بریده‌هایی از کتاب طاعون

پانلو در همان لحظه داشت می‌گفت که فضیلت پذیرفتن کامل، که موضوع بحث اوست، با آن معنی محدودی که مردم برایش قایلند، درک شدنی نیست. چون این پذیرفتن نه رضا و تسلیمی پیش‌پا افتاده است و نه حتا تحقیری آزاردهنده. البته تحقیر بود، ولی تحقیری اختیاری. بی‌شک شاهد شکنجه یک کودک بودن برای روح انسان تحقیر و اهانتی است بزرگ، ولی به همین دلیل هم باید آدم شاهد آن باشد.

پانلو در همان لحظه داشت می‌گفت که فضیلت پذیرفتن کامل، که موضوع بحث اوست، با آن معنی محدودی که مردم برایش قایلند، درک شدنی نیست. چون این پذیرفتن نه رضا و تسلیمی پیش‌پا افتاده است و نه حتا تحقیری آزاردهنده. البته تحقیر بود، ولی تحقیری اختیاری.

پانلو می‌دانست زیاده‌روی در این فضیلت که می‌خواست درباره‌اش صحبت کند، برای بسیاری از ذهن‌هایی که به اخلاقی خطاپوش‌تر و سنتی‌تر عادت دارند، تکان‌دهنده خواهد بود. ولی معتقدات دوران طاعون، نمی‌توانست همان معتقدات روزهای عادی باشد، و اگر خدا می‌تواند اجازه دهد یا حتا بخواهد که روح انسان در لحظه‌های خوشبختی لذت ببرد و آسایش داشته باشد، توقع‌هایش در روزهای شوربختی به همان اندازه بیش‌تر است. خداوند امروز به آفریده‌گانش این لطف را کرده که در بدبختی قرار بگیرند، تا بدین‌سان بزرگ‌ترین فضیلت را که مربوط می‌شود به «همه» یا «هیچ» بازیابند و برعهده بگیرند.

او بدون ترس به آن‌هایی که دور و برش بودند گفت: «برادرانم، لحظهٔ موعود فرارسیده، باید همه چیز را پذیرفت و یا انکار کرد. و چه کسی میان شما جرأت این‌را دارد که همه چیز را انکار کند؟»

پدر پانلو حتا از امتیازهایی که به او این امکان را می‌داد از حصار بالارود خود را محروم کرد. به آسانی می‌توانست بگوید که کودک پاداش درد و رنجی را که در این دنیا تحمل کرده، در ابدیت دریافت خواهد کرد، ولی در حقیقت خودش چیزی از آن نمی‌دانست. چه کسی قادر است بگوید شادمانی ابدی نمی‌تواند حتا یک لحظه از درد و رنج بشری را جبران کند؟

در وجود خیر و شر تردیدی نیست، آدم‌ها به آسانی می‌دانند چه تفاوتی میان‌شان وجود دارد، ولی از درون شر است که باید دید دشواری چه‌گونه است. به‌طور مثال شری وجود دارد که ضروری است و شری که ضروری نیست. دون ژوان را داریم که به‌خاطر شر در اعماق دوزخ فرو افتاده، و کودکی بی‌گناه که شر زندگی را از او ربوده، چون اگر درست باشد که فرد عیاش باید نابود شود، درد و رنج یک طفل فهمیدنی نیست. و در حقیقت، در این دنیا هیچ چیز مهم‌تر از درد و رنج یک کودک نیست، و بالاتر از آن، وحشتی که این درد و رنج همراه دارد، و بالاتر از آن پی‌بردن به دلایل آن. در بقیهٔ مراحل زندگی خداوند در همه چیز به ما کمک می‌کند. به این ترتیب است که پای حصارهای طاعون قرار گرفته‌ایم و در سایهٔ کشندهٔ آن است که باید به ثمرش پی ببریم

توجه ریو موقعی به گفته‌های او جلب شد که گفت چیزهایی هست که می‌توان در برابر خدا توضیح داد و چیزهایی که نمی‌توان

او کم و بیش می‌گفت برای این چشم‌انداز طاعون دنبال توضیح و تفسیر نباید بود، بلکه باید کوشید آن‌چه را که لازم به یاد گرفتن است بیاموزیم

کسی که تسلیم قوهٔ تخیل‌اش می‌شود، باید زخمی را هم که از این تسلیم‌شدن به او وارد می‌شود بپذیرد

دکتر خیلی دلم می‌خواهد یاد بگیرم آن‌چه را در درونم می‌گذرد به زبان بیاورم

نشان‌دادن گونهٔ خاصی از دربندبودن به‌وسیلهٔ گونه‌ای دیگر، همان اندازه می‌تواند عاقلانه باشد که نمایاندن هر چیزی که واقعآ وجود دارد از طریق چیزی که وجود ندارد.

روشی آسان برای شناختن یک شهر، پی‌بردن به نحوهٔ کارکردن، دوست‌داشتن و مردن مردمانش است.

از دیدگاه طاعون، تفاوتی میان رئیس و نگهبان‌ها و زندانی‌ها وجود نداشت، چون همگی‌شان زندانی محسوب می‌شدند و برای اولین بار در زندان عدالت به‌طور مطلق اجرا می‌شد.

اگرچه به زبان عقل و منطق حرف می‌زنید، ولی غرق در خیالبافی هستید.

امروز حقیقت یک فرمان است،

سایه‌های سرگردانی می‌شدند که توانی نمی‌یافتند جز این‌که فرورفتن در زمینی که درد و رنج‌شان در آن ریشه داشت را بپذیرند.

هیچ چیز در دنیا ارزش آن‌را ندارد که آدم از چیزی که مورد علاقه‌اش است دست بر دارد.

زندگی را هر قدر مبتذل‌تر و پیش پا افتاده‌تر می‌گذراندند، مؤثرتر واقع می‌شد.

اگر بدانم می‌آیی، منتظرت ماندن زیاد برایم مهم نیست.

در دوران تیره‌روزی‌هاست که مردم به حقیقت عادت می‌کنند، یعنی به سکوت.