در این فایل صوتی اندرو کرامی، در یک سخنرانی تد با شما درباره اختربینی و صحت و سقم آن صحبت می‌کند.

تِد (به انگلیسی: TED، مخفف Technology, Entertainment, Design) یک مجموعه همایش جهانی است که توسط بنیاد Sapling که سازمانی غیرانتفاعی خصوصی است، با شعار «ایده‌ها ارزش گسترش دارند»، برگزار می‌شود.

شنیدن خورشید طلوع می‌کند و دیگر خرافات را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به کتاب‌ها، سخن‌رانی‌ها و موضوعات حوزه مطالعات اجتماعی و علمی

بخشی از خورشید طلوع می‌کند و دیگر خرافات

به نظر شما اختربینی رشته‌ای کاملاً علمی‌ست، تا حدودی علمی‌ست، یا اصلاً علمی نیست؟ این سؤال، در جریان یک نظرسنجی بین شهروندان ایالات متحده مطرح شده بود، و طبق گزارش سال 2014 مؤسسه‌ی «شاخص‌های علمی و مهندسی»، کمی بیش از نیمی از آمریکایی‌ها گفته‌ بودند که اختربینی «اصلاً رشته‌ای علمی نیست». بقیه که تقریباً ۵۰ درصد می‌شدند، مایل بودند به این رشته، اعتباری بدهند؛ نسبتی بیش از آنچه در نظرسنجی‌های سابق به چشم می‌خورد. شاید این نشان بدهد که شکاکیت عقلانی دچار اُفت شده؛ اما یک تفسیرِ جایگزین هم خودنمایی می‌کند: خیلی از شرکت‌کنندگانِ در نظرسنجی، صرفاً اختربینی را با اخترشناسی اشتباه گرفته بودند. این خطا به قدر کافی شایع شده: وقتی روزنامه‌ی دیلی‌مِیل، کمی پیش از درگذشت پاتریک مور (Patrick Moore)، گزارشی از او را روی صفحه‌ی اول خود برد، از او به عنوان یک ”اسطوره‌ی اختربینی“ یاد کرد. فقط می‌شود امیدوار بود این خطا تأثیری بر زوال وضع جسمانی آن مرد بزرگ نگذاشته باشد.

من در جایگاه یک منجم آماتور، زیاد قاطی می‌کنم؛ اگرچه راستش را بخواهید، این سردرگمی آنقدرها برایم دردسرساز نیست. البته اشتباه نشود؛ منظورم این نیست که بشود حتی ذره‌ای هم به این ایده اطمینان کرد که میدان جاذبه‌ی مشتری می‌تواند نیروهای کِشَندی‌ای را درون سرم تحریک کند که زندگی‌ام را زیر و رو بکنند. با وجود آنکه مرز بین علم و شبه‌علم روی کاغذ به قدر کافی واضح است، این مرز همیشه در عمل اینقدرها سرراست نیست. دلیل این موضوع، در بسیاری موارد، این است که هم علم و هم شبه‌علم، بر مجموعه‌‌ای از ایده‌های تکرارشونده مبتنی‌اند.

در اینجا مایلم ایده‌ای را مطرح کنم که از آن به عنوان اصل حماقت همیشگی یاد خواهم کرد. طبق این اصل، در هر دوره و زمانه‌ای، تقریباً هر ایده‌ای که از ذهن انسان ساخته است، به شکلی بروز می‌کند. مسلماً ایده‌های تازه هم از راه می‌رسند: واضح‌ترین‌شان ایده‌های تکنولوژیک است؛ اما ایده‌های دیگری هم هستند. فکر کنم این منصفانه باشد که بگوییم جِین آستین، بتهوون و حتی کارآفرینان هر دوره، چیزهایی سراسر تازه ابداع کرده‌اند. اما بخش اعظمی از ایده‌ها، بازیافتی‌اند و اینجاست که متوجه نمی‌شویم، همچنان‌که همیشه نمی‌شده‌ایم، که ما مرتکب حماقت هم می‌شویم.

طبق تصور عُرف، حوالی قرن هفدهم، بین «علم» قدیم و اصل علم، یک گذار مهم رخ داد. اختربینی جای خودش را به اخترشناسی داد؛ کیمیاگری به شیمی؛ و آموزه‌های «فلاسفه‌ی منبرنشین» هم عاقبت با فرضیه‌هایی جایگزین شد که می‌شد آنها را به محک آزمون سپرد. آزمایشات گالیله روی حرکت، الگویی مثال‌زدنی از روش مدرن علمی‌‌ هستند، حال‌آنکه این ایده‌ی ارسطو مبنی بر اینکه سنگ‌ها به این خاطر می‌افتند که مایلند به مرکز زمین برسند و آتش روبه‌بالا می‌سوزد چون‌که به آسمان تعلق دارد، نمونه‌ای مثالین از رویکرد غیرعلمی است.

هاجر رهگذر