بریده‌هایی از کتاب روان‌درمانی چیست؟

علل آسیب‌های دوران کودکی که برای ما اتفاق می‌افتد، به ندرت از بیرون برجسته و چشمگیر به نظر می‌رسد، اما آثار آن‌ها غالباً قوی و ماندگار است. شکنندگی دوران کودکی به حدی است که نیازی نداریم اتفاق هولناکی برای ما رخ دهد تا دچار ازهم‌پاشیدگی عمیق شویم.

درواقع کسانی که مسبب آسیب‌های آغازین ما بودند، چنین قصدی نداشتند؛ بلکه خودشان آسیب‌دیده و در تقلا برای دوام بودند. بدین ترتیب می‌توانیم تصویری اندوهناک، اما دلسوزانه‌تر از جهانی ترسیم کنیم که در آن مشقت‌ها و اضطراب‌ها، کورکورانه به نسل‌های بعدی منتقل شوند. تجربهٔ چنین بینشی درست است و باعث ترس کمتری می‌شود. کسانی که به ما آسیب زدند موجوداتی برتر و توانمند نبودند که نقاط ضعف ما را تشخیص داده و حمله‌ور شدند، بلکه خودشان آزرده و آسیب‌پذیر بودند که نهایت تلاششان مقابله با انبوهی از غم‌های پنهان بود؛ غم‌هایی که در زندگی روزمره محکوم به آن هستیم.

روان‌درمانی نمی‌تواند رنج‌های ذاتی وجودی را از میان ببرد، اما می‌تواند ما را طوری مجهز کند که با اندکی شجاعت و متانت بیشتر به مقابله با آن‌ها برخیزیم.

افراد شورشگر در حقیقت کسانی هستند که اطاعت‌پذیری بیش از حدی از آن‌ها خواسته شده است.

هرگاه برای مهار و کنترل احساسات تلخ و ناراحت‌کننده خود وابستگی دیوانه‌واری به چیزی (هر چیزی که باشد) پیدا می‌کنیم معتاد شده‌ایم.

هر کسی را به خوبی بشناسیم رفتارهای عجیب و نومیدکننده در او خواهیم دید.

در اغلب اوقات صدای درون ما به هیچ وجه مهربان نیست، بلکه صدایی شکننده و تنبیه‌کننده، یا وحشت‌زده و تحقیرآمیز است

پدر یا مادر خشن، ما را به سمت تسلیم‌پذیری و ناتوانی از اعتراض و مخالفت سوق می‌دهد. مراقبت و حفاظت بیش از حد والدین باعث می‌شود کودک ترسو شود و در مواجه با موقعیت‌های پیچیده وحشت کند. والدین پرمشغله و بی‌اعتنا عامل شکل‌گیری شخصیت به شدت توجه طلب در کودک است. هر رفتار ما همواره منطق و پیش‌زمینه‌ای دارد. می‌توانیم بگوییم عدم تعادل‌ها ریشه در گذشته دارد، چون بازتاب‌دهندهٔ غرایز و نحوهٔ اندیشیدن در دوران کودکی است.

فرد به اصطلاح خودشیفته در حقیقت روان شب زده‌ای است که در سال‌های ابتدایی از فرصت تحسین شدن بیش از حد و نامعقول محروم مانده است.

خصوصیات شخصیتی و ذهنیت‌هایی که در واکنش به یک یا دو بازیگر محوری (پدر مادر) در دوران کودکی شکل‌گرفته‌اند، تبدیل به الگوی ما برای تفسیر رفتارهای دیگران می‌شود. به عنوان مثال، شوخ‌طبعی و اندکی دیوانه‌بازی برای جلب توجه مادری بی‌علاقه است که در بزرگسالی تبدیل به طبع ثانویه ما می‌شود.

کسانی که مسبب آسیب‌های آغازین ما بودند، چنین قصدی نداشتند.

الگوی عدم تعادل‌های ما به ناپختگی بنیادینی ارتباط دارد و نشانه‌هایی در خود دارد مبنی بر این‌که در دوران کودکی با مسائلی درگیر بودیم که خارج از توانمان بوده است.

با شادمانی زیاد دروغ می‌گوییم. شادی در خوشبختی تقریباً غیرقابل تشخیص یا ناچیز به نظر می‌رسد؛ اما شادمانی مصرانه و بی‌امان، ارتباط اندکی با رضایت حقیقی دارد. افراد شاد حالت سرخوشی را تنها برای شاد بودن نمی‌خواهند و نمی‌توانند تحمل کنند که غم به هر شکلی وجود داشته باشد، چرا که احساس یأس و اندوه درونی‌شان بسیار غامض و به طور بالقوه توان‌فرسا است. به چیزی که علاقه داریم اما نتوانستیم به آن برسیم حمله می‌کنیم و با لکه‌دار کردن آن دروغ می‌گوییم. افرادی را که زمانی می‌خواستیم با آن‌ها دوست باشیم، مشاغلی که زمانی امیدوار به کسب آن‌ها بودیم و شیوه‌های زندگی که زمانی به آن‌ها چشم‌داشتیم را رد می‌کنیم. هدف دشواری که به شکل دردناک از دسترس ما دورمانده را پیکربندی می‌کنیم، به امید این‌که لازم نباشد فقدان آن را به طور کامل در ذهن خود ثبت نماییم. به واسطهٔ بدگمانی تعمیم‌یافته که همه‌چیز و همه‌کس را از دریچه آن می‌نگریم تا حس درماندگی را در رابطه با یک یا دو موضوع از خود برانیم، دروغ می‌گوییم

آن‌ها می‌دانند که درون هر فرد بزرگسال، کودکی سردرگم، خشمگین و آسیب‌دیده، در تمنای پذیرش حرف و نظر و واقعیتش نشسته است. آن‌ها درک می‌کنند که این کودک بایستی خود را بازشناسد. می‌دانند که این کودک خواهان شنیده شدن حرف‌هایش هست، حرف‌هایی که شاید در حالت گریان و در قالب زمزمه‌هایی که به سختی قابل فهم باشد، برخلاف بلوغ ظاهری و تسلط بر خویشتنی است که تداعی‌گر بزرگسالی است.

اگر پدر یا مادر بر سر ما فریاد بزنند جهان زیر پایمان می‌لرزد، نمی‌فهمیم برخی از حرف‌های تند آن‌ها جدی نیست، بلکه به خاطر یک روز کاری سخت یا بازتاب دوران کودکی خودشان است؛ احساس می‌کنیم موجودی عظیم و همه‌چیزدان که قادر به انجام هر کاری است به دلایل ناشناخته‌ای تصمیم گرفته ما را نابود کند.

عدم تعادل‌ها همواره واکنش به اتفاقاتی هستند که در گذشته رخ داده‌اند. در حقیقت به این دلیل رفتار می‌کنیم که سال‌ها پیش یک آسیب آغازین، ما را از طی نمودن مسیر مفیدی بازداشته است.

در زمستان‌ها و تابستان‌های بلند دوران کودکی، رفتارهای بزرگسالان اطراف ما، عمیقاً شخصیت ما را شکل می‌دهند.

در حقیقت ما زمان حال را از دریچهٔ تنگ گذشته زندگی می‌کنیم.

روان‌درمانی صرفاً پاسخی پیچیده به پریشانی‌هایی عادی است که گریبان‌گیر آدمی می‌شود.

روان‌درمانی نمی‌تواند رنج‌های ذاتی وجودی را از میان ببرد، اما می‌تواند ما را طوری مجهز کند که با اندکی شجاعت و متانت بیشتر به مقابله با آن‌ها برخیزیم.

بدون هیچ توهمی باید اذعان کرد علی‌رغم همهٔ پیشرفت‌هایی که در فناوری و امکانات مادی داشتیم، در هنر فراهم کردن دوران عاطفی سالم برای کودکان، چندان از نسل‌های قبلی پیشرفته‌تر نیستیم؛ بنابراین شکست‌های متعدد، زندگی‌های نامطمئن و روان‌های درهم‌شکسته، کاهش آسیب‌های آغازین را نشان نمی‌دهد. به خاطر خباثت یا بی‌تفاوتی نیست که در فراهم نمودن دوران کودکی نسبتاً خوب ناکام ماندیم، بلکه راه زیادی در پیش داریم تا نحوهٔ درست عشق ورزیدن را بیاموزیم. کار ساده‌ای به نظر می‌رسد اما در عمل بی‌نهایت پیچیده است.

ممکن است گمان کنیم انسان‌های خودخواه کسانی هستند که در نتیجهٔ محبت بیش از حد بیمار شدند، اما عکس این تصور درست است: فرد خودخواه کسی است که از محبت سیراب نشده است. باید در سال‌های نخست زندگی، خودمحوری بدون هیچ موانعی محقق شود تا سال‌های بعدی زندگی را خراب نکند و دست از سر ما بردارد

آنچه اعتیاد را به درستی نشان می‌دهد کاری نیست که شخص در حال انجام آن است بلکه نحوهٔ انجام آن کار به منظور اجتناب از مواجه شدن با خود است. هرگاه برای مهار و کنترل احساسات تلخ و ناراحت‌کننده خود وابستگی دیوانه‌واری به چیزی (هر چیزی که باشد) پیدا می‌کنیم معتاد شده‌ایم.

نگرانی دیگر این است که روان‌درمانی جایگزین پرهزینهٔ دوستی و نشان‌دهنده ناکامی ما در همدلی و مهربانی برای یافتن دوستان حقیقی شود؛ اما در دفاع از این دوستی، از قوانین و مقررات حاکم برنهاد روان‌درمانی غفلت شده است. ما نمی‌توانیم از یک دوست معمولی انتظار داشته باشیم که با هوشمندی، توجه و مداومت فراوان، به صورت هفتگی به مشکلات پنهان ما گوش دهد، نیازهای خود را کنار بزند و تفسیرهای ظریفی از سوابق گذشته ما تا دوران کودکی تدوین کند.

از نظر کودک شنیدن صدای مشاجره و دعوا (همراه با کوبیدن در و فحاشی) می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد، انگار حس امنیت‌اش متلاشی شده است. در ادراک کودک هیچ گونه شواهدی دال بر این‌که مشاجره بخشی از رابطهٔ عادی است وجود ندارد.

روان‌درمانی اختراعی است که به بهبود عملکرد عاطفی ما کمک می‌کند. روان‌درمانی به گونه‌ای طراحی‌شده که مشکلات زیادی را رفع کند، مشکلاتی چون فهم خودمان، اطمینان به دیگران، ارتباط موفق، احترام به توانایی‌ها، احساس آرامش کافی، اطمینان خاطر، صداقت، صراحت و حس شرم نداشتن.

است. در ادراک کودک هیچ گونه شواهدی دال بر این‌که مشاجره بخشی از رابطهٔ عادی است وجود ندارد. کودک درک نمی‌کند زوجین در عین حال که تعهد همیشگی به رابطهٔ خود دارند، اما ممکن است گاهی با شدت و تندی یکدیگر را به جهنم حواله دهند.

در زمستان‌ها و تابستان‌های بلند دوران کودکی، رفتارهای بزرگسالان اطراف ما، عمیقاً شخصیت ما را شکل می‌دهند.

روان‌درمانی ابزاری مانند همهٔ ابزارهای دیگر است. این ابزار به گونه‌ای طراحی‌شده که در غلبه کردن بر ضعف مادرزادی ما و گسترش قابلیت‌ها به فراسوی آنچه طبیعت به ما اعطا کرده است کمک می‌کند. به این معنی از جنبه متافیزیکی، روان‌درمانی تفاوت چندانی با سطل که مشکل نگه‌داشتن آب در کف دست را حل می‌کند یا کارد که تیز نبودن دندان‌ها را جبران می‌کند، ندارد.

سرچشمه‌های عدم تعادل نه بر ما و نه بر دیگران آشکار نمی‌شود و این موضوع را پیچیده می‌کند؛ در نتیجه به طور قطع نمی‌دانیم که چرا فراری هستیم، عصبانی می‌شویم، مغرور و پرافاده هستیم، کارهایمان را در مُوعد مقرر انجام نمی‌دهیم، به شدت به کسانی که دوستشان داریم می‌چسبیم. به این دلیل که منابع عدم تعادل‌ها در دسترس ما نیستند، نمی‌توانیم منابع مهم همدردی در رابطه با این آسیب‌ها را به دست آوریم و دنیا ما را بر مبنای رفتارهایی که این آسیب‌ها الهام‌بخش آن بودند، مورد قضاوت قرار می‌دهد و نه بر مبنای خود این آسیب‌ها.