بریده‌هایی از کتاب دعوت به فلسفه؛ عشق به حکمت و جستجوی راه‌های نو در فلسفه

فقط یک متخصص می‌تواند دروغگویی خودش را با حقیقت همساز کند

الاهیات جامه‌ای واجب و ضروری برای پوشاندن جهل بی‌انتهای ذهن آدمی است؛ اما مدل این جامه‌ها مثل سایر لباس‌ها تغییر می‌کند. انسان، خدا را برحسب رشد جایگاه اخلاقی خودش، دائماً بازفهم می‌کند.

آناتول فرانس می‌گوید: «آنچه انسان را از حیوانات متمایز می‌کند دروغگویی و ادبیات است»،

هرچه بیشتر می‌آموزیم، امیدمان کمتر می‌شود.

«متافیزیک، پیدا کردن دلایل بد است برای آنچه از سر غریزه به آن باور داریم؛ اما پیدا کردن این دلایل خودش کم از غریزه نیست.»

نیچه با اشاره به افلاطون، می‌گفت: «همهٔ زیبایی، طعمه‌ای برای تولیدمثل است.»

«بچه‌ها و ابله‌ها حقیقت را می‌گویند.»

شاید اگر دنبال ثبات ذهن و روان هستیم، باید بیشتر آن را در فلسفه جستجو کنیم تا علم.

فیثاغورس می‌گوید ما موسیقی افلاک را نمی‌شنویم چون آن را مدتی دراز شنیده‌ایم. مثل آهنگری که سروصدای کارگاهش را نمی‌شنود چون مدت‌های طولانی آن را شنیده و به آن عادت کرده است.

هر کسی عاشق آن چیزی در معشوق است که خودش فاقد آن است.

حکومت یعنی خود ما در مقیاسی بسیار بزرگ.

خوشبختی، بازی آزاد غرایز است.

وقتی به هدفم دست یافتم خدا کند هدف دیگری بر من ظاهر شود و مرا به خود بخواند و دغدغه و خارخاری در من به‌وجود بیاورد تا برای رسیدن به آن بکوشم. خدا کند هیچ‌وقت راضی نشوم و عطش روحم سیراب نشود.

انسان به همان اندازه پیر است که عروقش پیرند، و به همان اندازه جوان است که ایده‌هایش جوان‌اند.

زن مبهم است، ولی کدام مرد وسوسه نمی‌شود تن به این خطرِ همیشگی بدهد که به این ابهام نفوذ کند و گره از راز آن بگشاید؟

فلسفه کیف پولمان را پر نمی‌کند و ما را به مدارج بالا در حکومتی دموکراتیک نمی‌رساند. چون اگر کیفی پر از پول داشته باشیم و به بالاترین مدارج و مقامات برسیم ولی با همهٔ این‌ها، خام و نادان بمانیم و بینوایی کور باشیم، و ذهنی زشت، رفتاری ددمنش، شخصیتی بی‌ثبات و امیالی آشفته داشته باشیم، آن پول و مقام به چه کار می‌آید؟

حال ما مثل قطرهٔ آبی است که سعی می‌کند دریا را بفهمد، یا اتمی که می‌خواهد نقشهٔ کهکشان را ترسیم کند.

فقط یک چیز در تاریخ قطعی است و آن، انحطاط است. فقط یک چیز در زندگی حتمی است و آن، مرگ است.

سوگناکی زندگی در این است که فقط زمانی به ما حکمت ارزانی می‌کند که جوانی‌مان را دزدیده. ــ «کاش جوان می‌دانست و پیر می‌توانست!»

معنی زندگی چیزی نیست که از طبیعت بخواهی آن را به تو بدهد. معنی زندگی، چیزی است که تو باید به طبیعت و تاریخ بدهی. معنی زندگی تو در این است که زندگی فرصتی است برای ابراز سازنده و خلاق خودت؛ اینکه کاری انجام بدهی که به زندگی دیگران کمک کند،

چون لذت‌های فلسفه شبیه رازهای عشق است، هیچ روح ناپاکی به آن دست پیدا نمی‌کند

اگر عقلی این عالم را هدایت می‌کند، فلسفه دوست دارد آن را بشناسد و بفهمد و با احترام با آن کار کند. اگر چنین عقل هدایتگری وجود ندارد، فلسفه دوست دارد این را هم بشناسد و بدون ترس با آن روبه‌رو شود.

کنفوسیوس می‌نویسد: «همهٔ فضیلت‌ها در آداب معاشرت ریشه دارند. حتی در کشتن انسان‌ها نیز باید قواعد ادب و نزاکت را به‌جا آورد.»

چرا همان‌طور که از کنار زیبایی‌ها رد می‌شویم از کنار زشتی‌ها رد نمی‌شویم؟

ولتر آن‌قدر صداقت داشت که بگوید آرزو می‌کرد خدمتکار و آشپزش اعتقادات سنّتی زمانه‌شان را می‌پذیرفتند. او فکر می‌کرد این موضوع، احتمال این را که آن‌ها پول و جواهراتش را بدزدند و در غذایش سم بریزند، تا اندازه‌ای کم می‌کرد

فرهنگ ما امروزه سطحی است، و دانش ما خطرناک است چون ما غنی در سازوکارها، و فقیرِ در اهداف هستیم.

او هیچ اشتیاقی در خود حس نمی‌کند که اموری را سروسامان بدهد، و به آشفتگی عصر خود نظم و وحدتی بدهد و حاصلی به بار بیاورد. او با ترس، به گوشهٔ خلوتی می‌خزد و به کمک لایه‌لایه اصطلاحات فنی، خود را از دنیا ایزوله می‌کند و انزوا در پیش می‌گیرد. او دیگر فیلسوف نیست. معرفت‌شناس شده است. در یونان چنین نبود. در آنجا فیلسوفان، کمتر ادعا می‌کردند و بیشتر به عهده می‌گرفتند.

ویل دورانت: اولاً برای انسان، که موجودی بسیار خرد و ناچیز و جزئی بسیار کوچک از عالم است، نابخردانه و به دور از فهم فلسفی است که فکر کند روزی می‌تواند عالم را بفهمد و راز آن را کشف کند. پس اولین درس فلسفه این است که خودت را در چشم‌انداز ببینی و بنابراین دست از این سودا برداری که می‌توانی روزی توضیح بدهی که جهان را چه کسی ساخته یا به کجا می‌رود. تو این چیزها را پشت‌سر می‌گذاری. می‌دانی که موجود زنده‌ای زمانمند هستی؛ می‌دانی که آغاز و پایانی داری و زندگی‌ات در صد سال یا کمی بیشتر به پایان می‌رسد، که خودش خیلی است. اما این وسط خوب است که ارکان زندگی خودت را در چشم‌انداز ببینی و بفهمی. گاهی به این جوانانی فکر می‌کنم که می‌گویند برایشان در تاریخ هیچ ارزشی وجود ندارد. از خودم می‌پرسم: «تاریخ برای این جوانان چه‌کار می‌توانسته بکند؟» شاید تاریخ به آن‌ها حسی از معنی طبیعت انسان بدهد. آریئل دورانت: این کار واقعاً آن‌ها را به کشتن می‌دهد! فکر می‌کنم اگر آن‌ها طبیعت انسان را بهتر می‌شناختند، بی‌معطلی یک گلوله توی مغز خودشان خالی می‌کردند!

الاهیات جامه‌ای واجب و ضروری برای پوشاندن جهل بی‌انتهای ذهن آدمی است

وقتی کسی خیالبافی می‌کند، فهمیدن امور برایش سخت‌تر می‌شود تا وقتی که حقیقت را می‌گوید.