کتاب پامنبری خیرآباد

کتاب الکترونیکی «پامنبری خیرآباد: گزیده نوحه‌های سنتی پامنبری و پرسه‌زنی محرم محله خیرآباد یزد» با گردآوری محمدعلی همتی و انتشار نشر شهر خشت، مجموعه‌ای از نوحه‌ها و مرثیه‌های سنتی محرم در محلهٔ خیرآباد یزد را گرد هم آورده است. این کتاب در ۱۰۷ صفحه و با تصاویر رنگی، به ثبت و حفظ میراث شفاهی و آیینی عزاداری‌های محلی می‌پردازد و نمونه‌هایی از نوحه‌های پامنبری و پرسه‌زنی را به همراه توضیحاتی دربارهٔ سبک اجرا و پیشینهٔ آن‌ها ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب پامنبری خیرآباد

«پامنبری خیرآباد» اثری در قالب ناداستان و مجموعه شعر مذهبی است که به گردآوری و ثبت نوحه‌های سنتی محرم در محلهٔ خیرآباد یزد پرداخته است. این کتاب با تکیه‌بر سنت پامنبری و پرسه‌زنی، آیین‌هایی که در عزاداری‌های محرم نقش مهمی دارند، تلاش کرده است تا نمونه‌هایی از نوحه‌های قدیمی و سبک‌های اجرا را برای نسل‌های آینده حفظ کند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که هر نوحه با ذکر زمینهٔ اجرا و پاسخ سینه‌زنان آمده و در کنار آن، توضیحاتی دربارهٔ پیشینه و خاطرات مرتبط با این آیین‌ها ارائه شده است. گردآورنده با بهره‌گیری از منابع شفاهی، دفاتر قدیمی و همکاری اهالی محل، مجموعه‌ای مستند و ارزشمند را فراهم آورده که نه‌تنها برای علاقه‌مندان به ادبیات آیینی، بلکه برای پژوهشگران فرهنگ عامه و تاریخ شفاهی نیز قابل توجه است. کتاب با افزودن بارکدهایی برای دسترسی به صوت و فیلم نوحه‌ها، پیوندی میان سنت شفاهی و امکانات دیجیتال برقرار کرده است.

چرا باید کتاب پامنبری خیرآباد را بخوانیم؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا با بخشی از میراث معنوی و آیینی مردم یزد، به‌ویژه محلهٔ خیرآباد، آشنا شویم. «پامنبری خیرآباد» نه‌تنها مجموعه‌ای از نوحه‌های سنتی را گردآوری کرده، بلکه سبک اجرا، فضای عزاداری و خاطرات جمعی یک محله را نیز به تصویر کشیده است. مطالعهٔ این اثر به شناخت عمیق‌تر آیین‌های عزاداری محلی، زبان و بیان سوگواری و پیوندهای اجتماعی در بستر محرم کمک می‌کند. همچنین، برای کسانی که دغدغهٔ حفظ فرهنگ شفاهی و آیین‌های بومی را دارند، این کتاب نمونه‌ای از ثبت و مستندسازی موفق به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات آیینی، پژوهشگران فرهنگ عامه، تاریخ شفاهی و کسانی که به آیین‌های عزاداری محرم و نوحه‌خوانی سنتی توجه دارند، مناسب است. همچنین برای اهالی یزد و کسانی که به دنبال ریشه‌های فرهنگی و هویت محلی خود هستند، اثری ارزشمند به‌شمار می‌آید.

بخشی از کتاب پامنبری خیرآباد

«باز صوت قرآن به گوش می‌رسد. صدای منادی در محله می‌پیچد: «انا لله و انا الیه راجعون». باز صدای همخوانی اهالی محل از دور به گوش می‌رسد. «لا اله الا الله! لا اله الا الله!» مرد و زن دنبال تابوتی چوبی از مسجد صاحب‌الزمان راه افتاده‌اند. جمعیت از کوچه رحیمی به سمت دوباره تابوت روی شانه اهالی این‌بار به سمت قبرستان محله می‌رود. زن‌ها هم پشت سر مردهای محله از خیابان شهید جوکار به سوی مزار خیرآباد قبرستان می‌رسند. روی گلزار شهدا تابوت را روی زمین می‌گذارند. روحانی نماز میت را با صوت بلند می‌خواند و مردم در چند صف همراه او تکبیر و دعاها را زمزمه می‌کنند. دقایقی بعد از نماز: آن مرده را داخل قبر می‌گذارند. بعد از خواندن تلقین در گوشش. خرواری خاک روی او می‌ریزند. پارچه‌ای سیاه یا سبز روی قبر می‌کشند. ظرف آبی روی آن پارچه می‌ریزند. مردم یکی یکی جلو می‌آیند. اگر وارثی ببینند تسلیت می‌گویند و فاتحه‌ای با سر انگشت بر خاک مرده می‌خوانند و می‌روند. این پایان زندگی آن میت است و دیگر همه چیز در این دنیا برای او تمام می‌شود. تمام می‌شود و دیگر این زندگی هرگز تکرار نمی‌شود. نماز لیله‌الدفن و ختم و سوم و هفته و چهلم و سال آن مرده هم به پایان می‌رسد و چند سال که بگذرد نام آن مرده تمام می‌شود که می‌شود. دیگر کسی یادی از قبر او هم نمی‌کند. این ماجرا برای همه اهالی محله به نوبت تکرار می‌شود.»