بریده‌هایی از کتاب هوش هیجانی

آن‌ها دریافتند کودکانی که خشنودی خود را به‌خاطر دریافت جایزه‌های بزرگ‌تر به تأخیر انداختند، یعنی به جای خوردن یک مارشمالو صبر کردند و دو مارشمالو به دست آوردند، در دبیرستان نمره‌های بالاتری گرفته بودند، کمتر به حقوق دیگران تجاوز کرده بودند، کمتر به اضافه وزن دچار شده بودند و توانایی بهتری در مدیریت استرس داشتند. این پژوهش به‌عنوان پژوهشی تحول‌آفرین و شالوده‌شکن در زمینهٔ خشنودی شناخته شد، زیرا پژوهشگران ۴۰ سال پس از انجام آزمایش اول، زندگی کودکان را مورد بررسی قرار دادند و با شواهد کافی نشان دادند کودکانی که به‌خاطر رسیدن به پاداش‌های بیشتر، خشنودی لحظه‌ای خود را به تأخیر انداختند در همهٔ جنبه‌های زندگی خود به موفقیت‌های بیشتری رسیده بودند. این آزمایش بدون هیچ تردیدی اثبات کرد که به تأخیر انداختن خشنودی یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها برای کسب موفقیت در زندگی است.

فکر می‌کنید اگر ما در موقع تصمیم‌گیری، تأثیر تصمیمات خود را برای سه تا پنج سال آینده درنظر می‌گرفتیم، چه تفاوتی در زندگی ما ایجاد می‌شد؟ اگر ما به این تغییر ذهنیت برسیم که می‌توانیم با نگاه به آیندهٔ بهتر در چند سال آینده، خشنودی امروز را به تأخیر بیندازیم آنگاه زندگی‌مان می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

از آنچه دربارهٔ هیجانات خود می‌دانید استفاده کنید هیجانات داده‌ها و اطلاعات مهمی هستند که به شما کمک می‌کنند مسائل را با نگاه روشن‌تر و عینی‌تر ببینید و ارزیابی کنید. هیجانات خود را سرکوب نکنید و نادیده نگیرید، با آنها مبارزه نکنید و در آنها غرق نشوید. در عوض، کتابخانهٔ ارزشمندی از تجربیاتی که درمورد هیجانات خود دارید به وجود آورید و از آن بهره‌برداری کنید. هدف از رسیدن به هشیاری هیجانی این است که توجه خود را معطوف این هیجانات کرده و آنها را برای رسیدن به نتایج دلخواه به کارگیریم.

موفقیت و به تأخیر انداختن خشنودی موفقیت معمولاً حاصل انتخاب بین این دو گزینه است: تحمل رنج و ناراحتی ناشی از نظم و انضباط یا انتخاب لذت و راحتی ناشی از بی‌خیالی و حواس‌پرتی. به تأخیر انداختن خشنودی دقیقاً به معنای انتخاب گزینهٔ اول است. آیا شما ترجیح می‌دهد با دوستان خود به تماشای فیلم در سینما بروید یا اینکه در خانه بنشینید و درس بخوانید تا نمره‌های عالی بگیرید؟

(یادآوری می‌کنم که ما همیشه در پی خشنودی و لذت آنی هستیم)

فرد دارای ضریب هوشی بالا در بهترین حالت، شغلی را پیدا خواهد کرد یا کسب و کاری را آغاز خواهد کرد؛ ولی برای رسیدن به موفقیت به چیزی بیشتر از ضریب هوشی نیاز دارد.

داشتن نمرات بالا به خودی خود به معنای کسب یک شغل پردرآمد یا کسب‌وکار پرسود نیست.

- ما اغلب به جای آنکه فعالانه حرف طرف مقابل را گوش دهیم تا آن را درک کنیم، وقت خود را صرف این می‌کنیم که چگونه به او پاسخ دهیم. هدف شما از شنیدن نباید پاسخ دادن باشد بلکه باید فهمیدن و درک کردن سخنان گوینده باشد.

یکی از راه‌های رسیدن به هوش اجتماعی این است که یاد بگیرید رفتار قاطعانه از خود نشان دهید بدون آنکه رفتار تهاجمی و پرخاشگرانه داشته باشید. افراد قاطع می‌دانند که نباید همیشه به دنبال جلب رضایت و خشنودی دیگران باشند ولی در عین حال نباید به دیگران پرخاش یا اهانت کنند.

بازخورد و نقد سازنده را بپذیرید یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش آگاهی و هشیاری نسبت به هیجانات این است که بازخوردها و نقدهای دیگران را با آغوش باز پذیرا باشید. برای مثال، ممکن است دوستی به شما بگوید که هروقت دربارهٔ موفقیت‌ها و دستاوردهای خود صحبت می‌کند در شما احساس حسادت یا نفرت نسبت به آن دوست پیدا می‌شود. این انتقاد باعث می‌شود که شما هیجانات و تکانه‌های هیجانی خود را بهتر و بیشتر بشناسید. افراد دارای هوش هیجانی بالا، بازخوردها و نظرات دیگران را می‌پذیرند و مورد توجه قرار می‌دهند. شاید شما با آن نظرات موافق نباشید، ولی گوش دادن به بازخوردها و انتقادات دیگران به شما کمک می‌کند که روی نقاط تاریک و ضعف خود کار کنید. این امر شما را یاری می‌کند که اندیشه‌ها، تکانه‌ها والگوهای رفتاری خود را بهتر بشناسید.

مردم به طور طبیعی فکر می‌کردند که افراد دارای بهرهٔ هوشی بالا در کل شانس بیشتری برای کسب موفقیت دارند. پدر و مادرها، معلمان، دوستان و آشنایان همگی همین دیدگاه را داشتند و باهوش بودن را برابر با موفق بودن می‌دانستند. اما ای کاش مسأله به همین سادگی می‌بود!

قاعدهٔ شمارهٔ یک برای رشد و افزایش هوش هیجانی این است که هیجانات خود را قضاوت و سرکوب نکنید.

روی‌هم گذاشتن بازوها و پاها نشانهٔ این است که فرد تحت فشار ناخودآگاه قرار دارد. در این حالت، فرد از لحاظ هیجانی در وضعیت بسته قرار دارد و نسبت به نظرات شما یا شک دارد یا با آنها موافق نیست. این حالت نشان می‌دهد که فرد تمایلی به شنیدن نظرات شما ندارد یا علاقه‌ای به موضوع مورد بحث ندارد. شما باید با تغییر دادن موضوعِ بحث اندکی او را از لحاظ هیجانی باز کنید و سپس دوباره به سر موضوع اصلی برگردید. اگر فرد دست‌ها و پاهایش را آزاد کند به صورت ناخودآگاه پذیرش بیشتری نسبت به دیدگاه‌های شما پیدا خواهد کرد.

هیجانات خود را بشناسید و به آنها اجازه دهید که عبور کنند نه اینکه بر شما تأثیر منفی بگذارند.

کسی که هوش هیجانی بالایی دارد به آسانی اوضاع و شرایط را درک می‌کند و با نرمش و ملایمت به نظرات و دیدگاه‌های دیگران احترام می‌گذارد، حتی اگر خودش آن نظرات را قبول نداشته باشد. این فرد ممکن است با دوستش هم‌نظر و موافق نباشد، اما حق مخالفت و داشتن نظر متفاوت را برای او قائل است.

یاد بگیرید که قاطع باشید نه پرخاشگر و تهاجمی

با هیجانات خود به شکل داده‌ها و اطلاعاتی برخورد کنید که نشان‌دهندهٔ نگاه شما به جهان است یا آنها را به‌عنوان راهنمایی درنظر بگیرید که شما را به سوی عمل درست هدایت می‌کنند. هنگامی‌که آغوش خود را به روی این داده‌ها بگشایید به منبع عظیمی از هیجانات دسترسی می‌یابید که می‌توانند اعمال و رفتارهای شما را در مسیر درست هدایت کنند. اگر مسیر هیجانی روشنی برای خود داشته‌باشید، می‌توانید به هر نقطه‌ای که دلخواه شماست برسید. بنابراین، باید هیجانات خود را به‌عنوان داده بشناسید و بپذیرید و آنها را در راستای اهداف خود به‌کارگیرید، نه اینکه سرکوبشان کنید.

موفقیت نتیجهٔ ترکیبی از عوامل گوناگون است و اساسی‌ترین عامل این است که شما بتوانید احساسات و هیجانات خود و دیگران را به‌خوبی مدیریت کنید.

از طرز فکر «همه یا هیچ» دست بردارید بیشتر ما فکر می‌کنیم که مقاومت در برابر وسوسه یا ترک یک عادت بد یک چالش همه یا هیچ (صفر یا صد) است. طبیعی است که بیشتر انسان‌ها عیب‌ها و خطاهای کوچکی در زندگی خود دارند. ولی این بدان معنا نیست که باید دست از حرکت بردارند و تسلیم شوند. خطاها و اشتباهاتی که گاه‌گاه مرتکب می‌شویم نباید بهانه‌ای برای تلاش نکردن و دست برداشتن باشد. حتی اگر گاهی از مسیر خود منحرف شویم، می‌توانیم دوباره به مسیر بازگردیم و به راه خود ادامه دهیم.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در فرآیند ارتباط این است که به حرف دیگران گوش بدهید بدون آنکه سریع به سراغ نتیجه‌گیری بروید.

نظریهٔ گلمن دارای شهرت جهانی است و دلیلش این است که هوش هیجانی را یک توانایی می‌بیند که می‌توان آن را افزایش و رشد داد؛ درحالی‌که ضریب هوشی را وابسته به عوامل ژنتیکی و مادرزادی درنظر می‌گیرد.

فضای بی‌رحم و سخت کار و شغل و تجارت بسیار متفاوت از محیط آرام و بی‌دغدغهٔ کلاس‌های درس است.

- یکی از روش‌های بسیار عالی برای افزایش خودهشیاری نگارش است. یعنی قلم به دست بگیرید و به صورت آگاهانه افکار و احساساتی که به ذهنتان می‌آید و تجربه می‌کنید را بنویسید.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در فرآیند ارتباط این است که به حرف دیگران گوش بدهید بدون آنکه سریع به سراغ نتیجه‌گیری بروید.

هیجانات خود را سرکوب نکنید و نادیده نگیرید، با آنها مبارزه نکنید و در آنها غرق نشوید. در عوض، کتابخانهٔ ارزشمندی از تجربیاتی که درمورد هیجانات خود دارید به وجود آورید و از آن بهره‌برداری کنید. هدف از رسیدن به هشیاری هیجانی این است که توجه خود را معطوف این هیجانات کرده و آنها را برای رسیدن به نتایج دلخواه به کارگیریم.

_ به نظرات مخالف احترام بگذارید این را بدانید که اگر کسی نظری متفاوت با نظر شما داشته باشد به این معنی نیست که او دارد اشتباه می‌کند یا آدم بدی است. تفاوت‌ها را ارج بنهید و آنها را بپذیرید و حتی با کسانی که نظری مخالف نظر شما دارند همدلی کنید. بکوشید که درک کنید آنها از کجا آمده‌اند و چه چیزی باعث شده است که این‌گونه فکر کنند.

ذهن خود را باز نگه‌دارید. با ذهنی سرشار از پیش‌شرط یا پیش‌داوری با دیگران روبرو نشوید و بدون برچسب زدن بر دیگران یا انتقاد از آنها به حرف‌هایشان گوش دهید.

بدن ما حدود شش ثانیه زمان نیاز دارد تا مواد شیمیایی را جذب کند که هیجان را تغییر دهد. به بدن خود این زمان را بدهید.

روبروی آینه بایستید و فرض کنید که در حال صحبت با دوست خود هستید و او از شما می‌خواهد که کاری را برخلاف میل خود انجام دهید. چگونه با رفتاری آرام و صادقانه نظر خود را به او می‌گویید؟ بر روی کلمات، زبان بدن، احساسات، صدا و لحن خود تمرکز کنید.

برای مثال، به جای آنکه بگویید «ما نباید آنجا برویم»، بگویید «(من) فکر می‌کنم که نباید آنجا برویم». این باعث می‌شود که قاطعیت و صلابت خود را نشان دهید بدون آنکه چیزی را بر دیگران تحمیل کنید. شما با این کار اندیشه و نظر خود را بیان می‌کنید بدون آنکه به طرف مقابل خود فشار آورید یا به او اصرار کنید؛ و این نشانهٔ احترام به دیگران است