بریده‌هایی از کتاب آدم های سمی

«هر که عیب دگران نزد تو آورد و شمرد / تو بدان عیب تو نزد دگران برد و شمرد.»

فقط اگر این واقعیت را بپذیرید که ما نیز می‌توانیم تأثیری سمی در زندگی دیگران داشته باشیم و همه مجبور نیستند ما را دوست داشته باشند یا همه مانند یکدیگر نیستند و حقایقی نظیر اینها، مطمئنآ در زندگی‌مان آرامش بیشتری خواهیم داشت.

واقعیت این است که خلق‌وخوی منفی شما، خلق‌وخوی دیگران را نیز سمی و منفی می‌کند و آنها به‌طور ناخودآگاه شروع می‌کنند به بروز واکنش‌هایی که مانند چرخه‌ای معیوب، دوباره بر رفتار شما اثر منفی می‌گذارد.

اگر شما این واقعیت را بپذیرید که نه هرکسی مجبور است شما را دوست داشته باشد و نه شما مجبورید همه را دوست داشته باشید، مواجهه با افراد سمی برای‌تان بسیار آسان‌تر خواهد شد.

هرگاه کسی سعی کرد فردی دیگر را در نظر شما بی‌اعتبار کند، باید متوجه باشید که قضاوت‌تان تحت‌تأثیر او قرار نگیرد. اگر آنها فردی را دوست ندارند دلیل نمی‌شود که شما هم او را دوست نداشته باشید. دقت کنید که تلقی دیگران از یکدیگر را ملاک ارزیابی‌های خود قرار ندهید. چه‌بسا فردی که برای دیگران سمی است برای شما به بهترین دوست تبدیل شود.

اما خوب است که از دشمنتان بپرسید آیا شما آدم خوبی هستید یا خیر. در آن موقع است که شما قطعآ با وجوه دیگر خودتان نیز آشنا خواهید شد.

در دوران زندگی‌مان ما گاه برنده می‌شویم و گاه بازنده، و بدون شک هیچ احساسی به شیرینی برنده‌شدن و هیچ احساسی به تلخی بازنده‌شدن نیست؛ اما باید بدانیم که چگونه به شکلی رشدیافته و متمدنانه با شکست‌ها و پیروزی‌هایمان روبه‌رو شویم. باید یاد بگیریم زندگی میدان مسابقه نیست و اطرافیان هم رقبای ما نیستند. زمانی که یاد بگیریم «مقایسه» بالاترین نقطه‌ضعف هر بشری است، آن‌گاه دست از مقایسه و ملازم همیشگی آن یعنی حسادت برخواهیم داشت.

هرگاه عبارت «شوخی کردم» را شنیدید دراصل باید این‌گونه تعبیر کنید: «من شوخی نکردم. من عصبانی هستم، احساس عدم اطمینان می‌کنم»، یا خیلی ساده، «من شوخی نکردم و از دست تو خشمگین هستم یا به تو حسادت می‌کنم.»

افراد معمولا به دلایل گوناگون حرف‌های ناروا، زشت، یا خصمانه به دیگران می‌زنند ـــ مثلا با این‌گونه حرف‌زدن احساس بهتری به آنها دست می‌دهد یا به دلیل حسادت‌هایشان این‌گونه سخن می‌گویند یا مثلا آن روز روز خوبی برای آنها نبوده و از دندهٔ چپ بلند شده‌اند، یا تحمل شما را ندارند؛ یا به‌دلیل اینکه افراد نادانی هستند این‌گونه سخن می‌گویند. دلیل نیش کلام آنها هرچه که باشد، زمانی که شما قربانی کلام زهرآگین آنان می‌شوید دیگر دلیل و توجیه آن برای‌تان مهم نیست بلکه تنها چیزی که شما حس می‌کنید ضربهٔ دردناکی است که به روح شما خورده است.

کنفوسیوس می‌گوید: «باعث سرافکندگی است انسانی خود را دوست فردی نشان دهد درحالی‌که خشم و کینه‌اش از او را پنهان می‌کند.»

«دوست داشتنِ خود، شروع یک رابطهٔ عاشقانه به درازای زندگی است.»

هرگاه انسان وارد یک رابطه می‌شود: ۱. کوله‌بار عاطفی و تجربیات ارتباطی دوران کودکی را به دوش می‌کشد. ۲. تجربهٔ روابط قبلی را با خود به همراه دارد. ۳. میزان امنیت عاطفی، اعتمادبه‌نفس، حرمت ذات، ترس‌ها و حساسیت‌ها و تشویش‌هایی را که در روابط قبلی و جدایی‌ها تجربه کرده به همراه می‌آورد. ۴. شخصیت و تیپ عاطفی ذاتی خود را به همراه دارد. ۵. شیوه و سبک وابستگی‌های اولیهٔ خود را با خود حمل می‌کند.

دوستی تعاریفی دارد که اگر فردی مشمول این تعاریف نبود دوست شما نیست، ولو همدورهٔ سال‌های مدرسه، کودکی، و همسایه یا هم‌صحبت قدیمی شما بوده باشد. پس باید که از نهادن نام دوست بر هر فردی اجتناب کرد تا بعدها دچار آسیب‌های ناشی از اعتماد و دلبستگی به آن فرد نشوید؛ وگرنه مجاز نیستید کسی به‌غیر از خود را ملامت کنید.

یک فیلم معروف فرانسوی را به‌خاطر می‌آورم که مضمون آن این بود: در مقابل چشمان دشمنت به بهترین نحوی به زندگی‌ات بچسب، موفق شو، و خوشحال و خرسند باش

بخشیدن فردی که با او قطع ارتباط کرده‌اید به معنای پشت سر نهادن او و رفتن به‌دنبال زندگی‌تان است

اگر شما به تکرار باورهای منفی و نامطلوب دربارهٔ خودتان ادامه دهید دیگران نیز همان چیزها را در مورد شما باور می‌کنند چرا که می‌گویند هر آدمی خودش را بهتر از هرکس دیگر می‌شناسد؛ پس دیگران باور می‌کنند که شما همان چیزی هستید که خودتان می‌گویید.

ذهنتان را مورد لطف و توجه قرار دهید معنایش این است که از تنبل‌شدن ذهنتان جلوگیری کنید. برای این کار می‌توانید به سراغ یادگیری مهارت‌های جدید بروید. کتاب‌های جدید بخوانید. شروع به یادگیری نواختن یک ساز کنید. ورزش‌های جدید را شروع کنید و به یوگا بپردازید. با آدم‌های جدید آشنا شوید. به مطالعهٔ فرهنگ‌های جدید روی آورید.

افراد سمی نیت واقعی خویش را از طریق گفتار و عبارات زهرآگین خود آشکار می‌کنند.

بدون تردید نیاز به باورهای معنوی در جهان هستی و خالق آن به شما احساس خلوص و تسلیم می‌دهد که همین احساس شما را در مسیر درمان زخم‌های روحی بسیار کمک می‌کند.

طبق نظریهٔ زیگموند فروید روان‌شناس برجسته، هیچ شوخی‌ای به‌خودی‌خود شوخی نیست و صرفآ واقعیت یا حس آن فرد به شماست که در قالب شوخی بیان می‌شود.

فرد سمی می‌تواند متعلق به هر گروه اجتماعی، جایگاه اقتصادی، ردهٔ سنی، فرهنگ، مذهب، مرتبهٔ تحصیلی یا فرهنگی باشد. او حتی می‌تواند فردی باهوش باشد. افراد سمی می‌توانند در هر حوزه‌ای از زندگی شما وجود داشته باشند، به این معنی که ممکن است در زندگی خانوادگی یا حوزهٔ کاری شما حضور داشته باشند. بسیاری از آنها در مقابل رویتان نیز با شما تلخ و کوبنده رفتار می‌کنند، درحالی‌که بسیاری از آنان ممکن است به شما لبخند بزنند و با شما مهربان باشند. ولی ممکن است پشت سرتان حرف بزنند یا کارهای ناروا بکنند. دسته‌ای از آنان در برخوردهای ظاهری با شما مثبت و خوش‌سخن‌اند و جملات محبت‌آمیز به شما می‌گویند، درحالی‌که در درونشان از آتش حسادت و بخل می‌سوزند.

اینکه افراد چه سابقه یا گذشته‌ای داشته‌اند یا تا چه حد زهرآگین هستند مشکل شما نیست، بلکه مهم است که همه بدانند نمی‌توانند دیگران را در تیررس خشم و عقده‌های خود قرار دهند و باید همواره با منزلت و احترامی که شایستهٔ شخصیت انسان‌هاست با دیگران رفتار کنند.

برای تحمل فرد سمی هیچ‌گاه به مسکرات و مواد مخدر روی نیاورید. روی‌آوردن به این مسکن‌های کاذب نه‌تنها مشکل شما را حل نمی‌کند بلکه آن را چند برابر می‌کند. همچنین مواظب باشید به‌منظور تحمل فشار عصبی ناشی از رفتار افراد سمی، ناخودآگاهانه به پرخوری یا اختلالات رفتاری نظیر آن روی نیاورید. این راه‌حل‌های کاذب ممکن است به شما تسکین موقتی بدهد ولی باعث به خطر افتادن تندرستی و موفقیت، و همچنین کوتاه‌شدن عمر شما و تخریب رابطهٔ دیگران با شما می‌شود.

بدون تردید افراد سمی نمی‌دانند چگونه دوستان خود را حفظ کنند یا بر آنها اثری مثبت و دلپسند بگذارند. دراصل بسیاری از ویژگی‌های رفتاری آنها طوری است که اطرافیانشان را آزار می‌دهد و باعث دوری اطرافیانشان از آنها می‌شود.

برای این کار برگه‌ای مقابل خود بگذارید و در یک طرف آن پنج جنبه‌ای را که در زندگی شما حائز اهمیت است بنویسید؛ مثلا زندگی اجتماعی، کار، زندگی حرفه‌ای، زندگی خانوادگی، و اهمیت ظاهر برای شما. در مقابل آن بنویسید که اکنون در موارد ذکرشده، در چه نقطه‌ای قرار دارید. در کنار آن بنویسید که کمال مطلوب شما برای هر کدام از اینها چیست و راه‌های دستیابی به آن کدام است.

فرد سمی کسی است که زندگی شما را زهرآلود می‌کند، در زندگی شما نقش حامی ندارد، کسی است که از دیدن پیشرفت و موفقیت شما خوشحال نمی‌شود، کسی است که برای شما آرزوی بهترین‌ها را ندارد؛ و در مجموع به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم، سعی می‌کند سد راه شما در مسیر رسیدن به موفقیت و اهدافتان شود.

من به‌عنوان متخصص تعاملات بین‌فردی، بدون اغراق هزاران ساعت از وقتم را صرف گوش‌دادن به مراجعان پرشمار کرده‌ام؛ مراجعانی بین سنین چهار تا نود، که برای من می‌گفتند چه چیزهایی باعث نارضایی و ناخشنودی آنها در زندگی‌شان است. بر این اساس دریافتم که اولین و بزرگ‌ترین عامل نارضایی آنها وجود فرد یا افراد سمی در زندگی و اطرافشان است، یعنی کسانی که زندگی را برای آنان به جهنم تبدیل کرده‌اند.

مسلمآ هرکسی مجبور نیست که ما را دوست داشته باشد، همان‌گونه که ما مجبور نیستیم همه را دوست داشته باشیم.

در درجهٔ اول متوجه شدم افراد سمی انواع مختلف دارند. دوم اینکه گاه فردی که وجودش برای شما سمی است، ممکن است لزومآ برای فرد دیگری سمی نباشد. و سوم اینکه برای مواجهه یا مقابله با آدم‌های سمی روش‌های متفاوتی وجود دارد که شما را قادر می‌سازد موقعیت‌های پیش‌آمده در مقابل آنان را بهتر مدیریت و سپری کنید.

بسیاری از ایرانیان با دودکردن اسپند در خانه‌هایشان، درصدد دورکردن چشمِ بد و خنثی‌کردن انرژی منفی آدم‌های سمی برمی‌آیند. آنها استفاده از «نظر قربانی» را در مواجهه با آدم‌های سمی مؤثر می‌دانند.