بریده‌هایی از کتاب گفت‌وگوی چهارنفره

سارا: همون‌طور که گفتم، اگر همهٔ اون علوم جدید به نوبهٔ خودشون خوب باشند، مگه این خودش شاهدی علیه جادوگری نیست؟ باب: دلیلش را نمی‌فهمم. ظاهراً تو فکر می‌کنی علوم جدید نشان می‌دهند که جادوگری صحت نداره. تو چرا این‌قدر مطمئنی؟ تا جایی که من می‌دانم، اون نظریه‌های علمی‌ای که مد نظر توست هیچ چیزی صریحاً نه به نفع جادوگری می‌گه و نه علیه‌اش. از طرف دیگر، نظریات علمی نه به نفع سیاستمدارها و نه علیه اونها صریحاً چیزی نمی‌گن. اما این به اون معنی نیست که تبلیغات سیاسی صحت نداشته باشه. این مورد چه فرقی با جادوگری داره؟ سارا: مگه جادوگری نیروهایی را که برای علم جدید ناشناخته‌اند و با پیش‌بینی‌های علمی تداخل دارند مفروض نمی‌گیره؟ باب: شاید اون نیروها برای علم جدید ناشناخته باشند، ولی مگه علم جدید ادعا می‌کنه که همه چیز را می‌داند؟ حتی شاید جادوگری مطابق با قوانین علمی عمل کنه و قوانین علمی را به سود اهداف خودش به کار بگیره. شاید جادوگری کمک می‌کنه پیش‌بینی‌های علمی درست از آب دربیاد.

در زندگی روزمره با افراد مختلفی هم‌صحبت می‌شویم که هر کدام طرز تفکر و جهان‌بینی خاص خود را دارند. می‌توان این طرز تفکرها و جهان‌بینی‌ها را به شیوه‌هایی گوناگون طبقه‌بندی کرد. یکی از مرسوم‌ترین طبقه‌بندی‌ها توسل به دوگانهٔ سنتی-مدرن است. جهان‌بینی سنتی از آنِ کسانی است که اعتقاد عمیقی به امور غریبه، مانند طلسم، جادو، شبح و ...، دارند. در نقطهٔ مقابل، مدرن‌ها کسانی‌اند که باوری راسخ به گزاره‌های علمی (علم در معنای science) دارند. اینان به‌شدت با عقاید گروه نخست مخالف‌اند، چرا که از نظرشان در جهان اتم‌ها و ملکول‌ها جایی برای طلسم و جادو نیست. اما در دهه‌های اخیر، گرایش‌های فکریِ بخش وسیعی از جامعه به سمت‌وسویی رفته است که در دوگانهٔ فوق جا نمی‌گیرد. اکنون در دستهٔ سوم کسانی قرار دارند که به نسبی‌گرا مشهورند. اینان معتقدند چیزی به نام " درست" یا " نادرست" وجود ندارد و تمام مکاتب فکری و باورهای سنتی و مدرن در سطح معرفتیِ واحدی قرار دارند. از نظر اینان همه چیز بستگی به دیدگاه فرد دارد. حقیقت از دیدگاه نسبی‌گرایان چیزی نیست جز نوعی اسطورهٔ برساختهٔ اجتماع و زبان.

سارا: اخلاق فرق می‌کنه. درسته که هر فرهنگی تعیین می‌کنه کدام رفتار در آن فرهنگ مؤدبانه‌ست و کدام رفتار بی‌ادبی، اما نمی‌تونه این مسئله را حل و فصل کنه که کدام رفتار در آن فرهنگ از نظر اخلاقی درسته و کدام رفتار از نظر اخلاقی نادرست. حتی اگه تمام افراد یک جامعهٔ دیگر فکر کنند برده‌داری درسته - ممکنه خود برده‌ها هم همچین فکری بکنند - این باز هم باعث نمی‌شه این مسئله برای ما حل و فصل بشه. ما باز هم نهادهای برده‌داری آنها را محکوم می‌کنیم.

سارا: خب، تفاوتشون برای من واضحه، زک. در نتیجه، جمله‌های علمی را در حکم درست یا نادرست توصیف می‌کنم. ولی جمله‌های اخلاقی را نمی‌تونم در حکم درست یا نادرست توصیف کنم.

سارا: من زک نیستم. اون‌قدر که زک از استعاره‌هات خوشش می‌آد، من اصلاً خوشم نمی‌آد. من دربارهٔ علم اصلاً نسبی‌گرا نیستم. بعضی نظریه‌های علمی مطلقاً درست و بعضی‌هاشون هم مطلقاً نادرست‌اند. با روش علمی می‌تونیم بفهمیم که کدام درست و کدام نادرسته. اما اون روش در مورد ارزش‌های اخلاقی کاربرد نداره. نمی‌شه ارزش‌های اخلاقی را مشاهده یا اندازه‌گیری کرد. اونها کیفیاتی ساختگی‌اند نه کمّیاتی مشهود. به همین دلیله که من فقط نسبت به اصول اخلاقی نسبی‌گرا هستم، نسبی‌گرای اخلاقی.