بریده‌هایی از کتاب منطق عاشوراپژوهی

تا قیامت می‌توان از عشق گفت تو مگو مضمون نابی نیست، هست

(ای هشام! خدا پیامبران و فرستادگانش را به‌سوی بندگانش نفرستاد، مگر اینکه برای خدا خرد ورزند. پس، بهترین انسان‌ها در پذیرش پیامبران، کسانی هستند که در شناخت خدا بهترین و عاقل‌ترین باشند و داناترین مردمان به کار خدا[ دین خدا ]کسانی هستند که عقلشان بهتر و برتر باشد و هرکه عقلش کامل‌تر باشد، جایگاهش در هر دو جهان بلندتر خواهد بود. ای هشام! خدا را بر انسان‌ها دو دلیل و حجت است: دلیل ظاهری و دلیل باطنی؛ فرستادگان خدا و پیام‌آوران و پیشوایان الهی دلیل ظاهری هستند و عقل‌های مردم دلیل باطنی

با نادیده‌گرفتن حجت باطنی (عقل) ، حجت ظاهری (دین) نیز به‌درد نخواهد خورد. در سخنی دیگر، می‌توان گفت که حجت و دلیل اصلی همانا عقل است و دین و پیامبران الهی مؤید و برانگیزانندۀ عقل محسوب می‌شوند. زیراکه خدا هرچه را که معقول نباشد، هرگز از انسانی نخواهد خواست و پیامبران هرگز نیامده‌اند که چیزی را خارج از دایرۀ عقل و درک انسان به او تحمیل کنند؛ بلکه همیشه یادآور عقل انسان بوده‌اند و از او می‌خواستند که از فطرت و عقل سلیم خود دور نشود و برای همین پیامبران در قرآن «مذکّر» (یادآوری‌کننده) خوانده شده‌اند و کتاب خدا «ذکر» ، که این حجت‌های ظاهری (انبیا) برای فعال‌کردن آن حجت باطنی (عقل) مبعوث شده بودند.

خشت اول چو نهد معمار کج تا ثریا می‌رود دیوار کج پرواضح است که مراد ما از عقل، «عقل سلیم» است و نه هر عقلی یا هر چیزی که عقل پنداشته شود. در دفع توهمی که عقل را نخست به «عقل فردی» یا «عقل سوداگرانه» فرومی‌کاهد و سپس می‌گوید که اگر قرار باشد هر کسی به عقل ناقص خود مراجعه کند، دین در این میان دفن خواهد شد، می‌گوییم که با مراجعۀ درست به عقل، هر عاقلی از عقل خود این دستور را خواهد یافت که اکتفا به عقل خود نکند و از عقل دیگران نیز حتماً استفاده کند؛ چراکه اصل مشورت و مراجعه به تجربه‌های دیگران، به‌ویژه اهل خبره و تخصص، خود، اصلی عقلانی است.