بریده‌هایی از کتاب ولاءها و ولایت‌ها

مؤمنان نزدیک به یکدیگرند و به موجب اینکه با یکدیگر نزدیکند، حامی و دوست و ناصر یکدیگرند و به سرنوشت هم علاقه‌مندند و در حقیقت به سرنوشت خود که یک واحد را تشکیل می‌دهند علاقه می‌ورزند و لذا امر به معروف می‌کنند و یکدیگر را از منکر و زشتیها باز می‌دارند. این دو عمل (امر به معروف و نهی از منکر) ناشی از وداد ایمانی است و لذا این دو جمله (یأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ) بلافاصله به دنبال بیان ولاء ایمانی مسلمانان واقع شده است.

رشته محبت است که مردم را به اهل‌البیت پیوند واقعی می‌دهد تا از وجودشان، از آثارشان، از سخنانشان، از تعلیماتشان، از سیرت و روششان استفاده کنند.

معجزه بدان جهت صورت می‌گیرد که به صاحب آن از طرف خداوند نوعی قدرت و اراده داده شده که می‌تواند به اذن و امر پروردگار در کائنات تصرف کند، عصایی را اژدها نماید، کوری را بینا سازد و حتی مرده‌ای را زنده کند، از نهان آگاه سازد. این قدرت و آگاهی برای او تنها از طریق پیمودن صراط قرب و نزدیک شدن به کانون هستی پیدا می‌شود و «ولایت تصرف» جز این چیزی نیست.

در اصول کافی (باب «إنّ الائمّة نوراللّه») از ابوخالد کابلی روایت می‌کند که گفت از امام باقر علیه‌السلام از این آیه سؤال کردم: فَامِنوا بِاللّه‌ِ وَ رَسولِهِ وَ النّورِ الَّذی اَنْزَلْنا. به خدا و فرستاده‌اش و نوری که فرود آورده‌ایم ایمان آورید. امام ضمن توضیح معنای این آیه فرمود: وَاللّه‌ِ یا اَبا خالِدٍ لَنورُ الاِْمامِ فی قُلوبِ الْمُؤْمِنینَ اَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضیئَةِ بِالنَّهارِ. به خدا سوگند ای ابا خالد! که نور امام در دل مردم با ایمان که تحت نفوذ و سیطره معنوی او هستند، از نور خورشید در روز روشن‌تر است.

زمخشری و فخر رازی که در بحث خلافت به جنگ شیعه می‌آیند، خود راوی روایتی هستند در موضوع ولاء محبت. فخر رازی از زمخشری نقل می‌کند که پیغمبر فرمود: مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ ماتَ شَهیدا، اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ ماتَ مَغْفورا لَهُ، اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ ماتَ تائِبا، اَلا وَ مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ ماتَ مُؤْمِنا مُسْتَکمِلَ الاْیمانِ... هرکس که بر دوستی آل محمّد مرد، شهید مرده است؛ هرکس که بر دوستی آل محمّد مرد، آمرزیده مرده است؛ هرکس که بر دوستی آل محمّد مرد، توبه‌کار مرده است؛ هرکس که بر دوستی آل محمّد مرد، مؤمن و کامل ایمان مرده است...

فَامِنوا بِاللّه‌ِ وَ رَسولِهِ وَ النّورِ الَّذی اَنْزَلْنا. به خدا و فرستاده‌اش و نوری که فرود آورده‌ایم ایمان آورید. امام ضمن توضیح معنای این آیه فرمود: وَاللّه‌ِ یا اَبا خالِدٍ لَنورُ الاِْمامِ فی قُلوبِ الْمُؤْمِنینَ اَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضیئَةِ بِالنَّهارِ. به خدا سوگند ای ابا خالد! که نور امام در دل مردم با ایمان که تحت نفوذ و سیطره معنوی او هستند، از نور خورشید در روز روشن‌تر است.

امامت و پیشوایی و مقتدایی دینی، به طوری که آنچه پیشوا می‌گوید و هرطور عمل می‌کند سند و حجّت الهی تلقی شود نوعی ولایت است، زیرا نوعی حق تسلط و تدبیر و تصرف در شئون مردم است.

اسلام دین بشردوستی است. اسلام حتی مشرک را دوست دارد اما نه از آن نظر که مشرک است، بلکه از این نظر که مخلوقی از مخلوقات خداست، و البته از آن جهت که در راه هلاکت و ضلالت افتاده است و راه نجات و سعادت را گم کرده است، ناراحت است، و اگر او را دوست نمی‌داشت در مقابل شرک و بدبختی‌اش بی‌تفاوت می‌بود.

امر به معروف در اثر همان احساس اثباتی است و نهی از منکر در اثر احساس نفیی، و تا دوستی و محبت نباشد این احساسها در نهاد انسانی جوشش نمی‌کند.

دشمنان اسلام در هر زمان سعی دارند ولاء منفی را تبدیل به اثباتی و ولاء اثباتی را تبدیل به منفی نمایند؛ یعنی همه سعی‌شان این است که روابط مسلمین با غیرمسلمین روابط صمیمانه، و روابط خود مسلمانان به بهانه‌های مختلف ـ از آن جمله اختلافات فرقه‌ای ـ روابط خصمانه باشد. در عصر خود ما به وسیله اجانب در این راه فعالیتهای فراوان صورت می‌گیرد، بودجه‌های کلان مصرف می‌گردد و متأسفانه در میان مسلمانان عناصری به وجود آورده‌اند که کاری جز این ندارند که ولاء نفیی اسلامی را تبدیل به اثباتی و ولاء اثباتی اسلامی را تبدیل به نفیی نمایند. این بزرگترین ضربتی است که این نابکاران بر پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله وارد می‌سازند.

پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در حدیث معروف و مشهور فرمود: مَثَلُ الْمُؤْمِنینَ فی تَوادُدِهِمْ وَ تَراحُمِهِمْ کمَثَلِ الْجَسَدِ اِذَا اشْتَکی بَعْضٌ تَداعی لَهُ سائِرُ اَعْضاءِ جَسَدِهِ بِالْحُمّی وَ السَّهَرِ. داستان اهل ایمان در پیوند مهربانی و در عواطف متبادل میان خودشان، داستان پیکر زنده است که چو عضوی به درد آید، سایر اعضا با تب و بی‌خوابی با او همراهی می‌کنند.

اگر انسان نسبت به افرادی بی‌علاقه باشد، در مقابل اعمال و رفتار آنها بی‌تفاوت است، اما آنجا که علاقه‌مند است، محبتها و مودّتها او را آرام نمی‌گذارند و لذا در آیه شریفه با کیفیت خاصی، ا مر به معروف و نهی از منکر را به مسئله ولاء ارتباط داده است