بریده‌هایی از کتاب درس‌های پیامبر اعظم (ص)

گاهی اگر جوانی را مشاهده می‌کردند که بی‌کار است، می‌فرمودند: انّ الله لا یحبّ الشّابّ الفارغ: خدا از جوانی که عمر خود را تلف می‌کند و به بی‌کاری می‌گذراند، خشنود نیست.

پیش پیامبر می‌آمدند و از یکدیگر بدگویی می‌کردند و چیزهایی را دربارهٔ یکدیگر می‌گفتند؛ گاهی راست و گاهی هم خلاف واقع. پیامبر اکرمصلّی‌الله‌علیه‌وآله به مردم فرمودند: هیچ‌کس دربارهٔ اصحابم به من چیزی نگوید. دائماً نزد من نیایید و از همدیگر بدگویی کنید. من مایلم وقتی‌که میان مردم ظاهر می‌شوم و به میان اصحاب خود می‌روم، سلیم‌الصّدر باشم؛ یعنی با سینهٔ صاف و پاک و بدون هیچ‌گونه سابقه و بدبینی به میان مسلمانها بروم.

یکی از کارهای رسول اکرمصلّی‌الله‌علیه‌وآله این بود که فضای جامعه را یک فضای مهربان و سرشار از مهر و محبّت بسازد تا همهٔ مردم در آن، نسبت به یکدیگر محبّت بورزند و به چشم حسن ظن و خوش‌بینی به یکدیگر نگاه کنند.

خدا از جوانی که عمر خود را تلف می‌کند و به بی‌کاری می‌گذراند، خشنود نیست.

خدای متعال به ما وعده کرده است؛ فرموده است اگر مجاهدت کنید، اگر تلاش کنید، خدای متعال شما را به مقصود میرساند و شما در سایهٔ ایستادگی، به اهداف خود دست پیدا میکنید.

چرا وقتی‌که شما مسلمانها (مؤمنین و مؤمنات) این شایعه را شنیدید، به یکدیگر حسن ظن نشان ندادید و به طور قاطع نگفتید که این دروغ است؟ یک جای دیگر می‌فرماید: و لو لا اذ سمعتموه قلتم ما یکون لنا ان نتکلّم بهذا سبحانک هذا بهتانٌ عظیمٌ: چرا وقتی‌که این شایعه را شنیدید، نگفتید که ما حق نداریم این شایعه را تکرار کنیم؟ این، یک بهتان بزرگ است.

این‌گونه است که اگر کسی، کس دیگری را به بعضی از تهمتهای خاص متّهم کند، اگر نتواند آن را با چهار شاهدِ عادل ثابت کند، خود تهمت‌زننده محکوم است که بر او حد جاری بشود

امّت اسلامی امروز به پیشرفت علمی نیاز دارد، به ثقه و اطمینان به خدای متعال نیاز دارد، به روابط سالم و اخلاق حسنه در میان خودمان احتیاج داریم، باید با هم برادرانه رفتار کنیم، باید با هم با گذشت رفتار کنیم، باید نسبت به یکدیگر حلم داشته باشیم، باید با اغماض برخورد کنیم. مظهر همهٔ این خصوصیات پیغمبر اکرم است

چند آیهٔ پی‌درپی، با لحن بسیار تندی خطاب به مسلمانها ذکر می‌شود که چرا وقتی شما این شایعه را شنیدید، نسبت به گویندهٔ آن شدّت عمل به‌خرج ندادید ـ مستفاد از آیات این است ـ و چرا این شایعه را قاطعاً رد نکردید.

از اوّل تا امروز بشر به دنبال امنیت و آرامش بوده است، به دنبال عدالت بوده است، به دنبال اخلاق نیک بوده است، به دنبال ارتباط مستحکم با مبدأ آفرینش بوده است. اینها خواسته‌های اصلی بشریت است که از فطرت انسان بر میخیزد. مظهر همهٔ اینها پیغمبر اکرم‌صلّیالله‌علیه‌واله‌وسلّم است

پیش پیامبر می‌آمدند و از یکدیگر بدگویی می‌کردند و چیزهایی را دربارهٔ یکدیگر می‌گفتند؛ گاهی راست و گاهی هم خلاف واقع. پیامبر اکرمصلّی‌الله‌علیه‌وآله به مردم فرمودند: هیچ‌کس دربارهٔ اصحابم به من چیزی نگوید.

مسلمانان جز برگشت به اسلام راهی ندارند؛ جز تشکیل حاکمیت اسلام و تحقق و پیاده شدن عمل اسلامی، راهی ندارند. از دشمنان دیرین و کینه‌ورز اسلام نباید هیچ امید همراهی داشت؛ امید تحمّل هم نباید داشت.

پیامبر اکرمصلّی‌الله‌علیه‌وآله به مردم فرمودند: هیچ‌کس دربارهٔ اصحابم به من چیزی نگوید. دائماً نزد من نیایید و از همدیگر بدگویی کنید. من مایلم وقتی‌که میان مردم ظاهر می‌شوم و به میان اصحاب خود می‌روم، سلیم‌الصّدر باشم؛ یعنی با سینهٔ صاف و پاک و بدون هیچ‌گونه سابقه و بدبینی به میان مسلمانها بروم.

الله علیه وآله است و از ّ د بن عبدالله صل ّمکتب آخرین پیامبر خدا حضرت محم

عدالت اجتماعی، در سایهٔ اصلاح انسان، نفوس و بواطن و در سایهٔ توجّه به خدا و ذکر، حاصل خواهد شد.

رسول اکرمصلّی‌الله‌علیه‌وآله رو به اصحابشان کردند و فرمودند: مَثَل این اعرابی، مَثَل آن ناقه‌یی است که از گله‌یی که چوپانی آن را می‌چراند، رمیده و جدا شده باشد و سر گذاشته، به بیابان می‌دود. شما دوستان من، برای اینکه این شتر را بگیرید و او را به من برگردانید، حمله می‌کنید و از اطراف، دنبال او می‌دوید. این حرکت شما، رمیدگی او را بیشتر و وحشتش را زیادتر می‌کند و دستیابی به او را دشوارتر خواهد کرد. من نگذاشتم شما او را بیشتر از آنچه که رمیده بود، از جمع ما برمانید. با محبّت و نوازش، دنبال او رفتم و به گله و جمع خودمان برگرداندم. این، روش پیامبرصلّی‌الله‌علیه‌وآله است.

پیغمبر اکرم طبق روایت فرمود: «کسانی پیدا خواهند شد که امر به منکر و نهی از معروف می‌کنند» و مردم که تعجّب کردند، فرمود: «منکر معروف خواهد شد»؛ انسان احساس می‌کند که امروز هم در دنیا چنین وضعی را دستِ قدرتِ مادّی استکباری لجام‌گسیختهٔ متکبّرِ متفرعنِ زورگوی استکبار به وجود می‌آورد.

هر فضیلتی که در دنیا، و لو به‌طور غیر مستقیم وجود دارد، ناشی از آن بعثت و اقامهٔ مکارم اخلاق به‌وسیلهٔ آن پیغمبر عظیم‌الشّأن است

اگر حکومتی براساس اسلام بود، به این معناست که اسلام مورد عمل قرار گرفته است. امّا اگر اسلام به معنای اعتقاد و عمل افراد در جامعه وجود داشته باشد و حاکمیت دین برقرار نباشد، در چنین جامعه‌ای قرآن و اسلام مهجور است.

اتّخذوا هذا القُرآنَ مَهجورا؛ یعنی قرآن را دارند، امّا همراه با هَجر. قرآن هست، امّا مهجور است. به این معنا که قرآن در یک جامعه تلاوت شده و احترام ظاهری می‌شود، امّا به احکام آن عمل نمی‌کنند و به بهانهٔ جدایی دین از سیاست، حکومت را از قرآن سلب می‌نمایند. اگر قرار بود که اسلام و قرآن حکومت نکنند، پس مبارزات پیغمبر برای چه بود؟

اکنون، بعضی شعار صلح را مطرح می‌کنند. البتّه صلح، چیز بسیار خوبی است؛ لکن صلحْ آن زمان خوب است که عادلانه باشد. بسیاری برای رسیدن به عدالت، جنگ را انتخاب می‌کنند و در راه عدالت، می‌جنگند. پس، پیداست که عدالت از صلح بالاتر و مهم‌تر است. حقیقت هم، همین است.

در گوشه‌ای از عالم، کودکان از بی‌غذایی جان خود را از دست می‌دهند، ظاهر قضیه این است که به دلیل نیامدن باران، خشکسالی شده است؛ امّا باطن قضیه، چیز دیگری است. باطن قضیه، بی‌عدالتی است.

آن نظامها و کسانی که مدّعی عدالت اجتماعی بودند، نتوانستند چیزی از نوع عدالت، به مردم جوامع خودشان هدیه کنند. چرا؛ چیزهای دیگر دادند! فضانوردی به آن‌ها دادند، موشکهای قارّه‌پیما برایشان ساختند؛ امّا عدالت اجتماعی را نتوانستند مستقر کنند! عدالت اجتماعی، در سایهٔ اصلاح انسان، نفوس و بواطن و در سایهٔ توجّه به خدا و ذکر، حاصل خواهد شد. این دو، هدف پیغمبر است و توانست آن‌ها را محقّق کند؛ و لو در دایره‌ای محدود.

البتّه جهالتهای عمومی و تعصّبهای غیر متّکی به منطق و تحریک احساسات یکدیگر اثر دارد، امّا این‌ها زمینه است و هیچ‌کدام، آن حوادث خونین بزرگی را که ما در تاریخ مشاهده می‌کنیم، به وجود نمی‌آورد. آن حوادث بزرگ، به دستگاه ارباب قدرت برمی‌گردد که از این اختلاف، دنبال فایده‌یی می‌گشتند. استعمار که وارد کشورهای اسلامی شد بعضی مستقیم و بعضی غیر مستقیم واضح شد که او هم دنبال همین قضیه است.

رفتار بعضی از شخصیتهای معروف اروپایی چه سیاسی و چه فرهنگی خیلی عبرت‌انگیز است. به مصر که می‌رفتند، یک‌طور صحبت می‌کردند؛ به باب عالی کشور عثمانی که می‌رفتند، یک طور صحبت می‌کردند؛ به ایران شیعی که می‌آمدند، طور دیگر صحبت می‌کردند. هدفشان هم به‌هم‌ریختن نظام وحدت بود که استعمار اروپا و سردمداران تمدّن صنعتی، از آن می‌ترسیدند؛ حق هم داشتند که بترسند. کار خودشان را هم کردند و بین مسلمین، اختلاف عمیق و عجیبی را به وجود آوردند.

وحدتی که ما اعلام می‌کنیم و شعار می‌دهیم و به آن دل‌بسته هستیم و دنبال آن، حرکت و کار می‌کنیم، اوّلین نقطه‌اش باید ناظر به رفع این تعارضها و تناقضها و اختلافها و درگیریها باشد، که خدای متعال به این راضی است و مؤمنان و مخلصان و اولیا و عقلا، از آن خشنودند. باید مقدّمات و زمینه‌های این کار فراهم بشود. اختلاف عقیدتی دارند، داشته باشند؛ اختلاف قومی دارند، داشته باشند؛ تغایر نژادی دارند، داشته باشند. این‌ها، مستلزم و مستوجب تنافس و تعارض و درگیری و جدال بین مسلمین نشود. باید همه مخلصانه کار کنند. علمای بزرگ، متفکران، روشن‌فکران، نویسندگان، شعرا، هنرمندان، واقعاً این را واجب الهی بدانند. این آیهٔ شریفهٔ قرآن: و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و آیات دیگر، خطاب به ما و همهٔ مسلمین در مقابل دشمنان اسلام است. به این آیات عمل کنیم.

نه دعای او موجب می‌شد که نیرویش را به کار نگیرد؛ نه به کار گرفتن نیرو، موجب می‌شد که از توسل و تضرّع و ارتباط با خدا غافل بماند؛ به هر دو توجّه داشت.

این کارهایی است که شما با نیت خوب به‌جا می‌آورید. این حسنه‌ای است که در آخرتْ شما را به قُربات الهی و مقامات معنوی می‌رساند.

نبی مکرّم اسلام‌صلّی‌الله‌علیه‌واله‌وسلّم فرمود: انّ العقل عقال من الجهل؛ عقل عقال جهل است. عقال آن ریسمانی است که به پای حیوان ـ‌شتر یا غیر شتر ـ میبندند که حرکت نکند، قابل کنترل باشد. میفرماید عقل عقال جهل است؛ این پای‌بندی است که مانع میشود از اینکه انسان با جهالت حرکت کند. بعد میفرماید: و النّفس کمثل اخبث الدّواب؛ نفس انسان مثل شرورترین حیوانات است؛ مثل شرورترین چهارپایان است؛ نفس این است. فان لم تعقل حارت؛ وقتی این نفس را عقال نکردید، مهار نکردید، کنترلش را در دست نگرفتید، سرگردان میشود؛ مثل حیوان وحشی‌ای که نمیداند کجا میرود، سرگردان میشود؛ با این سرگردانی است که مشکلات به وجود می‌آید

بزرگترین تبلیغ برای اسلام، شاید همین باشد که ما چهرهٔ پیامبر اسلام را برای بینندگان و جویندگان عالم روشن کنیم و بسیار بجاست قبل از آنکه دشمنان و مخالفان، با روشهای و شیوه‌های فرهنگی و هنری پیچیدهٔ خود، چهرهٔ آن بزرگوار را در اذهان مردمِ بی‌خبرِ عالم مخدوش کنند، مسلمانانِ هنرمند و مطلع و وارد به شیوه‌های گوناگون در عالم، با بیان و تبلیغ و تبیین راجع به آن شخصیت معظّم و مکرّم، کار علمی و فرهنگی و هنری و تبلیغی بکنند. این‌ها کارهای لازمی است.