بریده‌هایی از کتاب هوش کلامی

- ممکن است مردی چشم‌هایش ضعیف باشد و خانم به او توهین کند. خانم: برو با این چشم‌هات. آقا: یک عیبی در وجود من هست و تو مدام باید به‌خاطر ایرادی که دست خودم نبوده و خودم هیچ نقشی درش نداشتم منو سرزنش کنی، انسانیت اینه؟

پذیرش انتقاد در همه افراد یکسان نیست، همه افراد اشتباهات خود را نمی‌پذیرند، همه افراد نظر مخالف خود را محترم نمی‌دانند، همه افراد به دیگران کمک نمی‌کنند، همه افراد به حقوق دیگران احترام نمی‌گذارند، همه افراد نگرششان شبیه ما نیست و... پس طبیعتا تعامل با بعضی افراد بسیار مشکل است.

در کتاب طرح واره‌های شخصیتی نوشته فرزاد میراحمدی آمده است که ما خودمان اجازه می‌دهیم که دیگران چگونه با ما برخورد کنند. اگر دیگران به ما برچسب منفی زدند و ما نتوانستیم پاسخ مناسبی به آنها بدهیم، بعد از مدتی اطرافیان ما آن برچسب را پررنگ می‌کنند و کم کم خودمان هم آن را باور می‌کنیم.

اگر شما مدیر شرکتی باشید و بنا به دلایلی می‌خواهید حقوق کارمندان خود را تاخیر واریز کنید، بیان جمله به صورت فاعلی بر ذهن مخاطب تاثیر منفی می‌گذارد و باعث جبهه‌گیری او می‌شود. اما اگر فاعل که شرکت شما هست را حذف کنید، بار منفی جمله کمتر می‌شود: - حالت اول: شرکت حقوق شما را با تاخیر واریز می‌کند یا من حقوق شما را با تاخیر واریز می‌کنم. - حالت دوم: با عرض پوزش، حقوق شما با تاخیر واریز خواهد شد.

فصل هفتم: چگونه با افراد دارای رفتار مشکل برخورد کنیم تنها چهار روش و فقط چهار روش هست که ما با جهان اطرافمان ارتباط برقرار می کنیم؛ ما بر اساس این چهار روش ارزیابی می‌شویم: چه می‌کنیم، چگونه نگاه می‌کنیم، چه می‌گوییم و چگونه می‌گوییم. دیل کارنگی

در این تکنیک با طرح سوال یا جمله‌ای، ذهن مخاطب را به چالش بکشید. - خواهر شما از همسرش جدا شده است. دوست شما می‌گوید: خانواده دامادتون میگن خواهرت ناسازگاری می‌کرد که طلاق بگیره. شما: کدوم زنی ازدواج می‌کنه که طلاق بگیره؟ زنی که خوشبخت باشه دلش میخواد از پله‌های دادگاه بالا و پایین بره؟

تو با دیو مردم، خِرَد پیشه کن درشتی و تندی نیاید به کار به نرمی و آهستگی ران سخُن به نرمی برآید ز سوراخ، مار

تکنیک حذف فاعل برای انتقاد به شما کمک می‌کند در چنین موقعیت‌هایی بتوانید انتقاد سالم و سازنده داشته باشید. فرض کنید شما استاد دانشگاه هستید و دانشجوی شما پایان نامه‌اش را برای بررسی نزد شما آورده است: شما می‌خواهید به دانشجویتان بگویید پایان نامه‌اش اشکال دارد. حالت اول: از نظر من افتضاح بود. یا به نظر من خیلی ایراد داره. یا به نظر من قابل دفاع نیست. حالت دوم: قسمت مقدمه خیلی خوب نوشته شده بود، اما قسمت مواد و روشها هنوز زیاد کار داره، یک سری از قسمت‌هاش باید اصلاح بشه.

به جای گفتن جملات کلی که جبهه‌گیری فرد را به همراه دارد، روی مشکل حال حاضر تمرکز کرده و با ذکر دلیل و با تاکید بر رفتار حال حاضر با فرد صحبت کنید. مثلاً: - وقتی عصبانی میشی بداخلاق میشی، من دلم میخواد همیشه خوش اخلاق باشی. - اخیرا زیاد به من توجه نمیکنی، دلم برای توجهات تنگ شده دلم میخواد مثل قبل به من توجه کنی.

که حلوا چو یک بار خوردند، بس سعدی

وقتی زنی شروع به غر زدن می‌کند برای خودش دلیل قانع‌کننده‌ای دارد. او احساس می‌کند مورد قدرنشناسی واقع شده است، یا مورد بی‌توجهی قرار گرفته است و یا می‌خواهد مرد توجه و محبت بیشتری به او داشته باشد اما مردان این موضوع را به خوبی درک نمی‌کنند. مردها غر زدن زن را نوعی قدرنشناسی زن نسبت به خود می‌دانند. آن‌ها احساس می‌کنند بعنوان یک مرد نتوانسته‌اند رضایت و تحسین زن را جلب کنند. مردان باید بدانند که اگر زنی غر می‌زند یا زیاد شکایت می‌کند، از چیزی رنج می‌برد، یا از بی‌توجهی مرد، یا احساس می‌کند مرد او را درک نمی‌کند یا این که خود آن زن دارای طرحواره‌هایی مانند رهاشدگی، بدبینی و بی‌اعتمادی و... است

تکنیک‌های هوش کلامی در برابر دفاع الف- عذرخواهی: اگر جایی اشتباهی کردید، عذرخواهی کنید. ب- گفتن دلیل واضح: دلیل انجام کار خود را واضح بگویید، تا طرف مقابل فکر نکند شما قصد بی‌ارزش دانستن او را داشتید. ج- تقابل: در این روش آن چه را نمی‌خواستیم یا منظورمان نبود، در مقابل آن چه می‌خواهیم یا منظورمان هست قرار می‌دهیم. به نمونه‌های زیر توجه کنید: من منظورم این نبود که تو آدم بدی هستی، من منظورم این بود که این حرف را نباید می‌گفتی!

میزان تسلط شما به کلمات و توانایی استفاده درست از آن‌ها بر اساس مفهوم، موقعیت، جمله‌بندی و …باعث افزایش هوش کلامی شما خواهد شد.

زبان در دهان، ای خردمند چیست؟ چو در بسته باشد چه داند کسی کلید درِ گنجِ صاحب هنر که جوهرفروش است یا پیله‌ور سعدی

سخن گرچه دلبند و شیرین بُوَد چو یک بار گفتی، مگو باز پس سزاوار تصدیق و تحسین بُوَد که حلوا چو یک بار خوردند، بس سعدی

فردی که از مهارت‌های کلامی خوبی برخوردار باشد، این قابلیت را دارد که در موقعیت‌های مختلف و در برخورد با اشخاص متفاوت، بتواند متناسب با همان شرایط صحبت کند. این فرد به خوبی آگاه است که در هر شرایطی باید از چه جملات و واژگانی استفاده کند به دلیل همین موقعیت‌شناسی زمانی که کلامی از دهانش خارج می‌شود بالاترین تأثیر را دارد و به خوبی در ذهن طرف مقابل نفوذ می‌کند.

در حالت دوم ذهن مخاطب از مخالفت شما منحرف شده و روی پیشنهادات شما تمرکز می‌کند. اما در حالت اول به طور ناخودآگاه مخاطب در مقابل شما جبهه‌گیری می‌کند.

برای تاثیرگذاری بیشتر جملات عاطفی بهتر است مخاطب اول جمله بیاید (فاعل اول جمله نباشد). - حالت اول: من دوستت دارم یا دوستت دارم. - حالت دوم: تو دوست داشتنی هستی. - حالت اول: سوپرایز شدم. - حالت دوم: تو منو سوپرایز می‌کنی یا ممنون که منو سوپرایز می‌کنی.

در این جملات گوینده چالشی را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند و مخاطب با خودش فکر می‌کند "راست میگه". این تکنیک به شما کمک می‌کند بجا سکوت و یا ناراحت شدن در برابر جملات ناخوشایند، بتوانید پاسخ درستی به طرف مقابل بدهید.

پادشاهی خواب دید که همه دندان‌های او افتاده است. خوابگذار را فراخواند و تعبیر خواب را جویا شد. خوابگذار گفت: پادشاه به سلامت باد، تعبیرش این است که مرگ تمام خویشاوندانت را به چشم خواهی دید. پادشاه ناراحت و دستور داد او را صد ضربه شلاق بزنند. سپس پادشاه دستور داد خوابگذار دیگری را نزد او بیاورند. خوابگذار دوم گفت: تعبیر خوابی که پاشاه دیده‌اند این است که عمر پادشاه درازتر از عمر همه نزدیکان خواهد بود. پادشاه گفت: تعبیر همان است اما این بیان با آن بیان خیلی فرق می‌کند و دستور داد صد سکه به او بدهند. اکنون متوجه شده‌اید که کلام چه تاثیر عظیمی بر طرف مقابل دارد. در داستان فوق هر دو تعبیرکننده یک معنا را می‌گفتند ولی بیان متفاوتی داشتند و این باعث شد که پادشاه بر یکی خشم بگیرد و نسبت به دیگری لطف کند.

در موقعیت زیر شما می‌خواهید قدرت خود را به رقیب نشان دهید، اگر مستقیما بگویید من تو را شکست می‌دهم، با واکنش خنده‌دار یا تحقیرکننده او روبرو می‌شوید، ولی اگر او را شکست خورده بدانید تاثیر جمله‌تان خیلی بیشتر است. - حالت اول: ما شکستتون میدیم. - حالت دوم: شما شکست خورده هستید. گاهی می‌خواهید اوج ناراحتی خود را به کسی نشان دهید: - حالت اول: من فکر می‌کنم تو هیچی نمیشی. - حالت دوم: تو هیچی نمیشی. برای انتقال حس قدرت یا القای نکات منفی به فرد، حذف فاعل تاثیر بیشتری دارد.

در کتاب طرح واره‌های شخصیتی نوشته فرزاد میراحمدی آمده است که ما خودمان اجازه می‌دهیم که دیگران چگونه با ما برخورد کنند. اگر دیگران به ما برچسب منفی زدند و ما نتوانستیم پاسخ مناسبی به آنها بدهیم، بعد از مدتی اطرافیان ما آن برچسب را پررنگ می‌کنند و کم کم خودمان هم آن را باور می‌کنیم.

شما (حالت اول): سرم خیلی درد می‌کرد، اما چیز خاصی نبود، استامینوفن خوردم غذاها را درست کردم. - شما (حالت دوم): غذاها را درست کردم، اما به زور سر پا بودم خیلی سرم درد می‌کرد. در این حالت اول شما سردرد خود را بی‌اهمیت و ناچیز جلوه می‌دهید. اما در حالت دوم شما اینکه با سردرد غذا درست کرده‌اید را پررنگ و مهم جلوه می‌دهید.

آوردن احساس شما اول جمله حس ارزشمندی به مخاطب می‌دهد. افراد با احساسات خود ارتباط برقرار می‌کنند، شما اگر می‌خواهید خوشحالی خود را به طرف نشان دهید بهتر است احساس خود را در اول جمله بیاورید و اگر هم می‌خواهید ناراحتی خود را نشان دهید نیز همین کار را انجام دهید. برای ابراز خوشحالی: - چقدر خوشحالم می‌بینمت. - چقدر خوشحال شدم تماس گرفتین. - خیلی خوبه که شما اینقدر با هم همکاری می‌کنین. - خوشحالم این همه همدلی و همکاری را بین شما می‌بینم.

ذهن انسان افعال منفی را پردازش نمی‌کند. اگر شما جمله‌ای منفی بکار ببرید، ذهن به هسته اصلی جمله توجه کرده و فعل منفی را پردازش نمی‌کند. به جملات زیر توجه کنید. می‌خواهید به مخاطب بگویید به رنگ قرمز فکر نکند و به‌جای آن به رنگ آبی فکر کند: - حالت اول: به رنگ قرمز فکر نکنید (رنگ قرمز در ذهن مخاطب پر رنگ می‌شود، و با تکرار بیشتر این جمله مخاطب بیشتر به رنگ قرمز فکر می‌کند). - حالت دوم: تو ذهنت به رنگ آبی فکر کن، واقعا رنگ قشنگ و آرامبخشیه. می خواهید به فرد بگویید تو انسان شاد و سرزنده‌ای هستی: - حالت اول: شما انسان خسته و کسلی نیستید. - حالت دوم: شما انسان شاداب و پر انرژی هستید.

هنگام کلی‌گویی شما بر مشکل تمرکز کرده، به طور مکرر مشکل را بازگو کرده و به دنبال یافتن راه حل نیستید. بجای نگاه کلی، نگاه جزیی داشته باشید و به دنبال یافتن راه حل باشید. چه در روابط خانوادگی و عاطفی و چه در رابط کاری از کلی‌گویی خودداری کنید.

به جای استفاده از کلمات مبالغه سعی کنید روی جزئیات مشکل و زمان حال تمرکز کنید.

الگوی گفتگوی بالغ- بالغ در این حالت بخش اندیشمند، متفکر و منطقی افراد در حال گفتگو با یکدیگر است و معمولا گفتگوی مثبت و سازنده‌ای است. به مثالهای زیر توجه کنید: - آقا: من با این رسم تو عروسی مخالفم، رسم غلطیه. خانم: منم مخالفم، حالا یه نفر یه رسمی گذاشته وقتی غلطه ما میتونیم انجامش ندیم. - نفر اول: این درست نیست توبه محض اینکه کسی باهات مخالفت می‌کنه عصبانی بشی و داد برنی. نفر دوم: آره من باید بیشتر رو کنترل خشمم کار کنم، باید بتونم عصبانیتم را کنترل کنم. - خانم: من دوست دارم محبت کلامیت به من بیشتر باشه. آقا: حق با تو هست، من بروز احساساتم ضعیفه باید سعی کنم بهترش کنم. - خانم: من اعتماد به نفسم کمه، باید روش کار کنم. آقا: منم کمکت می‌کنم بذار ببینم کارگاه خوبی پیدا می‌کنم که شرکت کنی.

وقتی بخش بالغ افراد با هم در حال گفتگو باشد، گفتگو مفید و سازنده است.

الگوی گفتگوی بالغ-کودک زمانی که فرد با بالغ صحبت می‌کند، بهترین حالت این است که طرف مقابل هم با بالغ پاسخ دهد. اگر یک نفر با بالغ و نفر بعد با کودک منفی رفتار کند گفتگو دچار چالش خواهد شد. - نفر اول: تو گزارشی که آماده کرده‌اید چند تا غلط نگارشی وجود داره و جدول شماره ۲ تکمیل نشده. نفر دوم: بغض، سکوت، گریه و... - آقا: تو خیلی زود ناراحت میشی و سریع قهر میکنی، بهتره بریم پیش یه مشاور تا زودرنجیت بهتر بشه. خانم: عصبانیت، داد زدن، من خیلی هم خوبم، من هیچ مشکلی ندارم. - نفر اول: آقا این کوچه یکطرفه است شما خلاف اومدین. نفر دوم: دادزدن، عصبانیت، دلم میخواد، مگه کوچه مال توئه، از هر جا دلم بخواد میرم و...