بریده‌هایی از کتاب حقّ‌النّاس

اتلاف عمر و وقت انسان‌ها، یکی از مصادیق حقّ‌النّاس فرهنگی است. گذران عمر و زندگی، با اعمال لغو و بیهوده، مسئولیّت‌آور است و در قیامت مؤاخذه دارد. قرآن کریم در ابتدای سورهٔ مؤمنون و در توصیف و بیان ویژگی‌های مؤمنان، می‌فرماید: (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ، قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ، الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاَتِهِمْ خَاشِعُونَ، وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ) مؤمن و رستگار، آنست که نماز با حضور قلب و با رعایت ادب، نماز می‌خواند و نیز، از لغو و بیهوده، اعراض دارد.

کم‌فروشی معلّم‌ها و اساتید در تعلیم و تعلّم، یک مثال از «حقّ‌النّاس فرهنگی» است

قرآن کریم، یأس و ناامیدی از رحمت خداوند را در حدّ کفر دانسته است: (وَ لا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ) هرچه گناه انسان، بزرگ و فراوان باشد، حق ندارد از از بخشش و چشم‌پوشی پروردگار متعال ناامید گردد؛ چراکه رحمت و عفو خداوند، از گناه او بزرگ‌تر است و خدای تبارک و تعالی وعدهٔ حتمی داده است که گناهان را می‌بخشاید

ورشکسته‌ترین افراد در روز قیامت پدر و مادری هستند که باید به خاطر اولاد به جهنّم روند. گاهی در تربیت و مواظبت اخلاقی کوتاهی کرده‌اند و گاهی با غذای حرام، باعث انحراف و گمراهی اهل خانه شده‌اند. قرآن می‌فرماید: چقدر آنها ورشکسته و بدبخت هستند که برای اولاد به جهنّم می‌روند

تجسّس و تفحّص در امور دیگران یا دزدیده دیدن و پنهانی‌شنیدن حرکات و گفتار مردم، به‌منظور یافتن عیوب و لغزش‌ها، بسیار قبیح است و گناه آن در برخی روایات، در حدّ کفر شمرده شده است. امام باقر (ع) می‌فرمایند: «إِنَّ أَقْرَبَ مَا یکونُ الْعَبْدُ إِلَی الْکفْرِ أَنْ یوَاخِی الرَّجُلَ عَلَی الدِّینِ فَیحْصِی عَلَیهِ عَثَرَاتِهِ أَوْ زَلَّاتِهِ لِیعَنِّفَهُ بِهَا یوْماً مَا» طبق فرمایش ایشان، مهم‌ترین عامل، برای نزدیکی بنده به کفر، عیب‌جویی و شمردن لغزش‌های برادر دینی است، برای اینکه بتواند در آینده، او را با آن لغزش‌ها سرزنش کند.