بریده‌هایی از کتاب شناخت و درمان رفتاری کودکان

کارهایی را که باید انجام دهد به او بگویید و فقط آنچه را نباید انجام دهد به او گوشزد نکنید. (به او بگویید: تو باید این انشا را در مدت ۴۵ دقیقه بنویسی. هیچ‌گاه بیان نکنید: اگر انشایت را ننویسی....)

افت تحصیلی دانش‌آموزان بیش‌فعال به دلایل زیر است: ـ ناتوانی در تمام کردن تکلیف‌ها ـ ضعف شدید در سازمان‌دهی ـ ناتوانی در حفظ و نگه‌داشتن توجه ـ گوش نکردن یا پیروی نکردن از دستور

متأسفانه، ما اغلب، فرزندان خود را به دلیل خطاها، اختلال‌ها و ناسازگاری‌هایشان محکوم می‌کنیم یا به باد تنبیه و ناسزا می‌گیریم. هنگامی که فردی مریض می‌شود هیچ‌گاه او را مقصر نمی‌شناسیم؛ بلکه بر بالینش می‌نشینیم، از او پرستاری می‌کنیم، دارویش را می‌دهیم و کمک می‌کنیم تا به سلامتی بازگردد؛ اما همان فرد وقتی عصبی شود، پرخاشگری کند، افسرده شود یا... بر او فشار می‌آوریم، آزارش می‌دهیم و....

البته این که کودکان جنب‌وجوش و تحرک داشته باشند و از بازی کردن لذت ببرند امری عادی است و این اختلال را نباید به هر کودک پُرجنب‌وجوش نسبت داد.

نخستین قرارداد بین من و جواد این بود که برای انجام هر تمرین بدون اشتباه یک امتیاز بگیرد و وقتی امتیازهای او به ۱۰ رسید می‌توانست یک جایزه کوچک از کمد جایزه‌ها بردارد یا این که امتیازهای خود را با کارت عوض کند و به‌ازای هر ۵ کارت یک جایزه بزرگ‌تر بگیرد. زمانی که امتیازات جواد زیاد شدند و تقریباً او توانست لذت داشتن جوایز کوچک و بزرگ را احساس کند، انجام تمرین بدون اشتباه در زمان تعیین شده به‌عنوان رفتار، هدف تعیین شد.

کودکی که مشکل رفتاری مورد نظر را دارد لزوماً نباید تمام خصوصیات ذکر شده را داشته باشد و ممکن است چند مورد از علت‌های احتمالی در رفتار کودک تأثیر داشته باشند.

گاهی در طی مراحل انجام فعالیت توسط جواد، از نشانه‌ها و سرنخ‌های کلامی یا حرکتی استفاده می‌کردم، زمانی هم که رفتار نامطلوبی از او می‌دیدم که از هدف ما دور بود از او می‌خواستم برای مثال ۲ دقیقه بدون حرف زدن روی صندلی بنشیند.

گاهی در طی مراحل انجام فعالیت توسط جواد، از نشانه‌ها و سرنخ‌های کلامی یا حرکتی استفاده می‌کردم، زمانی هم که رفتار نامطلوبی از او می‌دیدم که از هدف ما دور بود از او می‌خواستم برای مثال ۲ دقیقه بدون حرف زدن روی صندلی بنشیند.

ـ تجزیه هر رفتار یا فعالیت به اجزای کوچک‌تر. (در تمرین دارت ابتدا او باید آماده شود، بعد نشانه‌گیری کند و سپس پرتاب را انجام دهد.) ـ استفاده از فعالیت‌های تازه و جذاب. (بازی‌های هوشیار بیدار، دارت مغناطیسی، پرتاب حلقه و... به‌عنوان تمرین‌های آموزشِ توجه و تمرکز.) ـ به‌کار گرفتن حسّ لامسه و حرکت (چیدن ماکت‌ها و پازل‌های مختلف) که به مرور زمان بر پیچیدگی اهداف افزوده می‌شد. در صورت نیاز گاهی از زمان‌سنج برای انجام برخی فعالیت‌های او استفاده می‌کردم (تکمیل یک پازل کوچک در ۲ دقیقه)، گاهی کارهای متفرقه را به او می‌دادم تا انجام دهد و تمام این فعالیت‌ها برای افزایش دامنه توجه او بود.

(هنگامی که جواد کاری را به خوبی در حالت نشسته انجام می‌داد گاهی به‌عنوان پاداش می‌توانست فعالیت دلخواه خود را به‌صورت ایستاده با مدت‌زمان مشخص انجام دهد) و به مرور زمان انجام فعالیت‌های آرام و نشسته او زیاد می‌شدند.