهن ما نمی‌آید."

هیچ‌کس با حافظه بد به دنیا نمی‌آید، مگر آن‌که عواملی نظیر سبک زندگی، سلامتی، یا شرایطی دیگر بر حافظه شما تأثیر مخربی گذاشته باشد. در این صورت می‌توانید با دانش و تمرینات مناسب به تقویت آن بپردازید.

شیوه‌ای بسیار کارآمد در کاهش استرس نفس عمیق و تصور این وضعیت است که پی‌آمد مورد انتظار هر واقعه‌ای مثبت خواهد بود. فراموش نکنید که به اندازه کافی استراحت کنید. حافظه ضعیف اغلب ناشی از خودانگاره‌ای ضعیف تصویر ضعیف هر فردی از خویشتن است. به هر صورت همه‌چیز در ذهن شروع می‌شود و خاتمه می‌یابد. بنابراین برای این‌که ذهن سالمی داشته باشید، باور کنید که می‌توانید به هر آن‌چه تمایل دارید دست یابید. عزت نفس خود را بالا ببرید و به قابلیت‌های خود اعتماد کنید. نگرش شما باید پشتیبان اهداف شما باشد.

همدمی برای خود پیدا کنید. برخی افرادی که تنها زندگی می‌کنند می‌توانند دچار حواس‌پرتی و از دست‌رفتن حافظه شوند. این امر به خاطر آن است که آن‌ها کسی را ندارند تا با او صحبت کنند. بنابراین ظرفیت ذهنی آن‌ها محدود می‌شود و به خوبی استفاده نمی‌شود. داشتن همراهی باهوش که موضوعات مختلف را با وی بحث کنید و دانش و تجارب خود را با وی مطرح کنید می‌تواند حافظه شما را تقویت کند.

به آهنگ کلام افراد مختلف گوش کنید و تلاش نمایید تفاوت‌های بین صداهای آن‌ها را تمیز دهید. از دوست‌تان بخواهید یکی دو بیت شعر بخواند و سپس تلاش نمایید آن را حفظ کنید. این کار را بارها انجام دهید. با این کار قدرت توجه ارادی خود را به اصوات و کلمات شفاهی به میزان چشم‌گیری گسترش خواهید داد. اما از همه مهم‌تر باید کلمات و اصواتی که حفظ کرده‌اید را هر چند بار که می‌توانید تکرار کنید. با این کار، ذهن خود را عادت می‌دهید تا به برداشت‌های صوتی علاقمند شود.

بازی‌هایی انجام دهید که فکر شما را درگیر می‌کند. با مردم صحبت کنید، کتاب‌های آموزنده بخوانید، به مطالب آموزشی گوش دهید، و عادت کنید که مداوما یاد بگیرید و چیزهای جدیدی تجربه کنید. به‌خاطر داشته باشید که وقتی یافته‌های عصبی شما از بین بروند، دیگر به زندگی باز نخواهند گشت. پس بهتر است از آن‌ها استفاده نمایید وگرنه از دست خواهند رفت.

شما آن چیزی هستید که می‌خورید غالبا گفته می‌شود که مغز شما احتمالا حریص‌ترین عضو بدن است، و در رژیم غذایی شما به نوع بسیار خاصی از تغذیه نیاز دارد. پس جای تعجب نیست که رژیم غذایی شما بر نحوهٔ عملکرد مغزتان تأثیر می‌گذارد و وقتی میزان مناسبی گلوکز دریافت می‌نماید بهتر عمل می‌کند. صبح قبل از آن‌که از خانه بیرون بروید، بهترین کار آن است که با خوردن صبحانه‌ای دلچسب سوخت لازم را به مغز خود برسانید. یک سالاد سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، شامل بتاکاروتن و ویتامین‌های C و E می‌تواند از طریق کاهش آسیب به رادیکال‌های آزاد یعنی کاهش آسیب به ملکول‌ها کمک کند تا مغز شما در عالی‌ترین شرایط خود قرار گیرد. با بالاتر رفتن سن، مغز ظرفیت کمتری دارد تا در مقابل خطرات روزانه مثل رادیکال‌های آزاد، التهاب‌ها، و اکسیداسیون از خود دفاع کند. به این دلیل است که افراد مسن بیشتر از جوانان به تغذیه مناسب نیاز دارند.

یافته مهم دیگر آن است که سیگار کشیدن می‌تواند بر قابلیت مغز شما در پردازش مناسب اطلاعات تأثیر بگذارد. کسانی که پشت سرهم سیگار می‌کشند بیشتر در معرض آسیب رساندن به حافظه‌های تصویری و کلامی خود هستند. بنابراین بار دیگر که به فکر سیگار کشیدن می‌افتید، به یاد داشته باشید که این کار نه فقط برای سلامتی شما خطرناک است، بلکه کارکردهای حافظه خود را نیز فدای این کار می‌کنید. کافئین و الکل موجب اضطراب و ناآرامی می‌شود. چنین حالاتی مانع از آن می‌شود که اطلاعات به طور مناسبی وارد ذهن شما بشود زیرا حافظه زمانی به بهترین شکل عمل می‌کند که شما آرام و هوشیار هستید.

تلاش کنید کلمات، عبارات و جملاتی را که در مکالمه‌ای به شما گفته می‌شود به یاد آورید. خواهید دید که تلاش به کار گرفته شده برای ثبت جملات در ذهن خود باعث می‌شود که کانون توجه شما به کلمات گوینده متمرکز شود. زمانی که به معلم، خواننده، هنرپیشه، یا استادی گوش می‌کنید نیز همین کار را انجام دهید. کلماتی را که باید حفظ کنید انتخاب نمایید، و به خود تلقین کنید که حافظه‌تان برداشت لازم را به آسانی دریافت خواهد کرد و به خوبی از آن نگهداری خواهد کرد. هنگام راه رفتن در خیابان به بخش‌های کوچکی از مکالمات مردم که به گوش‌تان می‌رسد توجه کنید، و تلاش نمایید که یکی دو جمله از آن را طوری حفظ کنید که گویا قرار است آن را برای دیگران بیان کنید. به حالات و آهنگ صدای افرادی که با آن‌ها صحبت می‌کنید دقت نمایید. جزئیاتی که این دقت نظر برای شما آشکار خواهد ساخت شما را متعجب خواهد کرد.

۶. یادگیری معنادار از یادگیری حفظی دائمی‌تر و انتقال‌پذیرتر است. درک آنچه حفظ می‌شود بهتر از آن است که صرفا تمرین کنیم تا حفظ‌کنندهٔ خوبی باشیم.

حافظه مثل یک ماهیچه است؛ هرچه بیشتر از آن استفاده کنید، بیشتر تقویت می‌شود. هرچه بیشتر به آن بی‌توجهی کنید، بیشتر ضعیف می‌شود. به همین دلیل است که افراد پیر نسبت به جوانان در به یادآوردن چیزها مشکلات بیشتری دارند.

پژوهشگران بریتانیایی آزمایشی را بر روی ۲۳ نفر بین سنین ۶۸ تا ۹۰ سالگی با بیماری خفیف زوال عقل انجام دادند. این آزمایش در حالی انجام شد که اصوات گوناگونی در پس‌زمینه پخش می‌شد. وقتی محققان سوالاتی را می‌پرسیدند، یا آهنگی آشنا را پخش می‌کردند، یا موزیکی جدید، یا سروصدای از پیش ضبط‌شده محیط کافه تریا، و یا این‌که سوالات را در سکوت می‌پرسیدند، طی چهار هفته هر یک از افراد در تمام چهار حالت فوق مورد سوال قرار گرفتند. مشارکت‌کنندگان در این تحقیق وقتی صدایی در پس زمینه پخش می‌شد بیشتر پاسخ‌های صحیح می‌دادند تا زمانی که پرسش‌وپاسخ در سکوت انجام می‌شد؛ و حتی وقتی موزیک پخش می‌شد نمرات بهتری هم می‌گرفتند.

استرس را کاهش دهید تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که افرادی که همیشه مضطرب هستند "هورمون‌های استرس‌زایی" مثل کورتیزول ترشح می‌کنند که به سلول‌های مغزی صدمه می‌زند. تلاش کنید که کاری انجام دهید تا هر روز احساس آرامش کنید.

برخلاف باور عامه، باهوش بودن مترادف با داشتن حافظه‌ای خوب یا نگهداری خوب مطالب در ذهن نیست.

تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که افرادی که همیشه مضطرب هستند "هورمون‌های استرس‌زایی" مثل کورتیزول ترشح می‌کنند که به سلول‌های مغزی صدمه می‌زند. تلاش کنید که کاری انجام دهید تا هر روز احساس آرامش کنید

خواب و حافظه تحقیقات حاکی از آن است که بهتر می‌توانید اطلاعاتی که می‌خوانید را به خاطر آورید در صورتی که بلافاصله پس از یادگیری آن مطالب بخوابید. اما دو محدودیت وجود دارد: ۱. مطالبی که تصمیم دارید به خاطر آورید باید آسان باشد، یا اینکه باید از قبل دانش یا تجربه نسبتا قابل توجهی دربارهٔ موضوع مورد بحث داشته باشید. ۲. به هنگام خواندن مطالب نباید بیش از حد خسته یا بی‌رمق باشید. دفعه بعد که باید چیزی یاد بگیرید این شیوه را امتحان کنید و ببینید که آیا برای شما موثر است.

هنگام یادگیری ایده‌های جدید، این مفاهیم را با انگاره‌ها یا تصاویر بسیار خاصی مرتبط کنید که برای شما بسیار شخصی و خصوصی است. برای آن‌چه از قبل می‌دانید یا آن‌چه که مغز شما به هنگام سروکار داشتن با لغات به آسانی تجسم می‌کند مثل یادگیری یک زبان یا موضوعی جدید ارزش قائل شوید. با این کلمات رابطه‌ای فردی برقرار کنید مانند دانستن ریشه آنها، یا این‌که در مغز خود نمادی عینی برای آن‌ها فراهم کنید.

دلیلی که بسیاری از افراد چیزهایی را که شنیده‌اند به یاد نمی‌آورند صرفا این است که به درستی به آن مطالب گوش نکرده‌اند.

از آن‌جایی که افکار منفی استرس را تشدید می‌کند، باید یاد بگیرید تا آرامش خود را به دست آورید و اشتباهات گذشته را فراموش کنید. گذشته دیگر گذشته است. پس بهتر است تمرکز کنید و فقط افکار مثبت را در ذهن نگهداری کنید.

احساسات و عواطف نقش مهمی در فرآیند یادگیری و حفظ مطالب در حافظه دارند. گفته می‌شود که موزیک بر یادگیری و حافظه بیماران دارای اختلالات روانشناختی تأثیر می‌گذارد.

۴. مسیر تمام افکار خود را دنبال کنید. هرگاه متوجه می‌شوید که افکار شما رو به از هم‌گسیختگی و اضمحلال است، در ذهن خود فریاد بکشید "ایست! " این‌کار از حرکت مغز شما به این سو جلوگیری می‌کند و توجه شما به این جلب می‌شود که چه باید کرد. به یاد داشته باشید که تمرکز حواس خوب، حافظه خوبی را پرورش می‌دهد. اگر دیدید که افکارتان ثابت نمی‌ماند و مدام در حرکت است، بدانید که توجه شما سرگردان و بلاتکلیف است.

مردم ظاهرا برخی خاطرات را پس می‌زنند یا فرآیند نگهداری مطالب در ذهن یا بازیابی خاطرات را سرکوب می‌کنند. رویدادهایی که بیشتر به یاد آورده می‌شوند رویدادهای خوشایند هستند تا نامطبوع. در این راستا، احساسات نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. برخی مردم ترجیح می‌دهند تا تجارب غم‌انگیز یا دلخراش را فراموش کنند. این حرکت شاید عاقلانه باشد. اگر زمان کمتری را صرف به خاطر آوردن شکست‌ها و ناکامی‌های خود در زندگی کنید، ظرفیت بهتری برای حفظ اطلاعات مثبت و اساسی در ذهن خود خواهید داشت. از آن‌جایی که افکار منفی استرس را تشدید می‌کند، باید یاد بگیرید تا آرامش خود را به دست آورید و اشتباهات گذشته را فراموش کنید. گذشته دیگر گذشته است. پس بهتر است تمرکز کنید و فقط افکار مثبت را در ذهن نگهداری کنید.

تحقیقات حاکی از آن است که بهتر می‌توانید اطلاعاتی که می‌خوانید را به خاطر آورید در صورتی که بلافاصله پس از یادگیری آن مطالب بخوابید. اما دو محدودیت وجود دارد: ۱. مطالبی که تصمیم دارید به خاطر آورید باید آسان باشد، یا اینکه باید از قبل دانش یا تجربه نسبتا قابل توجهی دربارهٔ موضوع مورد بحث داشته باشید.

برای این‌که چیزهایی را که جلوی چشم شما رخ می‌دهد به یاد آورید، باید یاد بگیرید که با ذهن خود چیزها را ببینید تا این‌که فقط با چشمان خود به آن‌ها نگاه کنید. بگذارید تا برداشت شما از شبکیه چشم گذشته و وارد ذهن‌تان شود. اگر چنین کاری را انجام دهید، خواهید دید که حافظه نیز وظیفه خود را به خوبی انجام خواهد داد.

اگر می‌خواهید به طور موثری چیزی را به خاطر آورید، ضروری است که به آن در ارتباط با، یا در پیوند با یک یا چند چیز دیگری که از قبل می‌دانید نگاه کنید. هرچه تعداد چیزهایی که موضوع مورد نظر شما با آن‌ها ارتباط پیدا می‌کند بیشتر باشد، احتمال این‌که بعدا آن را بهتر به‌خاطر آورید نیز بیشتر می‌شود.

برای آن‌که شدت تخیل خود را بالاتر ببرید، باید آن‌چه را که شخصیت داستان احساس می‌کند شما نیز در واقع احساس کنید. اگر داستانی می‌خوانید دربارهٔ شوالیه‌ای که زره درخشنده‌ای به تن دارد و به جنگ اژدهایی رفته است، پس همانند او شما نیز نیرومندی خود، قدرت شمشیر خود، گرمای آتش دهان اژدها، و حتی بوسه شاهزاده‌ای را که پس از نجات وی از دست آن غول نصیب‌تان می‌شود احساس کنید.