بریده‌هایی از کتاب سالمندی موفق

شاید ذهن سالخورده کندتر از ذهن جوان اطلاعات را پردازش کند اما می‌تواند به طور شهودی، یک عمر اطلاعات را روی هم بگذارد و بر اساس ده‌ها سال درس گرفتن از اشتباهات، تصمیمات زیرکانه‌تری بگیرد. یکی از مزایای بزرگ پیری این است که افراد مسن، از مصیبت‌ها هراس کمتری به دل راه می‌دهند؛ زیرا در گذشته با موارد متعددی مواجه شده و از پسشان برآمده‌اند. می‌دانند که می‌توانند روی تاب و تحمل خودشان حساب کنند.

نوع مراقبت و توجهی که مادر به نوزاد خود دارد، دی‌ان‌ای را در بعضی ژن‌های دخیل در پاسخ‌های استرس روانی، از نظر شیمیایی تغییر می‌دهد. نوزادان موش که در شش روز اول زندگی خود بیشتر لیسیده می‌شوند، موش‌های بالغی می‌شوند که نترس‌تر و کمتر مبتلا به استرس هستند. به ویژه، بچه موش‌هایی که بیشتر لیسیده و تیمار شده‌اند، هنگام مواجهه با وضعیت چالش‌برانگیز یا استرس‌زا کمتر از موش‌هایی که تیمار کمتری دریافت کرده‌اند، هورمون‌های استرس تولید می‌کنند. نکته جالب اینجاست که این اثرات تا بزرگسالی باقی می‌مانند. مینی در ادامه، اثرات مشابهی را در انسان‌ها و مجموعه پیامدهای عکس این قضیه را برای بچه‌هایی که در نوزادی توجه و محبت ندیده یا مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند، ثابت کرده است.

اینکه یاد بگیریم چطور از برخی محیط‌ها، عادت‌ها و محرک‌های خاص که روی شخصیت‌مان تأثیر منفی می‌گذارند دوری کنیم، بخش مهمی از خوب پیرشدن است. درک اینکه حتی با بالا رفتن سن، می‌توان شخصیت را تربیت کرد بسیار ضروری است

می‌توانیم شخصیت و پاسخ‌های خود به محیط پیرامونمان را تغییر دهیم و در عین حال پیوسته خودمان را با امور تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی زندگی وفق دهیم. این مفهوم سبک زندگی، پنج بخش دارد: کنجکاوی، پذیرندگی، هم‌پیوندی، وظیفه‌شناسی و رفتارهای سالم - که من اسمش را می‌گذارم اصل کُوچ (COACH).

یکی از مزایای بزرگ پیری این است که افراد مسن، از مصیبت‌ها هراس کمتری به دل راه می‌دهند؛ زیرا در گذشته با موارد متعددی مواجه شده و از پسشان برآمده‌اند. می‌دانند که می‌توانند روی تاب و تحمل خودشان حساب کنند.

وقتی با تمام وجود مشغول زندگی کردن و لذت بردن از هیجان آن هستیم، سطح هورمون‌های شادی مانند سروتونین و دوپامین بالا می‌رود و تولید سلول‌های NK (کشنده طبیعی) و سلول‌های تی (لنفوسیت‌ها) نیز افزایش می‌یابد و سیستم ایمنی بدن و سازوکارهای ترمیمی سلولی ما را تقویت می‌کند.

با اینکه سالمندان، غیرقابل‌تغییر و محافظه‌کارتر می‌شوند؛ در عین حال بیشتر می‌توانند پذیرای تفاوت‌های فردی و قدردان تلاش‌های دیگران باشند. سالمندان می‌توانند برای دنیایی که با ناشکیبایی، نابردباری و فقدان همدلی از هم گسیخته است، شفقتی را که بسیار مورد نیاز است ایجاد کنند.

آغوش و نوازش، به خصوص در سال اول زندگی که دوران آسیب‌پذیری است خیلی کارها می‌کند. انتخاب‌های ما به عنوان والدین (پدربزرگ و مادربزرگ و آموزگار)، درباره اینکه فرزندانمان را در سال‌های اول زندگی‌شان چگونه پرورش دهیم بسیار بیشتر از آنچه شاید قبلاً تشخیص داده بودیم، روی سال‌های بعدی زندگی‌شان تأثیر خواهد داشت.

مایکل مینی در دانشگاه مک‌گیل، نشان داد که نوع مراقبت و توجهی که مادر به نوزاد خود دارد، دی‌ان‌ای را در بعضی ژن‌های دخیل در پاسخ‌های استرس روانی، از نظر شیمیایی تغییر می‌دهد. نوزادان موش که در شش روز اول زندگی خود بیشتر لیسیده می‌شوند، موش‌های بالغی می‌شوند که نترس‌تر و کمتر مبتلا به استرس هستند. به ویژه، بچه موش‌هایی که بیشتر لیسیده و تیمار شده‌اند، هنگام مواجهه با وضعیت چالش‌برانگیز یا استرس‌زا کمتر از موش‌هایی که تیمار کمتری دریافت کرده‌اند، هورمون‌های استرس تولید می‌کنند. نکته جالب اینجاست که این اثرات تا بزرگسالی باقی می‌مانند.

در چند سال گذشته نیز علوم رشدی ثابت کرده‌اند که افراد، حتی سالمندان، می‌توانند به‌طور چشمگیری تغییر کنند؛ یعنی محکوم به زندگی‌ای نیستیم که زمینه آن را ژنتیک، محیط‌زیست و فرصت‌ها برای ما چیده‌اند. روانشناس مشهور، ویلیام جیمز، می‌گفت که شخصیت تا اوایل بزرگسالی، دیگر «قالب گرفته شده است»، اما خوشبختانه اشتباه می‌کرد.

کودکی دورهٔ حساسی است که در آن دوره، الگوهای رفتاری پایه‌ریزی می‌شود و اثرات زیستی آن تا بزرگسالی پابرجاست. اگر دوست دارید زندگی سالم و طولانی‌ای داشته باشید، داشتن تربیت درست کمکتان می‌کند. ویژگی‌های شخصیتی در دوران کودکی می‌توانند میزان چربی خون، گلوکز خون و اندازه دور کمر چهل سال بعد شخص را پیش‌بینی کنند. این سه نشانگر، به نوبه خود نشانه بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت‌اند. همین ویژگی‌های کودکی حتی طول عمر شخص را نیز پیش‌بینی می‌کنند.

والدینی که در فقر زندگی می‌کنند، به بیماری روانی دچارند یا در معرض استرس‌های زیادی هستند خیلی بیشتر احتمال دارد که خسته و کوفته، بی‌اعصاب و مضطرب باشند. او می‌گوید: «این حالت‌ها تعامل میان والدین و فرزندانشان را آشکارا به خطر می‌اندازد». و این متعاقباً شیمی مغز بچه‌ها و تاب و تحمل آنها را در مواجهه با مشکلات و موانع، حتی موانع آینده، به خطر می‌اندازد.

مقابله با آلزایمر مستلزم پنج مؤلفه اصلی است؛ برنامه غذایی غنی از سبزیجات و چربی‌های خوب، اکسیژن‌رسانی به خون از طریق ورزش‌های بدنی سبک، تمرینات آموزش مغز، خواب کافی و رژیمی از مکمل‌ها که بر اساس آزمایش خون و آزمایش‌های ژنتیکی به طور جداگانه و متناسب با نیازهای شخصی هر فرد تجویز می‌شود.

این طور نیست که وقتی پا به سن می‌گذاریم به خواب کمتری نیاز داریم؛ این تغییرات در مغز پیرشونده است که خوابیدن را برای سالمندان دشوار می‌کند، و عواقب وخیمی دارد. علت اصلی زوال شناختی در سالمندان، محرومیت از خواب است... افزایش خطر سرطان و بیماری‌های قلبی که جای خود دارد.