بریده‌هایی از کتاب ارغنون سوم

عقل نمی‌تواند بر احساس پیروز شود چون احساس را فقط احساس می‌تواند مغلوب کند.

ریمان، ریاضیدان معروف، متوجه شد که در ابعاد عالی‌تر، زمان به طریقی به صورت مکان در می‌آید؛

«چون کودکان خردسال باشید...» و «خوشا به حال پاکدلان...»

غزالی، فیلسوف ایرانی می‌گوید: «عالی‌ترین وظیفه روح انسان درک حقیقت است.»

زبان المثنای دقیق عقل است.

جانوران دو بعد را می‌بینند. بعد سوم را دائمآ حس می‌کنند اما آن را نمی‌بینند. آن را به صورت چیزی گذرا حس می‌کنند به همان‌گونه که ما زمان را حس می‌کنیم.

طبیعت، پس از آگاه و نیمه آگاه بودن به صورت حوزه‌های کانی، گیاهی و جانوری در زمانی بسیار دراز به آخرین حدّ تکامل عظیم خود به صورت انسان در می‌آید، و از خود می‌پرسد: من چه هستم؟

فقط غیر واقعی، عادی است.

کیست که بتواند آب گل‌آلود را صاف کند؟ اما اگر آب را بگذاری بیحرکت بماند، خودش کم‌کم صاف و روشن می‌شود. کیست که بتواند به آرامش مطلق دست یابد؟ اما بگذار زمان بگذرد تا حالتِ آرامش کم‌کم پدید آید...

جسم چهار بعدی به مثابهِ اثر حرکت جسم سه بعدی در جهتی که در آن نمی‌گنجد. یک جسم چهار بعدی متشکل از بی‌نهایت جسم سه بعدی است.

جنبه‌هایی از حیات هستند که تنها هنر حق دارد از آنها سخن بگوید.

عشق، برای زندگی ما، یکی از خدایان است که گاهی سختگیر و گاهی مهربان است اما هیچ‌گاه تسلیم ما نمی‌شود، هیچ‌گاه راضی نیست ما را برای رسیدن به هدفهامان یاری دهد. افراد انسان تلاش می‌کنند عشق را تحت انقیاد خود در آورند تا آن را وادارند در خدمت هدف‌هاشان، هم هدف‌های معنوی و هم مادی، قرار گیرد. اما عشق را نمی‌توان تحت انقیاد چیزی در آورد و عشق از موجودات فناپذیر ضعیفی که سعی کنند خدا را تحت انقیاد خود در آورند تا در خدمت هدف‌های آنان باشند با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد. همه حساب‌های آنها را بر هم می‌زند و آنها را به کارهایی وامی‌دارد که هرگز انتظار نداشته‌اند. آنها را مجبور می‌کند به خدمت او در آیند و آنچه را او می‌خواهد انجام دهند.

وقتی از یک خردمند بزرگ هندی خواستند برهمن را وصف کند، فقط سکوت کرد ـ و این پاسخ او بود.

از اینجا معلوم می‌شود که حافظه جانور انباشته‌تر از حافظه ماست و علت عمده عقب‌ماندگی تکامل ذهنی جانور دقیقآ در همین‌جا نهفته است. ذهن او بسیار مشغول است. برای پیشروی هیچ وقتی ندارد. به همین‌گونه است که از طریق وادار ساختن کودک به حفظ یک رشته کلمات و اشکال می‌توان از تکامل ذهنی او جلوگیری کرد. جانور نیز دقیقآ همین وضع را دارد. و این مبین این واقعیت شگفت‌انگیز است که وقتی خردسال است باهوش‌تر است. در انسان اوج قدرت هوشی او در دوره بلوغ و حتی اغلب در سن پیری است؛ در مورد جانور درست عکس این است. فقط وقتی خردسال است پذیراست. در هنگام بلوغ رشد هوشی متوقف می‌شود و در دوره پیری بدون شک رو به قهقرا می‌رود.

به طور کلی در زمان و مکان فقط از طریق تصورات است که می‌اندیشیم؛ اما وقتی به مفاهیم می‌اندیشیم در این موقع فکرمان متوجه خارج از زمان و مکان است.

ما نمی‌توایم این جهان را از طریق ادراک حسی دریابیم و به طور کلی هر چیزی را که مشاهده می‌کنیم آفریده خود ماست، «محصول فاعل مُدرک» است. بدین‌سان، بنابر نظر کانت، هر چیزی که در اشیاء می‌یابیم خودمان در آنها گذاشته‌ایم. ما نمی‌دانیم جهان بدون وجود خود ما چه شکلی دارد.

جهت حرکت در بعد چهارم در بیرون از تمامی جهاتی قرار دارد که در یک شکل سه بعدی امکان‌پذیر است.

آیا امکان ندارد جسم چهاربعدی را اثر حرکت جسم سه بعدی بدانیم؟ در این صورت، این حرکت چیست و در چه جهتی است؟

برای موجودی که چیزی جز احساس ندارد، جهان یک بعدی است و برای موجود دارای احساس و تصور دو بعدی است

حرکتی در این جهان وجود ندارد و جهان ایستا و ثابت است و از آن رو به نظر ما متحرک و در حال تکامل می‌آید که از شکاف باریک دریافت حسی خود به آن می‌نگریم.

متوجه می‌شود بدون درک نادیدنی‌ها درک دیدنی‌ها برایش امکان‌پذیر نخواهد بود.

ظاهرآ چیزی می‌بینیم و چیزی می‌فهمیم. اما در واقع راجع به تمام آنچه در پیرامون ما رخ می‌دهد احساس بسیار مبهمی داریم به همان‌گونه که حلزون از نور خورشید، باران و تاریکی چنین احساسی دارد.

همه دین‌ها تعالیمی راجع به مرگ هستند.

به اشخاص زیادی برخورده‌ام که خود را «وحدت‌گرا» می‌نامند و در این ادعای خود صادق هستند؛ لیکن در واقع هرگز خود را از ساده‌ترین ثنویت مذهبی نرهانیده و هیچ‌گاه حتی جرقه‌ای از ادراک یگانگی جهان را مشاهده نکرده‌اند.

شرط لازم حرکت، یعنی زمان، از ذهن ناشی می‌شود؛ اگر ذهن نباشد، زمان نیز به صورتی که برای ما وجود دارد وجود نخواهد داشت.

سرّ زمان در هر چیزی نفوذ دارد. این سرّ در هر سنگی که شاهد ادوار یخبندان، دوره دوم طبقات‌الارض و ماموت‌ها بوده است حس می‌شود. در فردایی حس می‌شود که آن را نمی‌بینیم؛ اما شاید او ما را ببیند

کل جهان نوعی تجسم پر دامنه خیال است که فقط به این علت ما را به هراس نمی‌اندازد و باعث احساس جنون در ما نمی‌شود که به آن عادت کرده‌ایم.

روزهایی پیش می‌آیند که سرشار از عرفانی عجیب هستند، روزهایی که برای خود شعور فردی و بی‌نظیری دارند و دارای عواطف و افکاری هستند. می‌توان گفت که می‌شود با چنین روزهایی حرف زد و آنها به انسان می‌گویند که مدت بسیار مدیدی، مدتی به درازای ابدیت است که زندگی می‌کنند

(کار اصلی ما کاستن از محدودیت ادراک‌مان است.)

اخلاق صورتی از زیبایی‌شناسی است.