بریده‌هایی از کتاب همه دروغ می‌گویند

میکروسکوپ نشان داد یک قطره آب بسیار بیشتر از آن است که با چشم می‌بینیم. تلسکوپ نشان داد آسمان شب بسیار عظیم‌تر از آن است که با چشم می‌بینیم. حالا داده‌های دیجیتال به ما نشان می‌دهند جامعهٔ انسانی بسیار بیشتر از آن است که فکرش را می‌کردیم. شاید این میکروسکوپ یا تلسکوپ عصر ما باشد ـ چیزی که اکتشافات مهم و حتی انقلابی را ممکن می‌کند.

اعداد می‌توانند اعتیادآور باشند. ممکن است ما دچار وسواس اعداد شویم و مسائل مهم‌تر را از یاد ببریم.

این روزها وقتی کسی می‌گوید مطالعه می‌کند، منظورش خواندن پست‌های فیس‌بوک است؛ ولی روزی روزگاری که چندان هم از ما دور نیست، مردم داستان و حتی کتاب می‌خواندند.

جست‌وجو دربارهٔ «خودکشی» در ساعت ۱۲: ۳۶ بامداد به بیشترین حد خود می‌رسد و ساعت ۹ صبح در کمترین حد است که نشان می‌دهد افراد، جز من، صبح‌ها حال بهتری دارند.

عنوان این کتاب همه دروغ می‌گویند است؛ منظورم این است که افراد به دوستان، نظرسنجی‌ها و خودشان، دروغ می‌گویند تا ظاهر بهتری از خود نشان دهند. اما جهان نیز با ارائهٔ داده‌های اشتباه و گمراه‌کننده به ما دروغ می‌گوید. دنیا فارغ‌التحصیلان موفق هاروارد را بیشتر نشان می‌دهد و این کار را دربارهٔ دانشجویان دانشگاه پنسیلوانیا نمی‌کند؛ درنتیجه، ما گمان می‌کنیم رفتن به هاروارد به معنای مزیت و موفقیت بیشتر است.

زنی با شش دوست نزدیکش به مسافرت رفته است و همهٔ دوستانش دائم می‌گویند چقدر خوش می‌گذرد. زن پنهانی در گوگل می‌نویسد: احساس تنهایی هنگام دوری از همسر. مردی که همسر همان زن است، با شش دوست نزدیکش به مسافرت رفته است و پنهانی در گوگل می‌نویسد: نشانه‌های خیانت همسر.

«زندگی انسان تنها یک بار اتفاق می‌افتد و دلیل این‌که نمی‌دانیم کدام تصمیمات ما خوب و کدام بدند این است که در هر نوبت فقط می‌توانیم یک تصمیم بگیریم؛ زندگی دوم، سوم یا چهارمی در کار نیست تا بتوانیم تصمیمات گوناگون را با هم مقایسه کنیم.»

پیتر تیل، یکی از سرمایه‌گذاران اولیهٔ فیس‌بوک، کتابی با عنوان صفر تا یک نوشته و در آن توضیح داده است که کسب‌وکارها براساس رازهای ویژه‌ای ساخته می‌شوند؛ رازی دربارهٔ طبیعت یا رازی دربارهٔ مردم. جف سیدر که در فصل سوم به او اشاره کردیم، به رازی پنهان پی برد که نشان می‌داد بطن چپ در قلب اسب می‌تواند عملکرد آن را پیش‌بینی کند. گوگل نیز این راز طبیعی را کشف کرد که لینک‌ها چه اطلاعات قدرتمندی دارند. تیل می‌گوید که رازهای مردم، «چیزهایی‌اند که مردم دربارهٔ خود نمی‌دانند یا چیزهایی که پنهان می‌کنند و نمی‌خواهند دیگران بدانند.»

قدرت داده‌های گوگل در این است که مردم چیزهایی را به این موتور جست‌وجوی غول‌آسا می‌گویند که شاید به هیچ فرد دیگری نگویند.

ما گاهی افکار سانسورنشدهٔ خود را در گوگل می‌نویسیم بدون این‌که امیدی به یافتن راه‌حل داشته باشیم. در این موارد، پنجرهٔ جست‌وجو به‌عنوان یک اتاق اعتراف عمل می‌کند.

پس داده‌های اینترنت به کسب‌وکارها نشان می‌دهند که از کدام مشتریان بپرهیزند و از کدامشان سوءاستفاده کنند؛ از سوی دیگر، به مصرف‌کنندگان هم کمک می‌کند بفهمند از کدام کسب‌وکارها بپرهیزند چون قصد سوءاستفاده دارند. تا امروز داده‌های بزرگ در نبرد مصرف‌کنندگان و سازمان‌ها به هر دو طرف کمک کرده‌اند؛ ما باید کاری کنیم این نبرد منصفانه باقی بماند.

نخست این‌که باید بپذیریم که شواهد روزافزون نشان می‌دهند جست‌وجوهای مربوط به فعالیت‌های مجرمانه در گوگل با خود فعالیت‌های مجرمانه مربوط‌اند. کریستین ماکلام، فلورا اور، جیهیون بک و ایچی‌رو کاواچی نشان داده‌اند که جست‌وجوهای مربوط به خودکشی در گوگل رابطهٔ معناداری با نرخ خودکشی در سطح ایالتی دارند؛ علاوه بر این من و ایوان سولتاس نشان داده‌ایم که جست‌وجوهای هفتگی اسلام‌هراسی مانند «من از مسلمانان متنفرم» یا «کشتن مسلمان‌ها»، با جرائم علیه مسلمانان در همان هفته متناسب است. اگر افراد زیادی جست‌وجو کنند و بگویند قصد انجام کار خاصی را دارند، درنهایت، افراد بیشتری آن کار را خواهند کرد.

نت‌فلیکس نیز در آغاز فعالیت خود همین نکته را فراگرفت: این‌که به گفته‌های مردم توجه نکند و فقط ببیند آن‌ها در عمل چه کاری می‌کنند. در ابتدا شرکت به کاربران اجازه می‌داد فهرستی از فیلم‌هایی بسازند که مایل‌اند در آینده ببینند، اما فعلاً فرصت آن را ندارند. به‌این‌ترتیب، هرگاه که فرصت می‌شد نت‌فلیکس این فیلم‌ها را به آن‌ها یادآوری می‌کرد. اما نت‌فلیکس متوجه اطلاعات عجیبی شد. کاربران فهرست خود را پر از فیلم می‌کردند؛ اما چند روز بعد وقتی فیلم‌ها به آن‌ها یادآوری می‌شد روی آن کلیک نمی‌کردند. مشکل کجا بود؟ وقتی از کسی می‌پرسید مایل است در آینده چه فیلم‌هایی را ببیند، فیلم‌های روشن‌فکرانه و مستندهای سیاه و سفید مربوط به جنگ جهانی دوم یا شاید فیلم‌های خارجی و فوق‌العاده جدی را انتخاب کند؛ اما چند روز بعد، این فرد ترجیح می‌دهد همان فیلم‌های همیشگی را ببیند؛ کمدی‌های آبکی یا فیلم‌های عاشقانه. در واقع، مردم به خود دروغ می‌گویند.

پس اجازه دهید صادقانه بگویم، من مطمئنم جست‌وجوی گوگل مهم‌ترین منبع داده‌ای است که تاکنون دربارهٔ روان انسان جمع‌آوری شده است.

وقتی فقط به چیزهایی تکیه می‌کنیم که شخصاً شنیده‌ایم یا تجربه کرده‌ایم، دربارهٔ جهان دچار اشتباه می‌شویم.

زاکربرگ به یک راز قدرتمند پی برد: شاید مردم ادعا کنند خشمگین و ناراحت‌اند و شاید ادعا کنند چیزی زشت و ناپسند است؛ اما باز هم روی آن کلیک می‌کنند. زاکربرگ یک چیز دیگر را نیز فهمید: این‌که مردم و حتی دانشجویان هاروارد ادعا می‌کنند جدی و مسئول‌اند و به حریم خصوصی دیگران احترام می‌گذارند، اما همهٔ آن‌ها از امتیاز دادن به چهرهٔ دیگران لذت می‌برند. تعداد بازدیدها و آرا همین را نشان می‌داد. کمی بعد ـ چون فیس‌مش بیش‌ازحد جنجالی شده بود ـ زاکربرگ از دانش خود دربارهٔ این‌که مردم به فهمیدن جزئیات بی‌ارزش زندگی دیگران علاقه دارند استفاده کرد و با کمک آن موفق‌ترین شرکت نسل خودش را به وجود آورد.

هرچه بیشتر پژوهش می‌کردم بیشتر می‌فهمیدم که گوگل چه اطلاعات ارزشمندی به نسبتِ نظرسنجی‌ها دارد و این اطلاعات در چه زمینه‌های متنوعی، از جمله انتخابات، کاربرد دارند.

جونز و اولکن متوجه شدند که سوءقصدهای موفق تأثیری چشم‌گیر بر تاریخ جهان دارند و کشورها را به مسیرهایی کاملاً متفاوت می‌کشانند. ظهور سیاستمداران جدید موجب می‌شود کشورهای طرفدار صلح وارد جنگ شوند یا آن‌هایی که سرگرم جنگ‌اند، وارد آتش‌بس شوند. سیاستمداران جدید می‌توانند اقتصادهای موفق را دچار رکود کنند یا اقتصاد دچار مشکل را دوباره رونق دهند. نتایج این آزمایش طبیعی دربارهٔ سوءقصدهای سیاسی موجب شد چند دهه دانش عمومی دربارهٔ عملکرد کشورها زیر سؤال برود. پیش از آن بسیاری از اقتصاددانان به این دیدگاه گرایش داشتند که سیاستمداران فقط مترسک‌اند و از سوی نیروهای خارجی کنترل می‌شوند؛ اما تحلیل جونز و اولکن از این آزمایش طبیعی نشان داد که چنین چیزی واقعیت ندارد.

زندگی که بازی کامپیوتری نیست؛ شما نمی‌توانید آن را در وضعیت‌های گوناگون بازی کنید تا به نتیجهٔ دلخواه برسید.

میلان کوندرا، نویسندهٔ زادهٔ چک، در کتاب بار هستی به این مسئله اشاره کرده است: «زندگی انسان تنها یک بار اتفاق می‌افتد و دلیل این‌که نمی‌دانیم کدام تصمیمات ما خوب و کدام بدند این است که در هر نوبت فقط می‌توانیم یک تصمیم بگیریم؛ زندگی دوم، سوم یا چهارمی در کار نیست تا بتوانیم تصمیمات گوناگون را با هم مقایسه کنیم.»

این آزمایش‌ها نشان می‌دهند داده‌های بزرگ قدرت آن را دارند که به جای حدس و گمان، خِرد جمعی و همبستگی‌های مبهم، از علت و معلول واقعی بهره ببرند.

این آزمایش‌ها نشان می‌دهند داده‌های بزرگ قدرت آن را دارند که به جای حدس و گمان، خِرد جمعی و همبستگی‌های مبهم، از علت و معلول واقعی بهره ببرند.

اعداد می‌توانند اعتیادآور باشند. ممکن است ما دچار وسواس اعداد شویم و مسائل مهم‌تر را از یاد ببریم

حتی اعتیاد اندک به اعداد هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ مثلاً تأکید مدارس آمریکایی قرن بیست‌ویکم بر امتحان‌گرفتن را در نظر بگیرید؛ معلمان هم براساس امتیاز داده‌شده از سوی دانش‌آموزان قضاوت می‌شوند. با این‌که تلاش برای یافتن معیارهای بی‌طرفانه به هدف قضاوت دربارهٔ کلاس درس کاملاً بجاست، اتفاقات زیادی در کلاس درس رخ می‌دهند که نمی‌توان با اعداد آن‌ها را گزارش کرد. به‌علاوه، این‌همه آزمون سبب شده‌اند معلمان فقط به هدف امتحان و حتی بدتر از گذشته تدریس کنند. برایان جیکوب و استیون لویت نیز با ارائهٔ مقاله‌ای ثابت کرده‌اند که درصد اندکی از معلمان در این آزمون‌ها تقلب می‌کنند. مشکل این‌جاست: چیزهایی که سنجش‌پذیرند، معمولاً چیزهای باارزشی نیستند. ما می‌توانیم عملکرد دانش‌آموزان در امتحانات چهارگزینه‌ای را آزمایش کنیم؛ اما نمی‌توانیم تفکر انتقادی، کنجکاوی یا رشد فردی را اندازه‌گیری کنیم.

راهکار مناسب همیشه بررسی داده‌های بزرگ‌تر نیست؛ معمولاً به یک سُس ویژه نیاز است تا داده‌های بزرگ بهتر کار کنند: منظور قضاوت انسانی و نظرسنجی‌های کوچک یا همان داده‌های کوچک است.

مشخص است که بسیاری از جست‌وجوهای ترسناک هرگز در واقعیت عملی نمی‌شوند.

لویت به ما گفت که ترکیب کنجکاوی، خلاقیت و داده می‌تواند درک ما از جهان را به‌طور خارق‌العاده‌ای بهبود بخشد. داستان‌هایی در داده پنهان شده‌اند که فقط باید بیان شوند و این مسئله بارها و بارها خودش را ثابت کرده است.

اگر کمی مهارت‌های آماری دارید، خلاقیت و کنجکاوی فراوانی هم دارید، وارد حوزهٔ تحلیل داده شوید.

امروز تقریباً برای هر موردی داده‌های زیادی وجود دارد و منطقی است پی یافتن پاسخ برای پرسش‌های مهم و بزرگی برویم که هسته و انسانیت ما را تعریف می‌کنند. آیندهٔ تحلیل داده روشن است. من حدس می‌زنم که کینزیِ بعدی یک پژوهشگر داده‌ای باشد؛ فوکوی بعدی هم پژوهشگر داده‌ای خواهد بود؛ فروید بعدی و حتی مارکس بعدی هم پژوهشگران داده‌ای خواهند بود؛ شاید سالک بعدی هم یک پژوهشگر داده‌ای باشد.

ادعای من این است که اثبات بعضی مسائل بدیهی که مدرکی برایشان نداریم، ارزشمند است. شک‌داشتن یک چیز است و اثبات چیز دیگری. اما اگر کار داده‌های بزرگ این باشد که فقط تردیدهای ما را برطرف کنند، دیگر انقلابی نمی‌شوند. خوشبختانه داده‌های بزرگ توانایی‌های بسیار بیشتری دارند. داده‌ها بارها و بارها به من نشان داده‌اند که جهان کاملاً خلاف آن‌چه انتظار می‌رود، عمل می‌کند. اجازه دهید چند مثال غافل‌گیرکننده برایتان بیاورم.