بریده‌هایی از کتاب من کم ارزش

ما شش روش اصلی محافظت از خود داریم: کوچک شمردن، سرزنش کردن، رقابت نکردن، سخت تقلا کردن، باد کردن و فرافکنی.

تقریبآ همه کسانی که در کنارشان حس بدی دارید، آن‌هایی هستند که احساس می‌کنید شما را رتبه‌بندی می‌کنند و این می‌تواند از نوعی حس مورد قضاوت قرار گرفتن باشد تا رقابتی تمام عیار که گویی موضوع، تعیین شخص بهتر است.

یک جنبه همگانی و ناراحت‌کننده رتبه‌بندی هنگامی پیش می‌آید که در تلاش برای ایجاد پیوند با کسی، رتبه‌بندی وارد ماجرا می‌شود و منِ کم‌ارزش را تحریک می‌کند. برای نمونه، با دوستی ناهار می‌خورید و خبر خوب ارتقای او را می‌شنوید. دلتان می‌خواهد برای او احساس شادی کنید و شاید می‌کنید، اما هم‌زمان و شاید کاملا ناخودآگاه رتبه خودتان را با او می‌سنجید و با توجه به اینکه پنج سال است ارتقا نگرفته‌اید، احساس بدبختی می‌کنید، درواقع شما دیگر با دوستتان ناهار نمی‌خورید، بلکه با منِ کم‌ارزشتان ناهار می‌خورید.

پس از کار به باشگاه رفتید و در آنجا احساس کردید ناسالم‌ترین و ضعیف‌ترین آدم آنجا هستید. ۱۰۰ درصد احساس رتبه‌بندی داشتید و می‌توانید ببینید که خود را کم‌ارزش تلقی می‌کردید.

تجربه‌های دوران کودکی از سوءاستفاده از قدرت، آسیب‌زننده هستند، اما تقریبآ هر بحرانی در کودکی به شکل سوءاستفاده از قدرت تجربه می‌شود، به این شکل که بزرگسالانی که وظیفه‌شان حمایت از شما بود، درواقع، درمانده رهایتان کردند.

به مرور زمان دوستان صمیمی شاید دیگر درنظر نگیرند که چه کسی چه چیزی بدهکار است و اولویت به آن کسی داده می‌شود که بیشترین نیاز را دارد. این جوهر پیوندجویی است.

آتش گرفتن و از بین رفتن خانه شاید برای کودکی که طی آن تجربه، به‌خوبی موردتوجه و مراقبت بوده است چندان آسیب‌زننده نباشد، اما برای کودکی دیگر ترکیدن بادکنک همچون کابوسی باشد.

اگر ظرافت‌های بیشتری را در محیط خود متوجه می‌شوید، زندگی درونی غنی‌تری دارید، بیشتر از دیگران به استراحت نیاز دارید، به قهوه و درد حساس‌ترید، به‌سادگی از جا می‌پرید و به‌سادگی از صدای بلند یا فضاهای پرهرج‌ومرج، ضرب‌الاجل یا تغییرات در زندگی‌تان از پا درمی‌آیید، احتمالا به این گروه تعلق دارید. به‌طور متوسط اشخاص بسیار حساس معمولا خلاق‌تر، باوجدان‌تر، همکارتر و هشیارتر به پیامدها هستند.

این نتایج برخاسته از منِ کم‌ارزش همچنین می‌توانند حقیقت شما را شکل دهند و موجب شوند آن‌قدر فرصت‌ها را رد کنید که مهارت‌هایتان ضعیف شوند و نبودِ اعتمادبه‌نفستان چنان به چشم دیگران بیاید که آن‌ها نیز رتبه پایینی به شما بدهند. آنگاه کم‌ارزشی شما به واقعیت تبدیل شده است.

اضافه‌براین، اشخاص بسیار حساس بیشتر تحت‌تأثیر بازخورد قرار می‌گیرند. آن‌ها بیشتر از دیگران اشتباهاتشان را می‌بینند و از آن‌ها یاد می‌گیرند و به‌این‌ترتیب لازم می‌شود بیشتر از دیگران مراقب اشتباهاتشان باشند؛ اما گاهی چنان مراقب هستند که انتقاد موجب می‌شود احساس ارزشمندی کلی‌شان به‌شدت پایین بیاید.

بخش عمده این وضعیت آن‌گونه که پژوهش‌ها اکنون نشان داده‌اند، به این مربوط می‌شود که تفکر مثبت و تأیید خود می‌تواند آن‌هایی را که دارای اعتمادبه‌نفس پایین هستند، از خود بیشتر دلزده کند.

گاهی حق دارید که دیگران را سرزنش کنید و به‌درستی خودتان را دلیل شرایط نبینید؛ اما اگر مرتب می‌بینید که به شما بی‌انصافی می‌شود، شاید به‌دلیل محافظت از خود باشد.

کم‌رویی شکلی از اضطراب اجتماعی است. کم‌رویی، ترس از تماشا و قضاوت شدن است که می‌تواند به کاهش رتبه بینجامد. اضطراب و کم‌رویی هر دو توسط منِ کم‌ارزش افزایش می‌یابند و سپس مضطرب یا کم‌رو بودن می‌تواند موجب دست‌کم گرفتن بیشتر خودمان شود. «زیادی کم‌رو هستم ـ هیچ اعتمادبه‌نفسی ندارم.»