بریده‌هایی از کتاب کتاب فلسفی: روایت زندگی حجت‌الاسلام شیخ محمدتقی فلسفی

در پاریس، کیسه‌ی صفرایش را عمل کردند. هرچه اصرار کرد، پزشک فرانسوی هزینه‌ی جراحی را نگرفت و گفت: «من از هیچ روحانی‌ای پول نمی‌گیرم. شما برای خدا کار می‌کنید، ما هم به شما رایگان خدمت می‌کنیم.»

برای هر منبر، گاهی از شب تا صبح مطالعه می‌کرد. فقط هم به کتاب‌های دینی بسنده نمی‌کرد. هر کتابی که بحث و موضوع سخنرانی می‌طلبید، از فیزیک و نجوم و پزشکی تا روان‌شناسی و اقتصاد و علوم سیاسی، پیدا می‌کرد و می‌خواند. تا پایان عمر، همیشه می‌گفت «من دانش‌آموزم.» از آن‌ دانش‌آموزهایی بود که میز جلویی می‌نشینند و بهتر از استاد درس را توضیح می‌دهند.

روشش بود که روی منبر مدام برای حرف‌هایش مثال بزند. مثال‌هایی آشنا و ملموس، که در ذهن مخاطب، راحت می‌گنجید و فراتر از انتظار او، جذاب بود. اگر مخاطب پای منبرش تاجر بودند، از بازار مثال می‌آورد؛ اگر دانشجو بودند، از درس و دانشگاه؛ اگر سیاسی بودند، از بحث‌های روز. مثال‌هایش توهین‌آمیز و تند نبود و به دل مخاطب می‌نشست. مثال‌هایش مثل ضرب‌المثل بودند. انگار شعر بودند. با یک مثال، همه را می‌خنداند یا می‌گریاند.

در منبر از اصطلاحات پیچیده و کلمات قلنبه سلنبه استفاده نمی‌کرد. اگر کلمه‌ی جدید و نامأنوسی هم می‌گفت، خوب توضیحش می‌داد. صحبت‌هایش سنجیده و ساده بودند. در میانه‌های منبر، اشعار مرتبط با بحث را با آهنگ و صدایی گرم می‌خواند. آن‌قدر جذاب ‌که همه، حتی بچه‌ها، از بر می‌شدند و تا چند روز می‌خواندند و تکرار می‌کردند. به تجربه دریافته بود که اگر آن آهنگ نباشد، شعر هم خوب فهمیده نمی‌شود و در یادها نمی‌ماند.

گفتند: «منبر شما دیگر ممنوع نیست. بدون نامه‌نگاری، به منبر بروید.» گفت: «آزادی منبر یعنی از پله‌های منبر بالا و پایین بروم؟ یا می‌توانم آزادانه سخن بگویم؟» گفتند: «فقط از احکام اسلام بگویید. مسئله بگویید» . گفت: «شما رساله را می‌توانید تحمل کنید؟ می‌توانید احکامش را گوش کنید؟ در رساله نوشته شده در زمان جنگ مسلمان با غیرمسلمان، حق خرید و فروش به غیرمسلمان ندارید. پس چرا به اسرائیل نفت می‌فروشید؟ در رساله نوشته شده معاونت بر حرام، حرام است. پس چرا مجوز شراب‌فروشی صادر می‌کنید؟» گفتند: «پس منبر، بی‌منبر!»