بریده‌هایی از کتاب اصول و مهارت‌های شادکامی مبتنی بر قرآن و روایات

عوامل نشاط و شادی نمی‌تواند بیرونی باشد بلکه درونی است. در نتیجه ممکن است کسی در اوج بلاهای متنوع و متفاوت قرار گیرد ولی خرسند، شاد و با نشاط باشد و بالعکس، می‌تواند در اوج دارایی و توانمندی، احساس خوب و ادراک خوشی نداشته باشد.

قال امیرالمؤمنین: مَا بَالُکمْ تَفْرَحُونَ بِالْیسِیرِ مِنَ الدُّنْیا تُدْرِکونَهُ وَ لَا یحْزُنُکمُ الْکثِیرُ مِنَ الْآخِرَةِ تُحْرَمُونَه.‌ شما را چه شده که با به دست آوردن متاعی اندک از دنیا شادمان می‌گردید و از متاع بسیار آخرت که از دست می‌دهید اندوهناک نمی‌شوید.

در حدیثی از امام علی آمده است که برای جان‌های شما، بهایی غیر از بهشت نیست، پس آن را جز به آن مفروشید.

شادمان بودن از فضل و رحمتی که از ناحیه خداست، شادمانی مطلوبی است زیرا از همه آنچه انسان به دست می‌آورد بهتر است.

خدا روزی را برای هر کس بخواهد (و شایسته بداند) وسیع، برای هر کس بخواهد (و مصلحت بداند،) تنگ قرار می‌دهد؛ ولی آنها [کافران] به زندگی دنیا، شاد (و خوشحال) شدند؛ در حالی که زندگی دنیا در برابر آخرت، متاع ناچیزی است!

و اگر بعد از شدّت و رنجی که به او رسیده، نعمت‌هایی به او بچشانیم، می‌گوید: «مشکلات از من برطرف شد، و دیگر باز نخواهد گشت!» و غرق شادی و غفلت و فخرفروشی می‌شود ...

قال امیرالمؤمنین: مَنْ طَلَبَ رِضَی النَّاسِ بِسَخَطِ اللَّهِ رَدَّ اللَّهُ حَامِدَهُ مِنَ النَّاسِ ذَامّا هرکس خشنودی مردم را بر خشم خدا خواهد خداوند ستایش‌کننده او را نکوهش‌کننده او سازد.

قال امیرالمؤمنین: عَلَیکمْ بِدَوَامِ الشُّکرِ وَ لُزُومِ الصَّبْرِ فَإِنَّهُمَا یزِیدَانِ النِّعْمَةَ وَ یزِیلَانِ الْمِحْنَة برشما باد به دوام شکر و صبر، پس بدرستی که اینها نعمت را زیاد و محنت را زایل می‌کنند. ایمان عامل رضایتمندی و جاودانگی

از افتادن غیر خود شاد مشو، زیرا نمی‌دانی روزگار با تو چه خواهد کرد.

یکی از مهم‌ترین و البته چالشی‌ترین مباحثی که در زمینه شادی و شادکامی وجود دارد بروز غیر ارادی آن است، زیرا به عنوان حالتی است که در اثر فرایندهای باوری و رفتاری انسان در او آشکار می‌شود و به تعبیری، هیجانی است که در اثر داشتن صفات، رفتارها و باورها از او ظاهر می‌شود.

مفهوم شادکامی در قرآن کریم نه تنها در ساحت فردی بلکه در ساحت اجتماعی نیز معنا می‌شود. در عین حال که انسان در بعد فردی خویش می‌تواند ادراک شادکامی داشته باشد، این ادراک از جامعه تاثیر پذیرفته و بر آن تاثیر می‌گذارد. از منظر قرآن جامعه خمود، جامعه‌ای در «إصر»‌ است که نمی‌تواند صلاح خویش را از فساد تشخیص دهد و در بند مستکبران گرفتار می‌شود و نیز نمی‌تواند به کارهای خیر رو آورد و فاقد نشاط معنوی است. همچنین خداوند انسان‌ها را از قرار گرفتن در وضعیتی که از تحرک و پویایی محروم می‌شوند و در قید و بندها خود را گرفتار می‌کنند و نمی‌توانند با جدیت و دل خوشی پذیرای حق باشند،‌ منع می‌کند و برای خروج آنها از این حالت پیامبرانش را به سوی‌شان ارسال می‌نماید.

بر این اساس بایستی برای شادی و شادکامی برنامه‌ریزی کرد و علاوه بر آن برای فرو نرفتن در تلخی و تلخ‌کامی نیز برنامه داشت. لذا شادی و شادکامی صرفاً هیجان نیست، بلکه میوه و ثمره‌ای است که در اثر برنامه مشخص و اجرا کردن آن به وجود خواهد آمد

با بررسی چند بُعدی مسائل، ضرورت توجه به حقایق وحی به مخاطب گوشزد شده و او را از افتادن در ورطه پیشنهادهای دنیاگرایانه شادی و نشاط کاذب دور می‌سازد، زیرا نه آنقدر شادی و شادکامی را از خود دور می‌داند که دستیابی به آن سخت باشد و نه انقدر آسان می‌داند که با انجام یک یا چند عمل بدون جهت کلی درست، بتوان به آن دست یافت.

هر کس به محبت دنیا دل بندد، دلش در بند سه چیز بماند: غمی که از او جدا نشود، حرصی که او را ترک نکند و آرزویی که هرگز به آن نرسد.

شادی و شادکامی صرفاً هیجان نیست، بلکه میوه و ثمره‌ای است که در اثر برنامه مشخص و اجرا کردن آن به وجود خواهد آمد.

در صورتی که برنامه زندگی انسان بر مدار حق تنظیم شود، قاعدتا باید روحیه شاد و با نشاطِ کودکی به تدریج شادتر و با نشاط‌تر شود و توان و ظرفیت فرد برای شادی و نشاط روز افزون‌تر گردد.

ای کاش انسان می‌دانست که کمترین نتیجه دوری از خدا و دور شدن از احکام دین و برنامه‌های الهی، تلخی و ناکامی در زندگی بوده و تداوم آن به خسران، زیان ابدی، عذاب و دردهای همیشگی در آخرت تبدیل می‌شود و ای کاش انسان می‌دانست که ارسال همه انبیا و اولیای الهی به منظور انذار پیرامون همین مطلب است.

نشاط، شادی و شادکامی مختص به مؤمنین است و اگر دیگران از آن حظ و بهره‌ای دارند به دلیل ایمانی است که در وجودشان به صورت مخفی یا آشکار قرار گرفته است. سعی در خارج کردن افراد از حالت خمودی و افسردگی از وظایف اصلی مردان الهی و از رسالت‌های خاص انبیای الهی است. الَّذینَ یتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِی الْأُمِّی الَّذی یجِدُونَهُ مَکتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجیلِ یأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکرِ وَ یحِلُّ لَهُمُ الطَّیباتِ وَ یحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبائِثَ وَ یضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتی کانَتْ عَلَیهِمْ فَالَّذینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ

بسیاری از انحرافاتی که در زندگی انسان به وجود می‌آید به بهانه رسیدن به خوشی و شادی است. شادی و نشاط حاصل از بسیاری از رفتارها و سبک زندگی‌ها، حتی به ساعت هم نرسیده و بلافاصله به غم و اندوه تبدیل می‌شود. تشخیص شادی حقیقی و تمایز آن از غیر حقیقی می‌تواند زندگی انسان را به سمت صلاح و رشد سوق دهد و از بسیاری بیراهه‌ها نجات دهد.

یکی از مهمترین راه‌های شیطان برای سوق دادن انسان‌ها به مسیر اشتباه تشویق و زینت دادن برخی از گناهان برای به دست آوردن حال خوب و شادی است. سوق دادن به لذت‌های زودگذر از یک سو و بزرگ‌کردن مفهوم شادی‌ای که از ناحیه دنیا طلبی برای فرد حاصل می‌شود اقدام دیگر شیاطین و دنیاطلبان برای اغوای نوع انسان است.

نشاط، شادی و شادکامی مختص به مؤمنین است و اگر دیگران از آن حظ و بهره‌ای دارند به دلیل ایمانی است که در وجودشان به صورت مخفی یا آشکار قرار گرفته است. سعی در خارج کردن افراد از حالت خمودی و افسردگی از وظایف اصلی مردان الهی و از رسالت‌های خاص انبیای الهی است.