بریده‌هایی از کتاب سیره آفتاب

حضرت امام معتقد بودند پوشش زن نباید مفسده‌انگیز باشد و نباید برجستگیهای بدن را نمایان کند. رنگ لباس هم باید سنگین باشد. به این معنی که مثلاً قرمز تند ممکن است مفسده‌ای داشته باشد. معتقد بودند لحن و نگاه باید پاک باشد. در محیط کار خنده‌های بلند و صحبت‌های بی‌جا را اصلاً مناسب نمی‌دانستند و در کل، توصیه‌شان بر حفظ عفاف و حجاب بود. در کل، چادر را بهتر می‌دانستند و معتقد بودند که برازنده‌تر است و آن را سمبل انقلاب اسلامی می‌دانستند. در برخورد با پدیده بد حجابی، امام شدیداً از کسی که خلاف شرع انجام می‌داد، ناراحت می‌شدند و خیلی برانگیخته می‌شدند. اگر سر سفره دست ما بیش از حد مجاز از آستین بیرون می‌آمد، تذکر می‌دادند.

یکتا موعظه خدا را با دل و جان بشنو، با تمام توان بپذیر و در آن خط، سیر نما: «قُلْ انَّما اَعِظُکم بِواحِدةٍ اَنْ تَقُومُوا لِلّه مَثْنی وَ فُرادی». میزان در اول سیر، قیام‌لله است هم در کارهای شخصی و انفرادی و هم در فعالیت‌های اجتماعی. سعی کن در این قدم اول موفق شوی که در روزگار جوانی آسانتر و موفقیت‌آمیزتر است. مگذار مثل پدرت پیر شوی که یا درجا زنی و یا به عقب برگردی، و این محتاج به مراقبه و محاسبه است. اگر با انگیزه الهی مُلک جّن و انس کسی را باشد، بلکه اگر بدست آورد، عارف بالله و زاهد در دنیا است و اگر انگیزه، نفسانی و شیطانی باشد هر چه بدست آورد، اگر چه یک تسبیح باشد، به همان اندازه از خداوند تعالی دور است و فاصله گرفته (است

اولین قدم انحراف پسرم! هیچگاه دنبال تحصیل دنیا، اگر چه حلال او باشد، مباش که حب دنیا، گرچه حلالش باشد، رأس همه خطایا است؛ چه خود حجاب بزرگ است و انسان را ناچار به دنیای حرام می‌کشد. تو جوانی و با قدرت جوانی که حق داده است می‌توانی اولین قدم انحراف را قطع کنی و نگذاری به قدم‌های دیگر کشیده شوی که هر قدمی، قدم‌هایی در پی دارد و هر گناهی ـ گرچه کوچک ـ به گناهان بزرگ و بزرگتر انسان را می‌کشد، به طوری که گناهان بسیار بزرگ در نظر انسان ناچیز آید؛ بلکه گاهی اشخاص به ارتکاب بعض کبائر به یکدیگر فخر می‌کنند و گاهی به واسطه شدّت ظلمات و حجاب‌های دنیوی، مُنکر به نظر معروف؛ و معروف، منکر می‌گردد.

ارتباط با قرآن هر چند فقط با قرائت آن باشد فرزندم! با قرآن این بزرگ کتاب معرفت آشنا شو، اگر چه با قرائت آن. و راهی از آن به سوی محبوب باز کن و تصور نکن که قرائت بدون معرفت اثری ندارد که این وسوسه شیطان است. آخر، این کتاب از طرف محبوب است برای تو و برای همه کس، و نامه محبوب، محبوب است اگر چه عاشق و محبّ، مفاد آنرا نداند و با این انگیزه، حبّ محبوب که کمال مطلوب است به سراغت آید و شاید دستت گیرد. ما اگر در تمام لحظات عمر به شکرانه این‌که قرآن کتاب ما است به سجده رویم از عهده برنیامده‌ایم.

لزوم دخالت در امور سیاسی و اجتماعی و توای فرزندم! از جوانی خود استفاده کن و با یاد او ـ جلّ و علا ـ و محبت به او و رجوع به فطرت اللّه بزیست و عمر را بگذران و این یاد محبوب هیچ منافات با فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی در خدمت به دین او و بندگان او ندارد. بلکه تو را در راه او اعانت می‌کند؛ ولی بدان که خدعه‌های نفس اماره و شیطان داخلی و خارجی زیاد است و چه بسا انسان را با اسم خدا و اسم خدمت به خلق خدا از خدا باز می‌دارد و به سوی خود و آمال خود سوق می‌دهد. مراقبت و محاسبه نفس در تشخیص راه و خود خواهی و خدا خواهی از جمله منازل سالکان است. خداوند ما و شما را در آن توفیق دهد.

به من گفتند: پیرمردی از شاگردان آقا ضیا در گیلان است که نسبت به امام روی خوش ندارد. این پیرمرد در آن زمان نود و هفت سال عمر داشت و از اصولیان معروف و شاگردان خوب آقاضیا هم بود. من بار سفر بستم وبرای زیارت آن پیرمرد، به شهر محل اقامتش رفتم. وقتی نزد او رفتم، از هر دری سخن گفتم و حرف را به آنجا کشاندم که گویی نسبت به حضرت امام حالتی انتقادی دارم. به این صورت می‌خواستم در انتقاد را باز کنم و افکار او را بفهمم و بدانم که آیا نسبت به امام با دیدی منتقدانه برخورد می‌کند یا خیر و به همین دلیل، نمی‌خواستم تصور کند که از امام حمایت می‌کنم. پیرمرد نود و هفت ـ نود و هشت ساله در جواب من فقط یک جمله گفت: من الان آفتاب عمرم لب بام است. نه کشتنی‌ام ونه زندان شدنی. به تو می‌گویم بعد از پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و علی علیه‌السلاماعتباری که آقای خمینی به اسلام و مسلمانان و قرآن و تشیع داده است، هیچ عالمی از علمای اسلام بعد از غیبت صغرا تا به حال نداده است.

بهترین موعظه یادم هست که روزی در نجف نامه‌ای خدمت امام نوشتم به این مضمون: خواهش می‌کنم مرا نصیحت کنید. ولو این که یک نصیحت عام و کلی باشد. ایشان در جواب فرمودند: بهترین موعظه آن است که خدا در قرآن فرموده است: «قُلْ إِنَّما أَعِظُکمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلّهِ»

دست خدا این انقلاب عظیم را حفظ می‌کند در جلسه‌ای خصوصی، پس از رد و بدل شدن صحبت‌های مختلف، امام به این جانب فرمودند: من معتقدم که این انقلاب را، از ابتدا تاکنون، دست قدرت الهی ـ که فوق تمام ایدی است ـ بدینجا آورده است، و همان یداللّه این انقلاب عظیم را حفظ می‌فرماید.

جلسه انس تشکیل می‌دادیم امام از مجالس انس با دوستان غفلت نمی‌کردند و جلسه انس را مایه نوعی کمک و ورزیدگی ذهن و آمادگی آن می‌دانستند. یک روز خود ایشان می‌فرمودند: در دوران جوانی، پنجشنبه و جمعه‌ای بر ما نگذشت مگر این‌که با دوستان جلسه انسی تشکیل می‌دادیم و به خارج از قم و بیشتر به سوی جمکران می‌رفتیم. در فصل برف و باران در حجره خود به برنامه انسی اشتغال می‌ورزیدیم و هنگامی که صدای مؤذن به گوش می‌رسید همگی به نماز می‌ایستادیم.

توصیه‌ای در حلّ مسایل خانوادگی یکی از دختران امام نقل می‌کردند: در ابتدای ازدواج، خدمت حاج‌آقا رسیدیم که توصیه‌ای بفرمایند. ایشان به بنده فرمودند: اگر شوهرتان ناراحتی داشت، به هر دلیلی به شما چیزی گفت، بدسلوکی کرد؛ شما همان وقت هیچ نگویید، گرچه حق با شما باشد. بگذارید آن حالت عصبانیت که فروکش کرد، حرف خود را بزنید. عین همین توصیه را به شوهرم نیز کردند. بنده وقتی این حرف را شنیدم، در ابتدا خیلی به آن اهمیت ندادم. بعدها که فکر کردم، دیدم انصافاً ریشه بسیاری از اختلافات خانوادگی، به همین جا برمی‌گردد. لذا از آن به بعد، هر وقت کسی از من، توصیه‌ای درباره مسایل خانوادگی خواسته است، همین سفارش حضرت امام را گفته‌ام.

پسرم! هیچگاه دنبال تحصیل دنیا، اگر چه حلال او باشد، مباش که حب دنیا، گرچه حلالش باشد، رأس همه خطایا است؛ چه خود حجاب بزرگ است و انسان را ناچار به دنیای حرام می‌کشد.

پسرم! آنچه مورد نکوهش و سرمایه و اساس شقاوت‌ها و بدبختی‌ها و هلاکت‌ها و رأس تمام خطاها و خطیئه‌ها است حبّ دنیا است که از حبّ نفس نشأت می‌گیرد.

آنچه مایه نجات انسان‌ها و آرامش قلوب است وارستگی و گسستگی از دنیا و تعلّقات آن است که با ذکر و یاد دائمی خدای تعالی حاصل شود.

پس ای فرزند عزیزم! که خداوند تو را با ذکر خود مطمئن القلب فرماید، نصیحت و وصیت پدر سرگشته و حیرت زده ات را بشنو و به این در و آن در برای رسیدن به مقام و شهرت آنچه مورد شهوات نفسانیه است مزن، که به هر چه برسی از نرسیدن به مافوق او متأثّر می‌شوی و حسرت بالاتر را می‌بری و ناراحتی روحیت افزون می‌شود.