بریده‌هایی از کتاب وضعیت آخر

«چه حماقتی! ما از اینکه نکند تمام زندگیمان به هدر برود وحشت داریم، اما هر روز از تکه‌تکه دورریختن آن ابائی نداریم.»

باشد. اما آنچه امروز ما درو می‌کنیم، محصول کشت گذشته‌هاست.

«لحظه‌هایی هست که من به جنبه‌های مختلف روح خودم با شگفتی نگاه می‌کنم. می‌بینم که من واقعآ از چند آدم مختلف ساخته شده‌ام، و آن که در حال حاضر دست بالا را دارد بعد از مدتی عاقبت جای خود را به دیگری می‌دهد. اما کدام یک از اینها من واقعی است؟ تمام آنها یا هیچکدام؟»

ما از ملیتِ خود، یا گروه خود، یا «والد» خود کورکورانه دفاع می‌کنیم و فراموش می‌کنیم که ملتهای دیگر نیز همین کار را می‌کنند. ما اسم دفاع خود را «میهن‌پرستی» می‌گذاریم و اسم دفاع آنها را «یوغ بندگی».

وقت متاعی است که ما از هر چیزی بیشتر می‌خواهیم ــ اما افسوس که از هر چیز بدتر هدرش می‌دهیم.

۵. وقتی شک کردید، کاری نکنید... هیچکس به شما برای آنچه نگفته‌اید حمله نخواهد کرد.

«جان هاو» (John Howe) می‌گوید: «چه حماقتی! ما از اینکه نکند تمام زندگیمان به هدر برود وحشت داریم، اما هر روز از تکه‌تکه دورریختن آن ابائی نداریم.»

بجز پدر و مادر اصلی، منابع دیگری نیز برای کسب اطلاعات «والد» وجود دارند. بچه سه ساله‌ای که هر روز ساعتهای متمادی جلو تلویزیون می‌نشیند. هر چه که می‌بیند و می‌شنود ضبط می‌کند. برنامه‌هایی که او تماشا می‌کند، درست مانند رفتار پدر و مادر، برنامه‌های آموزنده و القاء کننده «مفهوم یاد داده شده زندگی» می‌شوند. اگر او برنامه‌هایی که شامل خشونت و خونریزی است تماشا کند، به عقیده من خشونت و خونریزی را در «والد» خود ضبط می‌کند. به خود می‌گوید: «آره، همین‌طور است. زندگی همین است.»

تنها راه خارج کردن تعصب این است که او خودش کشف کند دیگر برایش خطرناک نیست که با پدر و مادرش اختلاف نظر داشته باشد، و بفهمد که او امروز می‌تواند آن اطلاعات را توسط «بالغ» خود تصحیح کند و با واقعیت روز تطبیق دهد.

تظاهرات و انتقادات سختی که جوانان می‌کنند دلیل آن است که آنها در شرایط قدرت و سلامتی «بالغ» اند و نمی‌خواهند زیر فشار، قوانین مقامات را ــ که به عقیده آنها برای عدالت و بقاء بشر مضر است ــ کورکورانه و نفهمیده و نسنجیده قبول کنند. قوانین وضع شده، قوانین آخرالزمان نیستند. در تمام طول تاریخ قوانین بد در کنار قوانین خوب وضع شدند و سالها دوام داشتند، و بسیاری از این قوانین بد بر اثر مخالفتها و انتقاداتی نظیر آنچه امروز می‌بینیم، منسوخ و مطرود شدند. اگر بخواهیم تظاهرات صلح‌آمیز و انتقادات سازنده را منع کنیم، راه را برای تسلط شورشهای «کودک» بر اوضاع باز کرده‌ایم. اگر امروز با منطق پاسخ ندهیم، در آینده پاسخهایمان بیشتر و بیشتر محکوم هول و هراس خواهد بود.

درباره محبت، گرچه ممکن است استثناهایی باشد، اما قانون کلی این است که کسی که محبت ندیده هرگز یاد نمی‌گیرد که با محبت باشد.

هرمان ملویلمی‌گفت: «مردی که واقعآ علم دارد لغات مشکل زیادی بکار نمی‌برد... لغات مشکل و بزرگ مشکلات بزرگ را حل نمی‌کنند.»

رابطه انسانی بین دو نفر بدون وجود «بالغ» مدت زیادی دوام نمی‌آورد.

ما ممکن است آنقدر از بدی نفرت داشته باشیم که دوست‌داشتن خوبی را فراموش کنیم

انسان می‌تواند لحظه دردناک کشف حقیقت را به تعویق بیندازد، اما یک روز بالاخره حقیقت برملا می‌شود

یک دسته گل کوچک بموقع، ممکن است نشانه بهتری برای عشق و لذت باشد تا یک شیشه بزرگ عطر گرانقیمت «شانل»، که به جبران فراموش کردن سالروز تولدش به او هدیه می‌دهید.

انسان می‌تواند لحظه دردناک کشف حقیقت را به تعویق بیندازد، اما یک روز بالاخره حقیقت برملا می‌شود.

در این دوران ناتوانی و عجز، از کودک توقعات زیاد و سازش‌ناپذیری هم داریم. از یکطرف (به‌طوری که ضبطهای ژنتیک ثابت کرده است) او باید اضطرارآ گهگاه و بی‌موقع احتیاجات طبیعی خود را برآورد، باید حرکت کند، باید اکتشاف کند، بفهمد، بشکند، سروصدا کند، احساسهای خود را نشان دهد، و تمام لذتهای حرکت کردن و کشف کردن را تجربه کند. و از طرف دیگر، به‌طور مداوم ــ عمدتآ از طرف پدر و مادر ــ از او خواسته می‌شود که این لذتها و رضایتمندیهای اساسی را به‌خاطر رضایت پدر و مادر و به‌خاطر اینکه دوستش داشته باشند کنار بگذارد، و عاقل باشد. موضوع «رضایت و دوست داشتن» پدر و مادر که مدام ظهور می‌کند و غیب می‌شود و آن مفهوم عجیب «عاقل بودن» در نظر بچه که هنوز ذره‌ای از روابط علت و معلولی و عقل را نمی‌فهمد، از جمله اسرار عجیب و غیرقابل فهم است

تاریخ از یاد رفته سالگرد ازدواج برای زوجی که صمیمی هستند چیز مهمی نیست ــ اما برای زن و شوهری که ازدواجشان فقط بر پایه مراسم و وظایف است مصیبتی است.

«عشق تنها به چشمان یکدیگر خیره شدن نیست، بلکه متفقآ به بیرون، به جهت معینی نگاه کردن است.»

تعصب در اوایل طفولیت ایجاد می‌شود و توسعه پیدا می‌کند ــ در دورانی که درهای هر نوع پرس‌وجوی طفل به دست پدر و مادر حمایت‌کننده بسته است. انسان کوچک از ترس توبیخ پدر و مادر جرأت بازکردن این در را ندارد.

آنها که نمی‌توانند گذشته را به یاد آورند محکوم‌اند که آن را تکرار کنند. جورج سانتایانا

اگر اشخاص بتوانند تغییر کنند، دنیا می‌تواند تغییر کند. این امیدی است که ما در دل می‌پرورانیم.

«تحلیل رفتار متقابل» افراد، طبقه‌بندی زیر را از امکان چهارگونه وضعیت زندگی در رابطه با خود و دیگران تشکیل می‌دهد. ۱. «من "خوب" نیستم ـ شما "خوب" هستید» ۲. «من "خوب" نیستم ـ شما "خوب" نیستید» ۳. «من "خوب" هستم ـ شما "خوب" نیستید» ۴. «من "خوب" هستم ـ شما "خوب" هستید»

اما آنچه امروز ما درو می‌کنیم، محصول کشت گذشته‌هاست.

اخلاق «والد»، به جای آنکه ارزشهای معنوی جهانی و بسود تمام بشریت را گسترش دهد ــ آنها را منع می‌کند. نه! اعتقادات و ارزشهای ما درست است! بنابراین وضعیت «من "خوب" هستم ـ شما "خوب" هستید» نمی‌تواند در چنین شرایطی وجود داشته باشد چون چنین القاء می‌شود که «من با تو موافقم به شرط اینکه عقیده مرا قبول کنی.»

این انسان کوچک محقانه چنین می‌پذیرد که پدر و مادرش واقعآ «غیرخوب» هستند و این خوب نبودن بقدری شدید است که آنها را کلا طرد می‌کند. نهایتآ این کار ممکن است او را وادار به ارتکاب قتل کند، که در حقیقت نهایت طرد کردن است.

این که بشر قادر است الهام بگیرد و به درجاتی از خوبی برسد نیز در سراسر تاریخ دیده شده است. اما این خوبی باید درک شود. افلاطون خوبی را در عقل می‌دانست، موسی در عدل، و مسیح در محبت. اما همه آنها در یک اصل توافق داشتند و آن اینکه اصل تقوی، صرفنظر از اینکه چقدر درک و چقدر مراعات می‌شد، همواره در درون انسان به‌وسیله چیزی که با چیز دیگر در ستیز بود تحت‌الشعاع قرار می‌گرفت. اما این «چیز» چیست؟

اشخاص مذهبی عمومآ تحت تسلط «والد» اند. «والد» معمولا در مورد پذیرفتن اشخاص دیگر شرط و شروط بسیاری دارد و همیشه از کتاب اعتقادنامه «تو می‌توانی خوب باشی ــ اگر» حدیث می‌آورد

مردم همه خود را برای پیشبرد جامعه می‌آرایند... ولی هیچکس پیش نمی‌رود. امرسون